Öğrenciler okullarda kesinlikle mutlu değiller. Bunun en bariz örneği ilk, orta ve liselerde teneffüs zili çaldığında, öğrencilerin yüzlerine yansıyan ‘mutluluk’ ifadesidir çünkü arkadaşları ile serbestçe yapacakları aktivitelere sıra gelmiştir.
Üniversite öğrencilerindeki mutsuzluk göstergelerinden bir tanesiyse, daha dersin başında “dersi saat kaçta bitireceksiniz” diye sormalarıdır. Halbuki mezun olmaya ve meslek yaşantısına katılmaya ramak kalmışken, her 50 dakikalık dersten bir şeyler kapmaları gerekirken, sınıfta sadece 50 dakika için “ne yazık ki o sınıfta bulunmam gerekir” sayıltısıyla sadece cismen oturup, hiçbir kazanım elde etmeden, zaman geçirilmesi “mutsuzluğun” ta kendisidir.
Türk eğitim sistemi eşittir mutsuzluk; anaokulundan üniversiteye kadar. Eğitim sisteminden mutsuz çıkacak olan öğrencilerin, daha genel toplumsal yaşantıya katıldıklarında da ‘mutsuz’ toplum oluşturmaları doğaldır. Okulların “mutluluğu” öğretmesi ve okul görevlerinin en başına mutluluğu koyması için gerekenlerin yapılması lazım. Bütün etkinlikler mutluluk temelli olmalı ancak buraların eğitim sistemi, ne yazık ki tam tersi uygulamalara imza atmakta.
İlkokul 3 ve 4. sınıfta “ucube kolej” sınavı nedeniyle çocuklar mutsuz, 8. sınıf sonu fen lisesi sınavı, lise dönemi ise yoğun üniversite sınavı nedeniyle hep mutsuzluk yaşatılmakta.
İşin en üzücü yanıysa, bu kadar test ve sınav odaklı bir öğrencilikten sonra, üniversite mezunu olup da karşılarında “iş yok” duvarını bulmaları. Esas problem de burası; önce elemeyi geç yarışı bitir, elinde diploma ama işsiz kal. Sadece gençler değil aileler de mutsuz, kısaca tüm toplum bu bağlamda ‘mutsuz’.
Mutsuzluk problemi önce okullarda halledilmeli, çalışma konusu yapılmalı. Öğrenciler neden zil çalar çalmaz, hızla koşarak okulları 1 dakikada boşaltmaktadır? Okul neden onları “çok hızlı buradan hemen kaçın” stresine ve mutsuzluğuna sokmakta. Gerçekten tüm bunlar araştırılmalı. Gelişmiş ülkeler bu konuları da tartışmakta.
“Okul Konularının Bir Parçası Olarak Mutluluğu Keşfetme” adlı Katrina Schwartz’ın makalesi bu konu üzerine*. Benzer problemler orada bilimsel bağlamda belirlenmiş. ABD Cleveland’da bir lisede ‘Mutluluk Projesi’ hazırlanmış. Bu proje, 11 ülke ve ABD’de 43 eyaletten 240 öğretmenin katıldığı, daha büyük ve meydan okuyucu bir proje olarak kabul edilen, New Tech Networks’un “Global Mutluluk Projesi”nin bir parçasıdır. Büyük projenin temel sorusu da şu: Mutlu ve sağlıklı bir toplum olmaya katkıda bulunan nitelikler nedir?
Cleveland’daki bir lisede Amerikan Tarihi ve İngilizce II’yi birleştiren Amerikan Çalışmaları dersi öğretmeni olan Melissa Svigelj-Smith, Mutluluk Projesi’ni dersine entegre etti ve her gün 45 dakikalık danışma saatlerinde, mutluluk konusunu öğrencileriyle tartışmaya karar verdi. Öğrencilerinin tamamının öğretmene söyledikleri şu tepki gerçekten çok ama çok önemli: Öğrenciler okulda arkadaşlarını görmenin kendilerini mutlu ettiğini fakat okulun kendisinin onları mutlu etmediğini söylediler. Sanırım buralarda da aynı durum söz konusu. Öğrenciler okulda arkadaşlarıyla beraber olmaktan mutlu. Onlarla oyun oynamak veya yaşlarına göre vakit geçirmek, bir şeyler yapmak, öğrencileri mutlu etmekte. Ancak okulun kendisi, tıpkı yukarıdaki araştırmada olduğu gibi öğrencileri mutlu etmiyor.
Kanıtlar bunu göstermekte. Mutluluk, Melissa Svigelj-Smith gibi kararlara imza atmakla okullarda kazandırılabilir. O öğrencilerinde, gelişen zihinsel anlayışlarıyla mutluluk fikrini ilişkilendirmeye çalışıyor. Öğrencilerini mutlu edecek, adımlar atmalarına neden olacak düşünceler geliştirmeleri için cesaretlendiriyor. Mutluluk hedefleri geliştirmeleri için onları itekliyor. Mutluluğu hayal etmenin, ulaşmak için çalışacakları diğer bir zihinsel yapı olması gerektiği konusunda destekliyor.
Peki buralarda mutluluk için eğitim sisteminde neler yapılmakta? Mutlu öğrenciler ve daha genel olarak mutlu toplum için neler yapılmakta? Sanırım bu soruya herkes değilse bile büyük bir oran aynı yanıtı verecek: koca bir HİÇ…
*https://blogs.kqed.org/mindshift/2014/04/exploring-the-idea-of-happiness-as-part-of-school-work/
