ABD yönetimi, 2015’te nükleer anlaşma çerçevesinde kaldırdığı İran yaptırımlarının enerji, finans ve deniz taşımacılığı sektörlerini kapsayan ikinci bölümünü de uygulamaya başladı
ABD Başkanı Donald Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilmesi nedeniyle kademeli olarak geri getirilen İran yaptırımlarının ikinci ve son paketi, Washington saati ile dün 00.01 (TSİ 08.01) itibarıyla resmen yürürlüğe girdi. İran Ulusal Petrol Şirketi ve iştiraklerinin uluslararası faaliyetleri kısıtlayacak yaptırımlarla, büyük ölçüde petrol ihracatına dayanan ülke ekonomisinin can damarını kesmeyi hedefleyen ABD yönetimi, yabancı finansal kuruluşların İran Merkez Bankası ve İranlı diğer bankalarla işlem yapmasını da yaptırımlara tabi hale getirdi.
Dün itibariyle hayata geçen ikinci yaptırım paketi çerçevesinde ülkenin liman işletmecileri, tersaneleri ve deniz taşımacılığı sektörü ambargo kapsamına alınırken, İran İslam Cumhuriyeti Gemicilik Şirketi (IRISL), İran Güney Gemicilik Hattı Şirketi ve iştirakleri ABD Hazine Bakanlığı’nın kara listesine eklendi.
Türkiye yaptırımlardan muaf
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo İran’a uygulanacak petrol yaptırımlarından Türkiye, Çin, Hindistan, Güney Kore, İtalya, Yunanistan, Japonya ve Tayvan’ın geçici olarak muaf olacağını açıkladı.
Pompeo İran’ın bugün bölgeyi istikrarsızlaştıran bir güç haline geldiğini ifade ederek yaptırımların İran’ın uluslararası ekomomik aktivitelerini hızla azaltacağını belirtti ve hali hazırda 20 ülkenin İran’dan petrol almayı kestiğini kaydetti. Bu durumun İran’ın petrol ihracatını ortalama 1 milyar varil azalttığını söyleyen Pompeo, “gelecekte İran ile yeni bir anlaşma yapmanın mümkün olduğunu umuyoruz” dedi. Pompeo istisnaların üç koşulda uygulanacağını sözlerine ekledi: Çok dar kapsamda, çok sınırlı boyutta ve çok kısa süreli şekilde.
Daha önce geçici muafiyet süresinin en fazla 180 gün olacağı ve akabinde petrol alımında daha da azaltıma gidilmesinin talep edileceği söylenmişti. Dünkü basın toplantısında muafiyet süresiyle ilgili açıklama yapılmadı.
SWIFT, İran bankalarının erişimini kesti
Dünya çapında bankalar arasında elektronik fon transferi sağlayan SWIFT, yaptığı yazılı açıklamada, bazı İran bankalarının küresel finansal sistemin istikrarı ve bütünlüğü için elektronik fon transferi sistemine erişimlerinin yasaklandığını duyurdu. Belçika merkezli küresel para transfer sistemi SWIFT, yaptığı açıklamada, bazı İran bankalarının küresel finansal sistemin istikrarı ve bütünlüğü için elektronik fon transferi sistemine erişimlerinin yasaklandığını belirtti.
SWIFT: Üzücü bir karar
Yapılan açıklamada, ABD’nin İran’a yönelik olarak uyguladığı yaptırımlara doğrudan değinilmezken, alınmak zorunda kalınan kararın üzücü olduğu ancak, küresel finansal sistemin istikrarı ve bütünlüğü için alınmak zorunda kalındığı belirtildi.
Bolton: Dahası geliyor
Trump yönetiminin İran’a yaptırımların tümüyle geri döndüğünü duyurmasının ardından konuşan Bolton, ABD’den İran’a yönelik ilave yaptırımlar geleceğini söyledi, ama ayrıntıya girmedi.
“Bunun bile ötesine geçen yaptırımlar yürürlüğe koyacağız” iddiasında bulunan Ulusal Güvenlik Danışmanı, “Eski Başkan Barack Obama’nın yönetiminde 2015’te varolan yaptırımlarla yetinecek değiliz” ifadesini kullanarak ekledi: “Dahası geliyor.”
İlk yaptırım paketi 7 Ağustos’ta yürürlüğe girdi
ABD Başkanı Trump, selefi Barack Obama tarafından 2015 yılında İngiltere, Almanya, Fransa, Rusya ve Çin ile birlikte imzalanan nükleer anlaşmadan, ülkesini 8 Mayıs’ta çekmişti. Bu kararın ardından Washington yönetimi, İran’a yönelik ilk yaptırım paketini 7 Ağustos’ta yürürlüğe koymuştu.
İlk yaptırım paketi, İran’ın ABD dolarına erişimini, devlet tahvili satmasını, altın ve diğer değerli madenler ile çelik, alüminyum ve kömür gibi metallerle ticaret yapmasını ve yolcu uçağı ya da parçalarını ithal etmesini yaptırımlara tabi hale getirmişti.
İran: Dert değil, alıştık
Öte yandan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptırımların yürürlüğe girmesinden kısa süre sonra televizyondan seslendi. Ruhani, “Yasadışı, haksız yaptırımlarınızı başımız dik olarak baypas edeceğimizi ilan ediyorum çünkü bu yaptırımlar uluslararası düzenlemelere aykırı” ifadelerini kullandı.
İranlı üst düzey yetkili: Alıştık artık
Reuters’in görüşünü aldığı İranlı üst düzey yetkili, yeniden yürürlüğe giren Amerikan yaptırımlarının kendilerini endişelendirmediğini ve politikalarını değiştirmelerine yönelik baskılara boyun eğmeyeceklerini duyurdu. Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan İranlı yetkili şunları söyledi:
“Bu yaptırımlar yeni değil… Biz Amerika’nın yaptırımlarına aşinayız. Bu yüzünden endişeli değiliz ve baskıya da boyun eğmeyeceğiz.”
İran’dan BM’ye mektup: ABD’ye hesap sorun
BM Genel Sekreteri Antinio Guterres’e mektup göndererek nükleer anlaşma uyarınca yaptırımların kaldırılmasının aynı zamanda BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararı olduğunu hatırlatan İran, BM’den ABD’ye hesap sormasını talep etti.
İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Temsilcisi Gulamali Hoşru, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e ilettiği mektupta, Washington’ın yaptırımları yeniden yürürlüğe koymasının BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarına karşı gelmek anlamına geldiğini, bu yüzden BM’nin ABD yönetimine hesap sorması gerektiğini belirtti.
Mektupta “ABD’nin sorumsuz davranışları, uluslararası toplumun kollektif karşılık vermesini gerekli kılmaktır. Böylelikle hukukun üstünlüğü korunur, diplomasiye zarar verilmesi önlenir ve çok taraflılık korunabilir” denilerek ABD yönetiminin sorumlu tutulması istendi.
Netanyahu’dan Trump’a teşekkür
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, partisi Likud’un grup toplantısında yaptığı konuşmada, uygulamaya başlanan ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ikinci bölümünün başlaması münasebetiyle Başkan Trump’a teşekkür etti. ABD’nin İran’a yönelik ikinci yaptırım paketinin devreye girmesi sebebiyle bugünün ‘tarihi bir gün olduğunu’ söyleyen Netanyahu, “ABD Başkanı Trump’a bu cesur ve önemli kararından dolayı bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. Bu kararın, istikrar ve barışın yanı sıra güvenliğe de katkı sağlayacağını düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
Öte yandan İsrail Savunma Bakanı Avigdor Liberman da Twitter hesabından paylaştığı mesajında, İran’a uygulanmaya başlanan yaptırımdan dolayı Trump’a teşekkür ederek, “ABD, tek bir hareketle İran’ın Suriye, Lübnan, Gazze, Irak ve Yemen’e yerleşmesine büyük darbe vurdu. Başkan Trump yine yaptın” cümlelerini kullanmıştı.
