Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 1974 Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Türkiye’yi 90 milyon dolar tazminat ödemeye mahkum etme kararı Ada’da şok etkisi yarattı. Kıbrıslı Türk siyasiler kararı şiddetle eleştirirken, Rum politikacılar zafer elde ettiklerini düşünüyor. Karardan en çok etkilenen yer ise Karpaz bölgesi… Zira AİHM, tazminatın 60 milyon dolarlık kısmının Karpazlı Rumlara ödenmesine karar verdi. Milliyet, karardan sonra Karpaz’a giderek Türkler ve Rumlar ile konuştu. Türkler, “Asıl mağdur biziz” derken Rumlar paranın ödenmesine itiraz etmiyor, ancak Türklerle yaşamaktan memnun olduklarını söylüyorlar. Rumlar 1974’de mağdur olduklarını, ancak bu yılların geride kaldığını anlatıyor.
Rum esir ile Türk gazi
Ada’nın en uç noktasında, kuzeye doğru yükselen kuyruğunda yer alan Karpaz’ın sakinleri tarımcılık ve hayvancılıkla uğraşıyor. Karpaz’da nüfus yaklaşık 7 bin, bunun 500’e yakını ise Rum. Güney Kıbrıs yönetimi, Karpazlı Rumlara para ve gıda yardımında bulunuyor. Kıbrıslı Türkler ile Rumlar 1974’ten sonra bölgede birlikte yaşıyor. Şehir merkezinde hem Türk hem de Rum bakkalına rastlamak mümkün. Camiler ve kiliseler yan yana duruyor. Kahvehaneler ise karşı karşıya. İsteyen istediği kahvehanede oturabiliyor. Bir Türk kahvehanesinde 1974’te esir düşen bir Rum ile harekatta yer alan Türk bir gaziyi yan yana otururken buluyoruz. 1974’te esir düşerek önce Adana’ya daha sonra Kıbrıs’a gönderilen Nikolas 70 yaşında. O gün Rum kahvehanesi kapalı olduğu için Türk kahvesinde kahvesini yudumluyor. Yanında ise 1974 gazisi Muhsin Kahraman oturuyor. Muhsin Kahraman, AİHM kararı için geldiğimizi söyleyince parlıyor: “Olayları çıkaran Rumlar, tazminat almasına karar verilen yine Rumlar. Bu kabul edilemez.” Sonra devam ediyor, “Bak bu Nikolas. Sor kendisine mağdur mu?”. Bu sözler üzerine Nikolas araya giriyor. Adana’da 3 ay esir tutulduktan sonra 1975’te Mağusa’ya gönderilen Nikolos, o dönemde çok büyük zorluklar yaşadıklarını belirtiyor. “Bizler de mağdur olduk. 1974 yılında” diyen Nikolos, “Ama geçti artık o seneler. Şimdi kardeş kardeş yaşıyoruz. Tazminat ödenecekse de ödensin” diyor. Adını açıklamak istemeyen Kıbrıslı Rum bir öğretmen AİHM’nin kararının “önemli” olduğuna dikkat çekiyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın kararı uygulamasının büyük bir olay olacağını belirten Rum öğretmen, “Karar uygulanırsa büyük süpriz olur. Başbakan Erdoğan’ın atacağı adımı Rumlar merak ediyor” diyor.
AİHM’nin kararı Türkler arasında ise ‘mağdur kim?’ tartışması çıkarmış. 24 yaşındaki Mehmet bunu şöyle açıklıyor: “Benim arkadaşım Yannis. Kendisine ‘amcaoğlu’ diye sesleniyorum. Burada mağdur yok” diyor. Karşısındaki Yannis Softou ise, “Bize karışmasınlar. Türklerle birlikte yaşamaktan mutluyuz” diyor. Ancak Softou, “AİHM bir karar verdiyse ve para geliyorsa da buna hayır demeyiz. Sonuçta AB vatandaşıyız” diye ekliyor.
‘Rumlar bizden özgür’
Komşusu Vahdet Alkan ise, AİHM’in kararını “siyasi” olarak değerlendiriyor. Rumlar ile 40 yıldır birlikte yaşadıklarını kaydeden Altan, “AİHM bu kararı burada araştırma yapmadan verdi. Buraya gelseler, Rumların mağdur olmadıklarını görecekler” şeklinde konuşuyor. İbrahim Ölmez adlı bir vatandaş, “Başbakan Erdoğan’a sesleniyoruz. Para verilecekse biz Türklere verilsin. Rumların durumu bizlerden çok çok üstün. Bizden daha özgür ve zenginler” diyor. Metin Dağılmış adlı bir vatandaş ise, “AİHM’nin kararının uygulanması gerektiğini” düşünüyor.
Güney iki kat daha zengin
Güney Kıbrıs’ta krizin şiddeti yavaşlasa da ekonominin kısa vadede eski günlere dönmesi mümkün gözükmüyor. 2011’de kişi başına gelir 28 bin 200 dolar iken 2013’teki veriye göre bu rakam 24 bin 500 dolara gerilemiş durumda. 2012’de büyüme rakamı eksi 8.7 olarak verilen Rum Kesimi, dünyanın en çok küçülen ekonomilerinden biri. Mart 2013’te KKTC Devlet Planlama Örgütü’nün rakamlarına göre 2014’te yüzde 3.7 büyümesi beklenen Kuzey Kıbrıs ekonomisinde 2010’da kişi başına gelir 14 bin 600 dolar seviyesindeydi.
