Şubat ayında ekonominin en önemli gündem maddelerinden biri asgari ücret artışıydı. Çalışanlar ve sendikalar düşük şekilde gerçekleştiğinden dolayı itirazda bulundular. 25 şubat tarihi itibari ile yeni bir artışla brüt 3820 TL’ye ulaştı. Gelin beraber bir şekilde durumu inceleyelim. Öncelikle asgari ücretin tanımı ile başlayalım.
Asgari ücret veya minimum ücret, işçilere bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım, kültür vb. gereksinimlerini günün fiyatları üzerinden en az düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir. Asgari ücret günlük olarak hesaplanmakta lakin ödeme aylık yapılmaktadır.
*Pandemi öncesi 2020 için ilk yarıyıl artışını temsil etmektedir.
KKTC asgari ücret verilerine bakıldığında 2019 yılında son 5 yılın en büyük artışı 780 TL ile gerçekleşmiştir. Asgari ücretin yüksek bir şekilde artması firmaları olumsuz olarak etkilemektedir. İşletmeler artıştan kaynaklanan yükü azaltmak için işci azaltımında bulunabilirler. Artış miktarınca ürün ve hizmetlerinin fiyatlarında artışta bulunabilirler ki en fazla görülen durum budur. Eğer talepten dolayı fiyatlarda artışta bulunamazlar ise zarar ederler ve batarlar. Bu durum işsizlik problemini ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca, özel sektörde yapılan maaş zamları devlet içerisinde çalışanlar için de örnek olacağından yetkililer artışları minimum düzeyde tutmak istemektedirler.
Devlet Planlama Örgütü Enflasyon (2003=100) ve 2020 yılı Model Tahmini
KKTC Devlet Planlama Örgütü, 2020 yılı enflasyonu için %11.56 düzeyinde bir tahminde bulunmaktadır. İtirazdan önceki belirlenmiş rakamlara göre düşünürsek, eğer enflasyon tahmini gerçekleşirse ve ikinci yarıyıl asgari ücreti için de 200 TL’lik bir artış yapılırsa asgari ücrette enflasyon oranı yakalanmış olacaktı. Bu durumda Asgari Ücret Saptama Komisyonu’nun belirledikleri ilk asgari ücret enflasyon çerçevesinden bakıldığında elimizdeki beklentilere göre doğru bir karar gibi gözüküyor. İtirazdan sonra yapılan yeni artışla birlikte asgari ücret beklenti itibari ile enflasyon tahminini yakalayacak ve ikinci yarıyılda yapılacak artışla üzerinde seyredecekti. Firmalar artış rakamlarını beklemeden yılbaşı itibari ile ürün ve hizmetleri zamlandırdılar. Bunun üzerine bir de pandemi zamları eklendi. Birçok çalışan işletmelerin hayatta kalması için yarı zamanlı olarak pandemi süresince asgari ücretin de altında çalıştılar. Açıkçası evdeki hesap çarşıya uymadı.
Yanlış anlaşılmayayım asgari ücretin artırılması, dönemin hükümetine büyük bir gurur verebilir ve onlara oy kazandırabilir, ancak rasyonel olmayan artış ekonomik büyüme sağlamaz ve yoksulluğu azaltmaz. Yani asgari ücret artışı enflasyonu artırıyorsa çalışanın cebinde para durmaz.
Eksik kalan girişimcilik ve işsizlik rakamlarının asgari ücrete etkisini de bir sonraki yazıda bahsedelim.
