Eğitimde başarının sırrı kesinlikle okuldaki iklimdir. En iyi öğretmenler bir okulda olsa da eğer okul iklimi negatifse başarı yakalanmaz. Pozitif Okul İklimi son zamanlarda üzerinde en çok çalışılan araştırma konularından bir tanesi.
Editörü Sayın Dr. Yücel Yazgın olan TC’de Eğitin Kitap tarafından yayımlanan ‘Eğitimde İletişim’ kitabında, ‘Bir İlişkiler Ağı Olarak Okul ve Pozitif Okul İklimi’ ünitesinde bu konuyu detaylı olarak okuyuculara aktarmıştım*. Batıda Okul İklimi konusunda yazmaya ve araştırmalara 100 yıl önce başlandı (Cohen, Mccabe, Micheli, Pickeral, 2009). Ulaşılan son nokta Okul İklimi’nin okul kurumunda her açıdan etkisi olduğudur. Kanımca başarının en önemli bağımsız değişkenidir.
Okul İklimi’nin hem okuldaki öğretim sürecini hem de öğrencileri açıkca etkilediği ile ilgili çok araştırma var. Özet olarak okula özgü sereçlerin öğrenci başarısında büyük farklar yarattığı gözlemlenmiştir (Thapa, Cohen, Guffey, D’Alessandro, 2013).
En iyi okul, öğrencinin kendisini mutlu, rahat ve eğlenceli bir ortamda hissettiği okuldur. Bu okul aynı zamanda demokratik okuldur ve öğrenciler bu okulda rahattırlar ve eğlenirler. Bu durum da öğrencilerin yaratıcılıklarını sergileme fırsatına neden olur. Geleneksel okulların iklimi genelde negatiftir. Bu okullarda öğrenciler yanlış yapmaktan korkarlar ve kendilerini baskı altında hissederler. Eğlenceli bir ortam yoktur. Problemler için yeni yollar denemekten çekinirler. Çekindikleri için de öğrenciler yanlışı denemeyi ve dile getirmeyi, şablonların dışındaki düşüncelerini aktarmayı ve kutunun dışına çıkmayı denemezler. Sonuç olarak da yaratcılık körelmiş olur ve yaratıcı fikirler ortaya çıkmaz.
Öğrencilerin kendilerini duygusal açıdan rahat hissetmelerinde pozitif okul iklimi etkilidir. Sellström ve Bremberg (2006)’e göre okul iklimi, bireyin kendisini duygusal bağlamda iyi hissetmesi ile ilgili okul faktörlerinden birisidir.
Okul iklimi bir okulun ‘duygusu/hissi’dir (Hakpin & Croft, 1963) ve ‘kolektif kişilik’ olarak tanımlanır (Norton, 1984: Akt. Chu & Fu, 2006). Okuldaki paydaşların tamamı, okulun kolektif kişiliğinin şekilenmesine katkı koymalıdır.
İklim bir okulun öğretmenlerinin içinde çalıştıkları insani çevredir. Bir odadaki hava gibi iklim bir organizasyonda gerçekleşen herşeyi etkiler ve çevreler. Okul ikliminin pozitif olmasındaki en önemli kişi okul lideridir. Okul lideri okul ikliminin pozitif bir seyir göstermesi için neler yapılmalıdır sorunsunun cevabını aramalıdır; temel görevidir. Burlarda okul lideri ‘müdür’dür.
Okul ikliminin pozitif ve sağlıklı diğer göstergelerini Howard, Howel & Brainard (1987) şu şekilde belirtir; saygı derecesi, güven, giriş için fırsatlar, kohezyon, sevecenlik, yüksek moral ve okul dönüşümüdür. Okul ikliminin dört ana boyutu mevcut: güvenlik, öğretim ve öğrenme, sosyal ilişkiler ve kurumsal çevre.
Tüm bunları bir arada organize etmede ise görev okul liderine düşer. Okul müdürü lider olarak, pozitif iklim oluşturmak için pozitif göstergeleri ahenkli bir şekilde biraraya getirmelidir.
Pozitif okul iklimi yaratmak için lider (müdür);
- Öğretmen ve diğer paydaşlara karşı saygı duyulduklarını hissettirecek tarzda davranmalı,
- İhtiyaç duyacakları şefkati sunmalı,
- Grup kohezyonu yaratmalı,
- Tüm paydaşların okul görevlerine katılmaları için fırsatlar yaratmalı,
- Paydaşlara ihtiyaç duyacakları yüksek morali vermeli,
- Okulun sürekli yenilenmesi için tüm paydaşları harekete geçirmeli,
- Vizyon ve misyon temelli değerlendirmelerle okul eğitim programında yapılacak yenilikler için motive edici olmalı,
Artık buralarda da okul dönüşümü yapılması için adımlar atılması lazım. Eski geleneksel okul tarih oldu. Onun yerine Pozitif Okul İklimi’ne estiği okullar yaratmak gerekir. Bir an önce dönüşüm yapılmalı, aksi takdirde bir yüzyıl daha gelişmiş toplumları yakalamak hayal olarak kalacaktır.
*Edi. Dr. Yücel Yazgın (2018). Eğitimde İletişim. Ankara: Eğitin Kitap Yayıncılık.
