Kıbrıs sorununda elli yıl yalnızca içeriği müzakere etmekle geçmedi.
Farklı ihtilaf çözme yöntemleri de denendi.
****
Örneğin, müzakerecileri ‘’değiştirme’’ çeşit çeşit telkin ve baskı ile denendi.
‘’O yapamadı sen yapar tarihe geçersin’’ diye her iki tarafta da görüşmeciler geldi gitti.
Vasiliu ve Talat bunun iki farklı zamandaki örnekleriydi.
Tutmadı.
Şimdi de Akıncı ve Anastasiades deniyor.
Nobel Barış ödülünü alabilir miyiz diye bir deneme de onlar yapıyorlar.
Geçen sene Mardin’den Nobel alan çıktı, Limasol’dan niye çıkmasın diye.
****
Kıbrıs sorununun çözümünde konu, tilkinin kuyruğunun ne uzayacağı ne de kısalacağı bilindik konulara gelince, doğal olarak ihtilaf çözme yöntemlerinden ‘’hakemlik’’ gündeme geldi.
Hakemlikle ihtilaf çözmek adaletli bir şekilde yapılmış olsa da sonrasında ilişkininin sürdürülebilir olup olmayacağı düşündürücü olan bir yöntemdir.
Kendileri anlaşamayanların dışarıdan hakemlikle çözüm bulup sonrasında birlikte adayı yönetmeleri ne derece mümkün olur sorusunu doğurur.
Bu arada hatırlamakta fayda vardır, çözüm yöntemi olarak hakemlik de daha önce Kıbrıs sorununun çözümünde kullanıldı.
Hakemlik, Kıbrıs Cumhuriyetinin kuruluşunda garantörlerin de katılımıyla yapılan konferansta kullanıldı.
Sonuç ortadadır.
****
Gelinen noktada hakemliğe gidilemeyecekse, çoğunun aklına getirmek istemediği diğer bir yol da görüşmelere ara vererek çözümü ‘’ertelemektir’’.
İhtilaf çözme yöntemi olarak ‘’erteleme’’ de geçmişte denenmiştir.
Çözümsüzlüğün maliyetinin daha fazla olduğunu taraflara düşündürtmek için uygulanan bir yöntemdir bu.
Çözümü erteleme geçmişte uygulandıkça görülmüştür ki, mangal her akşam iki tarafta da ‘’özgürce’’ yanabildiği sürece birçoğunun giderek anlaşma umurunda değildir.
Şu an Annan planındaki heyecanın görülmemesinin ana sebebi de budur.
En ufak kıpırdanmada hemen çiçek açan yerli ‘’erik ağaçları’’ hariç büyük bir kesimin ‘’çözüm yakındır’’ lafına karşı karnı toktur.
Sofraya çözüm olarak gelecek olan ‘’set menü’’ beklenmektedir.
****
Esas korkulması gereken de çözüm taslağının detaylarının ortaya çıkaracağı belirsizlik ve çatışmaya müsait ortamın her iki taraftaki halk nezdinde ‘’erteleme’’ olasılığını artırmasıdır.
Son tahlilde ortak bir yapı kurulmasıyla tekrar ortaya çıkacak olan çatışma ortamından dolayı ‘’mangalın her iki tarafta özgürce yanmama’’ ihtimali çözümden daha önemli olabilir.
Yapılacak olası referandumda bu sebepten dolayı iki ‘’hayır’’ çıkarsa, bunun sorumluluğunu kimin alacağı halen meçhul olmakla beraber Kıbrıs’ın dışında üzerinde en fazla kafa yorulan hesap da emin olun budur.
İki ‘’hayır’’ çıkması ihtimalinde halkın iradesine saygı duyulması esas olacağı için çözüm için hakemliğe soyunan bunun da sorumluluğunu üstüne alacak olması büyük bir yüktür.
Bundan dolayı bir kez daha erteleme ile sorumluluk almaktan kaçmak uzak bir ihtimal değildir.
Denizdeki gazın da bu durumda ihtilaflı mal olduğu tescillenmiş olacaktır.
Malum ihtilaflı mal uzun ve zor uğraşlardan sonra olsa da ucuza gider.
Kim bilir belki de istenen tam da budur.
