LAÜ Tarım Fakültesi Dekanı Atilla Aşkın, hibrit tohum konusunda açıklamalarda bulundu
Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Atilla Aşkın, “Hibrit Tohum, kanser, kısırlık : Kafa Karışıklığı” konusu üzerine bir takım bilgilendirmelerde bulundu.
Hibrit tohum özellikle seralarda tercih ediliyor
Son yıllarda kamuoyunda en çok tartışılan konulardan biri olan hibrit tohum ile ilgili bilgiler paylaşan Aşkın, hibrit tohumu melez tohum olarak belirterek hibrit tohumu şöyle tanımladı; Üstün özellikleri olan bir çeşit ile diğer üstün özellikleri olan başka bir çeşidi çiftleştirdiğimizde elde ettiğimiz yeni birey (bitki) melezdir. Yani hem anneye hem de babaya benzer. Aynen özelliklerimizin (karakterlerimizin) bir kısmını annemizden diğer bir kısmını babamızdan almamız gibi. Şöyle bir örnek vermek gerekirse kıpkırmızı renkli, iri, lezzetli meyveleri olan ama hastalıklara dayanıksız bir domates çeşidini gösterişli olmayan ama hastalıklara dayanıklı başka bir domates çeşidi ile çiftleştirdiğimizde elde edeceğimiz bireylerin bir bölümü anneye bir bölümü babaya diğer bir bölümü ise hem anneye hemde babaya benzeyecektir. İşte hem anneye hem de babaya benzeyenlerden bir bölümü ise hem annenin üstün özelliklerini (Kıpkırmızı renkli, iri lezzetli meyveli) hem de babanın üstün özelliklerini (hastalıklara dayanıklı) taşıyacaktır. Ama bu işi çiftçi koşullarında yapmaya kalktığınız zaman hangi tohumların üstün özellikler taşıdığını hangi tohumların anne veya babaya benzediğini bilemezsiniz. Bu durumda ıslah (Bitki ıslahı, Hayvan ıslahı) dediğimiz tarımın bir bilim dalı devreye giriyor. Önce annenin bu üstün özelliklerini taşıyan gen dizilişini elde etmek için anne sürekli olarak kendi çiçek tozları ile tozlanıp saf hat denilen bireyler elde ediliyor. 6 veya 7 yıl süren bu kendileme işlemi süresince her seferinde üstün özellikler gösteren bireyler (renk, irilik lezzet) seçilip bunlar kendi çiçek tozları ile tozlanıyor. Yaklaşık 7 tekerrür (yıl) sonunda bu seçilen karakterler açısında saf hat denilen bireyler elde ediliyor. Aynı işlem babanın üstün özellikleri için de yapılıyor. Saf hat anne ve babalar elde edildiğinde bunlar birbirleri ile çiftleştirilip Hibrit (F1) denilen anne ve babanın üstün özelliklerini gösterecek melez tohumlar elde ediliyor. Bu tohumların meyveleri annenin üstün özelliği olan kıpkırmızı renk, irilik ve lezzet ile babanın üstün özelliği olan hastalıklara dayanıklılığı taşıyor. Ancak bu meyvelerin tohumlarını ektiğimizde tohumlar genetik açılma gösterip anne ve babaya geri dönüyor. Bu nedenle kısaca özetlemeye çalıştığım bu özellikleri taşıyan tohumları kullanmak istediğinizde her seferinde yeniden tohum satın alınmak zorunda kalınıyor. Ancak Hibrit çeşidin parasal getirisi, pazar değeri genellikle tohum için harcanan paranın çok üstünde olduğundan kontrollü üretim yapılan özellikle seralarda bu tohumlar tercih ediliyor.
Melezleme yolu ile elde edilen hibrit tohumlarda tüm süreç doğal olduğundan insanlar için herhangi bir hastalık riski taşımadığını belirten Aşkın, “Kısaca hibrit tohum insanlarda kısırlık yapmıyor, hibrit meyvenin tohumlar bazen kısır olabiliyor, bu özellik bir teknik olarak ıslahçılar tarafından kullanılıyor. Kanser ve kısırlık tehlikesi kontrolsüz kullanılan tarım ilaçları (kimyasalları) nedeniyledir” dedi.
Hibrit Tohum Nedir?
Hidrit tohum dendiğinde, her ne kadar yanlış bilgi olsa da tüketicilerin zihninde genetiği değiştirilen sebzeler, meyveler canlanıyor. Üretici verimle eş anlamlı görürken tüketici hibrit tohuma korkuyla yaklaşıyor. Peki hibrit tohum nedir, hakkında doğru bilinen yanlışlar nelerdir? F1 tohum adıyla tanınan hibrit tohum için yapılan işlem tohum ıslahı adını alıyor. Tohumculukta uygun anne ve babaları belirleme, melezleme işlemine ıslah çalışması ismi veriliyor. Konuyu daha detaylı incelemek için tohumları biyolojik çeşitliliğinden bahsederek başlayabiliriz.
Hibrit Tohum Nedir? Ne İşe Yarar?
Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği’nin yayımladığı Tohum dergisinin Nisan 2011 tarihli 2. sayısında yer alan, Hibrit Tohum Nedir? Ne Değildir? başlıklı makaleye göre, biyolojik çeşitlilik iki kaynağa dayanıyor. Genetik mutasyonlar ve doğal yolla gen aktarımı, çeşitliliği besliyor. Doğal aktarımda rüzgar, böcekler, arılar gibi dış etkenler aracı oluyor.
İnsanların doğayı keşfetmesi ve incelemesiyle, özellikle 19. yüzyıl sonrasında biyolojik çeşitlilik çalışmaları hız kazanıyor. Verimlilik hedefli bu çalışmalar, günümüzde de devam ediyor. Aynı ekin türüne ait, uzak akraba olan tohumların seçilmesi, çaprazlanması sonucu elde edilen melez tohumlar, bugün hibrit tohum olarak karşımıza çıkıyor. F1 kısaltmasıyla belirtilen bu tohumların özelliklerinin anne ve babanın özellikleriyle kıyaslanması, uzun süreli testlerden geçirilmesi sonucu, en iyi verimi veren tohum bulunuyor. En dayanıklı, en kaliteli ürünü veren, en hızlı yetişen, verim sunan hibrit tohumlar çoğaltılıyor.
