Karadeniz’in en derin kısımları, son buz devrini bitiren iklim değişikliklerine hala yanıt veriyor. Bilim insanları bu çağın yaklaşık 12 bin yıl önce sona erdiğini şaşkınlıkla ifade ediyor.
Alman araştırmacılar, Karadeniz’deki gaz hidrat yataklarını, yani su moleküllerinin buz benzeri katı bir madde içine hapsettiği metan gazı yataklarını inceledi.
Gaz hidrat birikintileri üzerindeki sondaj çalışmaları, sıcaklık ölçümleri ve diğer verilerle birlikte çok şaşırtıcı bulgular ortaya koydu. Tuna yelpazesi diye bilinen bölgede, deniz tabanının altındaki serbest metan gazı, binlerce yıldır yüzeyde hâkim olan sıcak koşullara henüz uyum sağlamamıştı.
Araştırmanın yazarları, “Bu, Tuna yelpazesi derinliklerindeki gaz hidrat sisteminin, buzul çağının sonlarında başlayan iklim değişimine hala tepki verdiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Söz konusu bulgular, araştırmacıların gaz hidrat kararlılık bölgesinin tabanını belirleme girişimleri sırasında elde edildi. Bu taban; sıcaklık, basınç ve diğer doğal faktörler nedeniyle oluşan gaz hidrat yataklarının en alçak noktası anlamına geliyor. Kararlılık bölgesinin üstünde ve altında ise hidratlarda hapsedilmemiş, serbest metan gazı dolaşıyor.
Bu bölgenin tabanını belirlemek isteyen araştırmacılar, gaz hidrat yataklarını MARUM-MeBo200 isimli deniz tabanı sondaj cihazını kullanarak deldi.
Hakemli bilimsel dergi Earth and Planetary Science Letters’ta yayımlanan araştırmada deniz tabanı derinlemesine incelendi ve sıcaklık ölçümleri alındı.
Bulgular, gaz hidrat kararlılık sınırının zamanla yükseldiğini gösterdi. Bu da söz konusu bölgenin son yılların sıcak koşullarına adapte olduğu anlamına geliyordu. Ancak serbest metan gazının, bu sınırla birlikte yükselemediği anlaşıldı.
Almanya’daki GEOMAR Helmholtz-Okyanus Araştırmaları Merkezi’nden jeofizikçi Michael Riedel, şöyle konuştu:
Bizim bakış açımıza göre gaz-hidrat kararlılık sınırı, yeraltındaki daha sıcak koşullara çoktan yaklaştı. Ancak bu alt kenarda bulunan serbest metan gazı, henüz onunla yükselmeyi başaramadı.
Ekip, bu olguda tortu geçirgenliğinin de rol oynamış olabileceğini düşünüyor. Zira ölçümler, metan gazının bazı alanlarda yükselmeyi başardığını, bazı alanlarda ise yükselemediğini ortaya koyuyor.
Bundan 20 bin yıl önce Karadeniz’de su seviyesi yaklaşık 100 metre daha düşüktü. Yani deniz yatağında daha az basınç vardı. Su da bugünkü seviyelere kıyasla çok daha soğuktu. Özetle yeni araştırma, serbest metan gazı açısından bu koşulların henüz değişmediğini gösterdi.
Bulguların gelecekteki iklim modellemelerini etkileyeceği belirtiliyor. Zira şu anda Kuzey Kutbu’nun altında büyük miktarda gaz hidrat birikintileri bulunuyor. Ve bu birikintilerin, önümüzdeki yıllarda görülecek sıcaklık artışlarına nasıl tepki vereceğini bilmek önemli.
Yine de araştırmacılar, bulgularının dikkatle yorumlanması gerektiğini düşünüyor. Ridel araştırma sonuçlarını şöyle özetliyor:
Kısacası bu bölgedeki araştırmalarımız, Karadeniz’in son buzul çağından bugüne uzanan gelişimiyle ilişkili, dinamik bir tablo ortaya koydu.
