BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Crans Montana’ya gelişi ile birlikte süreç boyut değiştirdi. Garanti ve Güvenlik Masası’nda az da olsa ilerleme var, paralel masada ise beklenmeyen bir gelişme oldu
Havadis- CRANS MONTANA
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Crans Montana’ya gelişi ile birlikte süreç ivme kazandı. Guterres’in siyasi karar alınmasını zorlayan yeni yaklaşımı ile sürpriz bir şekilde, bugüne kadar teknik düzeyde en çok tartışılan mülkiyet konusu masaya geldi.
Güvenlik ve Grantiler konusunda Türkiye’nin yapmış olduğu “iki tarafın referandumlarda evet demesi ile birlikte makul sayıda asker çekmeye hazırım” önerisinin ardından Rum tarafının negatif duruşu devam ediyor.
Buna karşın, Guterres, dün gün boyu yapmış olduğu yoğun diplomattik temasların ardından liderleri ikinci masada üzerinde uzlaşma sağlanamamış konulardan biri olan “mülkiyet” konusunda müzakere etmeye ikna etti.
Böylece ikinci masa da işlevsel bir hale geldi.
İki lider, dün öğleden sonra, beklenenden uzun süren bir müzakere gerçekleştirdi. Uzayan görüşme nedeniyle, Guteres tarafından liderler ve garantörler ülkelerin dışişleri bakanlarına verdiği akşam yemeği geç başladı.
Mülkiyet masaya geldi
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Crans Montana”daki Kıbrıs Konferansı’nın başladığı günden itibaren ikinci masada siyasi düzeyde müzakere etmeyi reddeden Rum Lider Nikos Anastasiades’i dün akşam saatlerinde masanın etrafında buluşturdu.
Mülkiyet konusunda önce teknik düzeyde görüşmeye geçildi ardından görüşme siyasi düzeyde devam etti.
Beklenenden uzun süren görüşmede taraflar mülkiyet konusunda bugüne kadar üzerinde uzlaşma sağlanamayan konuları ele aldı. Böylece ikinci masa da teknik fikir tartışmaları sarmalına girmekten kurtuldu.
Crans Mantona’daki Kıbrıs Konferansı’nda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in konulara hakimiyeti ise her iki lider tarafından ve delegosyanlarınca haranlıkla karşılandı.
Mülkiyette “duygusal bağ”
Mülkiyet başlığı altında üzerinde yakınlaşma sağlanamayan konulardan biri olan duygusal bağ konusu da siyasi düzeyde tartışıldı.
Toplantıda, Rum tarafı uç örneklerle tartışma yöntemini seçerken, Guterres devreye girerek, Portekiz’den yaşanan örnekler verdi.
Guterres, uç örneklerin genele örnek verilmemesini isteyerek, tartışmanın doğru zemine çekilmsine katkı sağladı.
Siyasi düzeye yükseldi
Gutterres”in Crans Montanaya gelmesi ile birlikte özellikle ikinci masadaki müzakeremin düzeyi siyasi düzeye çekildi. Liderler ve müzakerecileri yüreklendiren Guterres, teknik ekipleri saman zaman toplantı dışarısına alarak, “Burada karar alacağız. Siyasi düzeyde sorumluluk almanız gerekiyor” mesajı verdi.
Guterres gelmeden önce Rum Lider Nikos Anastasiades ikinci masadaki müzakere düzeyini teknik seviyeye çekme konusunda ısrar etmiş ve bu masda müzakerelerin sonuç odaklı bir şekilde yapılmasını engellemişti. Guterres
Garanti ve Güvenliğe etkisi olumlu
Liderlerin, ilk kez mülkiyet konusunu ikinci masada müzakere etmesi, garantilerin konuşulduğu birinci masaya da pozitif yansıyacak.
Müzakere metodu gereği, bir masada sağlanan ilerleme, diğer müzakere masasını da etkiliyor.
Guterres’in liderlere yaptığı pozitif etki, konuların paketler halinde uzlaşı ile, birbirine bağlantışı ele alınmasını sağladı.
Çavuşoğlu bastırdı, Guterres kalıyor
BM Genel Sekreteri Guterres, çalışma programı gereği, bugün öğlen Crans Montana’dan ayrılmak amacıyla gelmişti.
Ancak, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun tüm programını iptal ederek Crans Montana’da kalması, Guterres’i de etkiledi.
Çavuşoğlu, dün Guterres ile yaptığı başbaşa görüşmede, Guterres’e “daha uzun” Crans Montana’da kalması gerektiğini söyledi.
Çavuşoğlu, “Burada kalalım ve sonuç alana kadar müzakere edelim. Sizin de burada olmanız sürece olumlu yansıyor” mesajını iletti.
Çavuşoğlu’nun çabası, Akıncı tarafından da desteklendi. Guterres, gün sonunda “Gerektiği kadar” Crans Montana’da kalma kararı aldı.
Sabah ikili görüşmelerle başladı
Crans-Montana’daki Kıbrıs Konferansı’nda üçüncü gününde Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide ile görüştü.
Genel Sekreter Antonio Guterres’in konferansa katılımı öncesinde yapılan görüşmede, Kıbrıs Konferansı’nın olumlu sonuçlanması için Kıbrıs Türk tarafının değerlendirmeleri ele alındı.
Görüşmede Müzakereci Özdil Nami de hazır bulundu.
5’li konferansa Guterres başkanlık etti
Kıbrıs sorununa iki kurucu devletin siyasi eşitliğine dayalı çözüm bulma amaçlı müzakereler çerçevesinde İsviçre’nin Crans-Montana kasabasında üçüncü gününe giren Kıbrıs Konferansı’nda, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in başkanlığında 5’li konferans yapıldı.
Genel Sekreter Guterres, Crans Montana’ya gelişinde Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Rum lider Nikos Anastasiadis ve garantör ülkelerin temsilcileriyle kısa süre sohbet etti.
Toplantıda Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan’ı Dışişleri Bakanı Nikos Kocias, İngiltere’yi Dışişleri Bakanlığı Avrupa’dan Sorumlu Devlet Bakanı Alan Duncan ve İngiltere Dışişleri Bakanlığı Savunma ve İstihbarat Genel Direktörü Jonathan Allen temsil etti.
Daraltılmış format uygulandı
Le Regent Kongre Merkezi’nde Kıbrıs saatiyle saat 11.30’da başlayan toplantı, Kıbrıs’taki taraflar ve garantörlerin katılımıyla beşli formatta gerçekleşti. Saat 12.00’e kadar geniş delegasyonlu devam eden 5’li toplantı, daha sonra daraltılmış formatta sürdü.
Anastasiadis: “Hava güzel”
Akıncı’nın ardından merkeze gelen Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadais, kısa bir süre sonra dışarı çıkarak sigara içti. Gazetecilerin “İyimser misiniz?” sorusuna “Hava güzel” yanıtını veren Anastasiadis, kapıda bulunduğu sırada merkeze gelen Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias’la da kısa bir sohbet yaptı.
Kocias’tan şantaj iddiası
Bu arada Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias, merkeze gelişinde bir grup gazeteciye yaptığı kısa açıklamada, Türk tarafının şantaj yaptığını iddia etti.
Elde edilen bilgiye göre, Kocias, Yunanistan’ın bunu “açık ve net bir şekilde önlediğini” söyleyen Kocias, tüm tarafların kabul edebileceği bir uzlaşı için müzakere ettiklerini savundu.
Kocias, Rum tarafı ve Yunanistan’ın arkasında uluslararası hukukun ve haklılığın olduğunu ifade etti.
Paket konusunu Rumlar reddetti
Kıbrıs’ta kapsamlı bir çözüme ulaşılması amacıyla BM’nin ev sahipliğinde başlayan Kıbrıs Konferansı’nda ilk iki günün sonunda, sıkıntıların aşılıp ilerleme sağlanabilmesi için konuların bir paket anlayışıyla ilişkilendirilip ele alınması gündeme gelmişti.
Kıbrıs müzakerelerindeki 6 başlığın tümünü kapsayan bir paket anlayışı fikri yanında, değişik başlıklardan seçilecek belli başlı konuları içerecek mini paket anlayışı masaya geldi. Öneriler garantör ülkelerden İngiltere tarafından masaya sunuldu.
Türk tarafı her iki alternatife de açık olduğunu, Crans-Montana’ya kapsamlı çözüme gidebilmek için gelindiğini, siyasi karar verilmesini kolaylaştırabilecek bu yaklaşımları destekleyebileceğini ortaya koydu. Ancak Kıbrıs Rum tarafı böyle bir önerinin masaya gelmediğini ifade etti. Ancak diplomatik kaynaklar bu önerinin masaya geldiğini ancak Kıbrıs Rum tarafı tarafından reddedildiğini ifade etti.
Guterres yemek öncesi konuştu
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs’ta çözüme varmak için hem akılcılığa, hem de duygusallığa ihtiyaç olduğunu belirtti.
Kıbrıs’ta federal ortaklık yönünde önemli mesafeler kaydedildiğini ancak hala zorlu müzakerelere ihtiyaç duyulan konular bulunduğunu kaydeden Guterres, bu konular üzerine cesaretle gidilmesi gerektiğini söyledi. Guterres, her iki toplumun da kendi adasında güven içinde olması gerektiğini belirtti.
Liderlere teşekkür
Elde edilen bilgiye göre Antonio Guterres konuşmasına, süreci bu seviyeye getirmek için koydukları yoğun çaba ve katkıdan dolayı liderlere teşekkür ederek başladı.
Guterres, Kıbrıs Konferansı’na katılımında yaptığı konuşmada, Akdeniz’in her yanından insanlarla sıcak temaslar kurduğunu söyledi.
Kendisinin de Batı Akdeniz’den olduğuna işaret eden ve Akdeniz’in doğusundaki Kıbrıslı Türk ve Rumlarla kültürel ve birçok açıdan birbirleriyle çok benzediklerini kaydeden Guterres, 1975’te Türkiye’yi ilk kez ziyaret ettiğinde Amerikalı turistlerin kendisini Türk sanıp, adres sorduğunu ve benzer durumları Atina ziyaretinde de yaşadığını belirtti.
Guterres, “Ancak bir Portekizli olarak ben sizden farklı olarak, Atlantik rüzgarlarını da alıyorum” dedi.
“Hem akılcılığa, hem de duygusallığa ihtiyaç var”
Antonio Guterres, iki liderin bugüne kadar süreci bu seviyeye getirmek için koyduğu yoğun çaba ve katkıya dikkat çekerek, çözüme varmak için hem akılcılığa hem de duygusallığa ihtiyaç olduğunu söyledi.
Guterres, “Duygusallık bazen tek başına kaldığında, durum karmaşık ve çelişkili bir hale gelebilir; duygularımızı akılcılıkla uyumlu, dengeli yaşadığımız zaman ise çok pozitif başarılar elde edebiliriz” dedi.
“Kucak açma ve cömertlikle Birleşik Federal Kıbrıs’ın ortak geleceği için çalışmalıyız”
10 yıl kadar mültecilerle ilgili yoğun çalışmalar yaptığını ve bölgeyi çok iyi bildiğini kaydeden Guterres, özellikle Türkiye ve Yunanistan’ı bu bakımdan ayrı bir yere koyduğunu belirtti.
Guterres, “Türkiye en çok mülteci ağırlayan ülke konumundadır. Yunanistan da bütün sorunlarına rağmen mültecilere cömert davrandı. Bu kucak açma ve cömertlik duygularıyla birleşik federal Kıbrıs’ın ortak geleceği için çalışmalıyız” dedi.
“Bölge ve dünya için çözüm için birlikte çalışacağız”
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, şöyle devam etti:
“Kıbrıs’ta çözüm, iki bölgeli, iki toplumlu, siyasi eşitliğe dayalı bir federal ortaklık olacak. Bu çerçeve içinde önemli mesafeler kaydedildi. Fakat hala zorlu müzakerelere ihtiyaç duyulan konular var. Bu konular üzerine cesaretle gidilmeli ve her iki toplum da kendi adasında güven içinde olmalıdır. Bugün sizlerle birlikte yoğun bir çalışma içinde olacağız. Bölge ve dünya için iyi haber olmasını umduğum çözüme ulaşmak amacıyla birlikte çalışacağız”
Akıncı, Duncan ile görüştü
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Amerika’dan Sorumlu Devlet Bakanı Alan Duncan ile görüştü.
Elde edilen bilgiye göre görüşmede, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in konferansa katılımından itibaren ele alınan konularla ilgili görüş alışverişinde bulunuldu.
Akıncı’nın Duncan ile görüşmesinde Allen ve İngilitere’nın Lefkoşa Yüksek Komiser Matthew Kidd de yer aldı.
