Yıldırımlar ve şimşekler, Kuzey Kutup Bölgesi’nde pek de yaygın görülmüyor. Zira gök gürültülü fırtınaların oluşumu için bir miktar sıcak hava gerekli. Kuzey Kutbu’nda ise bu sıcaklıklar görülmüyor. Ancak bilim insanları iklim değişikliğiyle birlikte bölgenin giderek ısındığını ve yıldırımların da daha sık görüldüğünü söylüyor.
Hakemli bilimsel dergi Geophysical Research Letters’ta bu hafta yayımlanan bir araştırma, Arktika diye de bilinen bölgede görülen elektrik boşalmalarının sayısının, son 10 yılda üç katına çıktığını ortaya koydu.
ABD’deki Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar, 2004’ten beri küresel çaptaki yıldırım darbelerini gözlemleyen World Wide Lightning Location Network (Dünya Genelinde Yıldırım Bölgeleri Ağı) isimli bir sensör ağının verilerini kullandı.
Veriler, 65 derece enlemin üzerindeki bölgelere düşen yıldırım sayısının 2010’dan 2020’ye kadar önemli ölçüde arttığını gösterdi.
Orman yangınları tetikleniyor
Araştırmaya Kanada, Alaska, Rusya, Grönland ve Orta Arktik Okyanusu’nun kuzey kısımları dahil edildi. Ancak bu alanların hepsine eşit oranda yıldırım düşmediği görüldü.
Kuzey Kutup Dairesi’nin Doğu Yarımküresi’de, özellikle Sibirya’da daha büyük bir artış gözlemlendi. Araştırmanın yazarlarından Robert H. Holzworth’e göre bu durum, elektrik boşalmalarının okyanuslardan veya büyük buz tabakalarından ziyade buzsuz topraklarda meydana gelmesinden kaynaklanıyor.
Holzworth, “Yüzeyin farklı oranlarda ısındığı yerlerde gök gürültülü fırtınalar meydana gelir” dedi ve ekledi:
Bir fırtına başlatmak için ılık ve nemli havanın yukarı çekilmesi gerekir. Bu nedenle buzla kaplı topraklardan ziyade buzsuz topraklarda meydana gelmesi daha olasıdır.
Bu durum bilim insanlarına endişe veriyor. Zira hem kuzey Sibirya hem de Kanada, yanıcı ve gür ormanlarla kaplı. Yıldırımlar da orman yangınlarına neden olabiliyor.
Bölgedeki yıldırımların üç kat artması, yangınların da aynı oranda artacağı anlamına gelmiyor. Ancak son yıllarda orman yangınlarında görülen artış, uzmanları alarma geçiriyor.
ABD Ulusal Ajanslar Arası Yangın Merkezi’ne göre 2020’de yaklaşık 57 bin orman yangını meydana geldi. Bu sayı 2019’da 50 bin 477, 2018’de ise yaklaşık 58 bin olarak belirlendi.
Sorumlusu iklim değişikliği
Kuzey Kutbu, gezegenin geri kalanından iki kat daha hızlı ısınıyor. Araştırmacılara göre tundradaki bu ısınma, elektrik boşalmalarına ve yıldırımlara sebep olan fırtınaların oluşumunu tetikledi.
Holzworth, “Sibirya’daki tundra eriyor. Bu, zeminin ısındığının bir göstergesidir” dedi ve ekledi:
Bu durum, farklı oranlarda ısınmaya ve Kuzey Kutbu’nun Doğu Yarımküresi üzerindeki gök gürültülü fırtınaların Batı’dan daha çok artması için yeni fırsatlar sunuyor.
Ağustos 2019’da ABD’nin Ulusal Meteoroloji Dairesi, Kuzey Kutbu yakınlarında son derece sıradışı bir doğa olayına şahit olmuştu.
Kuzey Kutbu’na yaklaşık 100 kilometrelik bir mesafede 30 yıldırımın düştüğü tespit edilmişti.
