Geçem yılın tüm olumsuz ekonomik gelişmeleri 2021 yılına devrederek insanlık için adeta bir kabus gibi yaşanan 2020 yılına damgasını vuran Covid-19 salgını başta olmak üzere bütün ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlar bütün ağırlığıyla halen karşımızda durmaktadır.
Covid-19 salgını ile giderek ağırlaşan ekonomik kriz koşullarının iç içe geçmesi nedeniyle temel ekonomik göstergeler ciddi anlamda kötüleşti. Resmi istatistiklerle gizlenmeye çalışılsa da işsizlik ve enflasyon verilerinde yaşanan artış başta ücretli kesim olmak üzere halkın yaşam koşullarını daha önceden hiç olmadığı kadar zorlaştırdı. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İstatistik Kurumu yılın ilk 3 aylık enflasyonunu açıkladı. Kuruma göre Ocak 2021 ayı enflasyonu %0,48 Şubat ayı %0,02 eksi ve Mart ayı %1,39 toplamda, %13,97 yıllık enflasyon olduğunu açıkladı. Fakat halkın, tüketicinin hissettiği Ayşe Teyze’nin enflasyonu böyle gerçekleşmedi.
Türkiye İstatistik Kurumu’na göre tüketicinin enflasyonu ile üretici enflasyonu yıllık artış oranı %10‘dan daha fazla bir fark var. Üreticilerin bu artışın tamamını olmasa bile önemli bölümünü fiyatlara yansıtacağını dikkate alırsak resmi enflasyonda yukarı yönlü hareketin devam etmesi kaçınılmaz görünüyor. KKTC’nin de hem Türk lirası kullanılması hem de ithalatın %70‘şe yakın kısmın Türkiye’den yapılması dikkate alındığında bizde de enflasyonun önümüzdeki süreçlerde Türkiye’ye paralel hatta daha yüksek olarak artması kaçınılmazdır.
Enflasyon teknik olarak fiyatlar genel düzeyinde yaşanan değişimi ifade eden bir kavramdır. Enflasyonun kelime anlamı ile ‘para şişkinliği‘ olarak ifade edilse de halkın zihninde enflasyon denildiğinde ilk akla gelen hayat pahalılığı ve zamlar oluyor.
KKTC Statistik Kurumu’nun her ayın ilk haftası açıkladığı enflasyon rakamları ile halkın çarşıda karşılaştığı enflasyon arasındaki fark giderek açılıyor. Covid-19 salgınıyla hane halkı harcama eğilimleri büyük ölçüde değişmiş durumda. Salgın öncesi oluşturulan enflasyon sepetinde yer alan ürünlerin fiyatlarındaki değişimin gerçek enflasyonu yansıtmadığını dikkate aldığımızda son yıllardaki salgın nedeniyle değişen harcama alışkanlıkları sonucu açıklanan komik enflasyon rakamları, statistik Kurumunun kimin enflasyonunu ölçüyor? gibi bir sorunun sorulmasını akla getiriyor.
Hep yazıyorum enflasyonu hesaplarken kullanılan ölçme yöntemi doğru olmadığı gibi sepet içindeki harcama gruplarının ağırlıkları ise güncel olmadığında doğru enflasyonun ölçülmesinin mümkün olmadığı ve bunun bilerek güncellenemediği kuşkusu bende hep olmuştur.
Salgının etkisinin bir süre daha devam edeceği dikkate alındığında bu yıl enflasyon sepetinde gıda ve alkolsüz içeceklerin payının %25,00 konutun payının %10,00 sağlığın payının %15,00‘şe yükseltilmesinin yanında ‘ENFLASYON DANIŞMA KURULU’ oluşturulması resmi enflasyon verilerinin denetlenmesi ve güvenilirliğin kontrolü bakımından önem arz ederken aynı zamanda verilere yönelik güvensizliğinde ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır. Şunu belirteyim ki hane halkı geliri arttıkça gıda grubunun payı düşer. Fakat bu bizde tam tersi oluyor, bu yüzden gıda grubu payını yükseltmek zorundayız. Hane halkı ve emekçiler gelirlerinin büyük bölümünü gıda, barınma ve sağlık gibi zorunlu ihtiyaçları için harcamak zorunda. Covid – 19 süresinde yaşanan ve devam eden iş ve gelir kaybı nedeniyle en temel harcamalarını bile yapamayan yüzlerce insanın karşı karşıya olduğu ekonomik sorunlar ve hissettiği enflasyon çok yükselttik. Enflasyon sepetindeki ürünlerin oransal ağırlıkları enflasyonun hesaplanması açısından önemli olsa da gelir dağılımının git gide bozulduğu KKTC gibi bir ülkede enflasyon sepetinin belirlenmesi son derece büyük öneme haizdir.
Gelir düzeyi farklılaştıkça hissedilen enflasyon oranları değişir, farklılaşır. Emekçilerin Hane Halkının yaşadığı hayat pahalılığı ile KKTC İstatistik Kurumu’nun açıkladığı resmi enflasyon verileri arasında ciddi farklar var. Gıda başta olmak üzere temel tüketim ürünlerine yapılan sürekli zamlar resmi enflasyon ile hissedilen gerçek enflasyon arasındaki fark ciddi belirgin bir hale geldi.
