Türkiye’de tamamen sivil otoritenin emrinde olan askeri erk, KKTC’de sivil otoriteye şeklen bağlı görünse de, protokolde siyasetçinin önünde
KOMUTANLAR BAKANLARIN ÖNÜNDE: Türkiye’de yaşanan 15 Temmuz Darbe girişiminin ardından askeri erk Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanırken KKTC’de polis dahi sivil otoriteye bağlanamadı. Protokol listesinde ise asker bakanlardan üstte yer alıyor
YÜKSEK MAHKEME BAŞKANI’NDAN BİLE ÖNDE: Protokol listesinde bağımsız yargının en üst temsilcisi olan Yüksek Mahkeme Başkanı da tümen komutanlarından sonra geliyor. Halkın iradesiyle göreve gelen ve yasama görevi yürüten milletvekilleri ise protokol sıralamasındaki yeri KTBK ve GKK kurmay başkanından sonra
GÜNEYDE TAM TERSİ: Türkiye’de olduğu gibi, Rum tarafında da protokol listesi KKTC’den çok farklı. Güney Kıbrıs’taki protokol listesine göre Rum Milli Muhafız Ordusu Komutanı ve polis müdürü listenin en alt sıralarında yer alıyor. Güney Kıbrıs’ın protokol listesinde sivil otorite makamları en üstlerde yer alıyor
KKTC’deki Protokol Listesi’nde yer alan ilk 10 sıra
- Cumhurbaşkanı
- Cumhuriyet Meclisi Başkanı
- Başbakan
- Eski Cumhurbaşkanları
- C. Büyükelçisi
- KTBK Komutanı
- Güvenlik Kuvvetleri Komutanı ve Tümen Komutanları
- Yüksek Mahkeme Başkanı
- Ana Muhalefet Partisi Başkanı
- Bakanlar Kurulu Üyeleri
Bertuğ TOPAL
Devletin hiyerarşik düzeninin belirlendiği ve resmi törenler dahil bir çok yerde kullanılan protokol listesinde, ülkede sivil otoritenin hakim olmasına karşın komutanlar devletin bakanlarından daha yüksek sıralarda yerlerini alıyor.
Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanı ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanı sivil otoritenin önemli yapı taşlarından olan bakanlardan ve yargı sisteminde daha yüksek sıralarda protokol listesine girmiş durumda.
Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanı ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanının yanı sıra Türkiye’den buraya görevli olarak gelen ve rütbesi tümgenerali geçmeyen komutanlar da bakanların, Yüksek Mahkeme Başkanı’nın ve siyasi parti başkanlarını önünde yer alıyor.
Özellikle 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrasında Türkiye’deki askeri makamların Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanması KKTC’de de bu tip uygulamaların yapılacağı beklenirken, KKTC tam tersi bir uygulama ile karşı karşıya kaldı.
Son yayınlanan Protokol Listesi’nde askeri otoriteyi temsil eden komutanlar, bakanlar ve hatta Yüksek Mahkeme Başkanı’nın bile üzerinde yer aldı.
Türkiye’de ve Kıbrıs’ın güneyinde ise bu durum tamamen farklı. Türkiye’de kuvvet komutanları bile artık bakanların ardında yerini alırken KKTC’deki protokol listesinde bu durumun halen daha değişmemiş olması çeşitli çevreler tarafından askeri otoritenin halen daha KKTC’deki gücünü koruması olarak nitelendiriliyor.
Yüksek Mahkeme Başkanı’ndan bile önde
KKTC’nin Protokol Listesi’ne bakıldığında çok ciddi detaylar göze çarpıyor. Protokol Listesi’nde sivil yönetimlerin olmazsa olmazı ve mihenk taşı Yüksek Mahkeme Başkanı’nın askeri yetkililerin ardında kaldığı görülüyor. Yüksek Mahkeme Başkanı, protokolde burada Türkiye tarafından görevlendirilen tümen komutanlarından bile geride kendisine yer buluyor.
Halbuki Türkiye’de durum KKTC’dekinin tam tersi. Türkiye’deki protokol listesinde Anayasa Mahkemesi Başkanı devletin zirvelerinde yer alırken askeri temsilciler ve komutanlar daha alt sıralarda yer alıyor.
Elçi ve komutanlar bakanların üzerinde
Son yayınlanan Protokol Listesi’ne göre Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi ve KTBK ve GKK Komutanlarının yanı sıra diğer KTBK’ya bağlı tümenlerin komutanları da Bakanlar Kurulu üyelerinin üzerinde yer alıyor.
Türkiye’nin tam tersi uygulaması KKTC’de yapılıyor
Türkiye’deki 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrasında askeri bir çok kurumun sivil otorite olan Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanması gündem olmuştu. Türkiye’de bu gelişmeler yaşanırken KKTC’de ise bu uygulamanın tam tersi bir uygulama yapıldı. Protokol Listesi yakın bir zamanda değiştirilerek Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı tümen komutanları da bakanlar ve Yüksek Mahkeme Başkanı’nın üzerinde bir noktaya taşındı. Bu değişikliğin neden yapıldığı ile ilgili bir bilgi ise kamuoyu ile paylaşılmadı.
Güneyde de alt sıralarda
Türkiye’de olduğu gibi Rum tarafında da Protokol Listesi KKTC’dekinden çok farklı. Güney Kıbrıs’taki protokol listesine göre Rum Milli Muhafız Ordusu komutanı ve polis müdürü listenin alt sıralarında yer alıyor. Sivil otoritenin en üstlerde yer aldığı listede sivil otoritenin bir gereği olarak yüksek mahkeme başkanına denk gelen Yargıtay Başkanı da üst sıralarda.
Türkiye’de komutanlar bakanlardan sonra geliyor
Türkiye’deki protokol listesine bakıldığında ise bakanlar kurulu üyelerini kuvvet komutanları dahil tüm orgenerallerin üzerinde yer aldığı görülüyor. Askeri otorite olarak ise sadece Genelkurmay Başkanı sivil otoritenin üzerinde yer alıyor. KKTC’deki protokol listesine bakanlardan bile ön sırada giren tümen komutanlarına ise Türkiye Protokol Listesi’nde yer dahi verilmemiş durumda.
KKTC’deki Protokol Listesi’nde yer alan ilk 20 sıra
- Cumhurbaşkanı
- Cumhuriyet Meclisi Başkanı
- Başbakan
- Eski Cumhurbaşkanları
- C. Büyükelçisi
- KTBK Komutanı
- Güvenlik Kuvvetleri Komutanı ve Tümen Komutanları
- Yüksek Mahkeme Başkanı
- Ana Muhalefet Partisi Başkanı
- Bakanlar Kurulu Üyeleri
- Cumhuriyet Meclisi Başkan Yardımcısı
- Tugay Komutanı ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanı Yardımcısı (General ise)
- Başsavcı
- Sayıştay Başkanı
- Kamu Hizmeti Komisyonu Başkanı
- Ombudsman
- Mecliste Grubu Bulunan Siyasi Parti Genel Başkanları
- Meclis Başkanlık Divanı Üyeleri
- Mecliste Temsil Edilen Siyasi Parti Genel Başkanları
- Siyasi Parti Meclis Grup Başkan Vekilleri
- Mecliste Grubu Bulunan Siyasi Parti Genel Sekreterleri (Milletvekili ise)
- Milletvekilleri
Türkiye Protokol Listesi’nin ilk 20 sırası
- Cumhurbaşkanı
- TBMM Başkanı
- Başbakan
- Genelkurmay Başkanı
- Ana Muhalefet Partisi Başkanı
- Eski Cumhurbaşkanları
- Anayasa Mahkemesi Başkanı
- Başbakan Yardımcıları
- Yargıtay Birinci Başkanı
- Danıştay Başkanı
- Diyanet İşleri Başkanı
- Bakanlar Kurulu üyeleri
- Kuvvet komutanları (Kara, Deniz, Hava, Jand.)
- Orgeneraller/Oramiraller
- YÖK Başkanı
- TBMM Başkan Vekilleri
- Grubu Bulunan Siyasi Partilerin Genel Başkanları
- TBMM Katip Üyeleri ve İdare Amirleri
- TBMM’de Temsil Edilen Siyasi Partilerin Genel Başkanları
- TBMM Siyasi Partiler Grup Başkanları ve Başkan Vekilleri
Güney Kıbrıs’taki Protokol Listesi’nin ilk 20 sırası
- Cumhurbaşkanı
- Başpiskopos
- Temsilciler Meclisi Başkanı
- Siyasi Partilerin Liderler ve temsilcileri
- Eski Cumhurbaşkanları
- Başsavcı
- Yargıtay Başkanı
- Bakanlar Kurulu üyeleri
- Siyasi partilerin sözcüleri
- Temsilciler Meclisi’nin eski başkanları
- Diplomatik Misyonlar Başkanları (Elçiler / Yüksek Komiserler)
- Temsilciler Meclisi üyeleri
- Parlamenter olmayan siyasi partilerin başkanları
- Yargıtay Üyeleri
- Hükümet Sözcüsü
- Cumhurbaşkanı Yardımcısı
- Belediyeler Birliği Başkanı
- Belediye Başkanları
- Ulusal Muhafız Komutanı
- Polis Müdürü
