İtalya’da dün yapılan referandumda halkın anayasanın yaklaşık üçte birinin değiştirilmesini öngören reform paketini reddetmesi üzerine Başbakan Matteo Renzi istifa edeceğini açıkladı.
Sandıkların yerel saatle 23.00’te kapanmasının ardından açıklanan sandık çıkış anketleri ve ilk kısmi sonuçlar, “hayır” oylarının açık ara önde olduğunu gösteriyor.
Başbakan Renzi de sandıkların açılmasından yaklaşık 1.5 saat sonra Başbakanlık Sarayı Palazzo Chigi’de düzenlediği basın toplantısında yenilgiyi kabul ederek görevi bırakacağını açıkladı. Renzi, istifasını bugün öğleden sonra Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’ya sunacağını söyledi.
Konuşması sırasında zaman zaman duygulandığı fark edilen Renzi, “Son derece net bir biçimde ‘hayır’ oyları kazandı. Mağlubiyetin tüm sorumluluğunu kabul ediyorum” dedi.
Demokrasiye inandığını ve bu sebeple kaybettiğini kabul ederek gereğini yerine getireceğini söyleyen Renzi, “Üzgünüm ama pişmanlık duymadan gidiyorum” diye konuştu.
Referanduma sunulan reform paketiyle Senato’daki koltuk sayısını azaltmayı planladığını hatırlatan Renzi, “Fakat sonunda giden benim koltuğum oldu” ifadesini kullandı.
Karısına, çocuklarına, gazetecilere ve iş arkadaşlarına teşekkür eden Renzi, konuşmasını “Yaşasın İtalya! Hepinize bol şanslar!” sözleriyle tamamladı.
Katılım oranının yaklaşık yüzde 68 olduğu referandumda, sandıkların yaklaşık yarısı açılmışken “hayır” oyları yüzde 59 ile önde gidiyordu.
Referandum, 1948 tarihli anayasanın 139 maddesinden 47’sinin değiştirilmesi için yapılmıştı.
Değişiklik önerilerinin en önemlileri arasında, parlamentonun üst kanadı Senato’nun yetkilerinin azaltılması yer alıyordu.
Senatör sayısının da 315’ten 100’e indirilmesi planlanıyordu.
Önerilen reformlar arasında yerel yönetimlerin bazı yetkilerinin merkezi hükümete devredilmesi de bulunuyordu.
Renzi: Siyasi istikrar ve tasarruf için reform şart
Başbakan Matteo Renzi yönetimi, 70 yılda 63 hükümet değiştiren İtalya’da siyasi istikrar için reformların şart olduğunu ve bu değişikliklerle 500 milyon euro tasarruf sağlanacağını savunuyordu.
Muhalefetse, Senato’nun yetkilerinin elinden alınmasıyla bir kontrol mekanizmasının devreden çıkarılmış olacağı ve merkezi hükümetin eline aşırı güç verileceği gerekçesiyle reformlara karşı çıkıyordu.
Şimdi ne olacak?
Renzi’nin istifasını sunmasının ardından atılacak adıma Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella karar verecek.
Referandum öncesi yapılan analizlerde Mattarella’nın istifayı kabul etmeme ihtimalinden söz edilse de, “hayır” oylarının açık farkla kazanması nedeniyle bu ihtimal artık düşük olasılık olarak görülüyor.
Erken seçime gidilmesi seçeneği de, geçen yaz yürürlüğe giren seçim yasasının yol açtığı karmaşıklık nedeniyle güç görünüyor.
Italicum olarak anılan seçim yasası, dünkü referandumda reddedilen anayasal reformların yürürlüğe gireceği hesaplanarak tasarlanmıştı. Italicum, parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi seçimini yeniden düzenlerken, anayasal reform kapsamına alınan Senato seçimlerini içermiyordu.
Bu durumda Cumhurbaşkanı Mattarella’nın iktidardaki Demokratik Parti içinden bir isme hükümeti kurma görevi vermesi ya da bir teknokratlar hükümeti kurulması ihtimalleri bulunuyor.
Olası bir siyasi istikrarsızlığın ekonomiye de yansımasından ve tüm euro bölgesini etkileyecek yeni bir krize yol açmasından korkuluyor.
Sandıkların kapanmasının hemen ardından “hayır” oylarının önde gittiği anlaşılınca euro dolar karşısında değer kaybetti ve Mart 2015’ten bu yana en düşük seviyeye geriledi.
5 Yıldız: Demokrasi kazandı
Renzi’nin istifa edeceğini açıklamasının ardından popülist 5 Yıldız Hareketi lideri Beppe Grillo, “Demokrasi kazandı. Artık devir değişti. Egemenlik halka ait” dedi. Grillo, hemen seçime gidilmesi çağrısı da yaptı.
5 Yıldız Hareketi’nden Roma Belediye Başkanı Virginia Raggi de “Demokrasi kazandı. İtalyanlar kazandı. Şimdi ülkeyi yeniden inşa edeceğiz. Devrimimiz durmayacak” dedi.
Aşırı sağcı Fransız Ulusal Cephe lideri Marine Le Pen de, “hayır” kampanyası yürüten İtalyan aşırı sağcı Kuzey Ligi’ne tebrik mesajı gönderdi.
Kuzey Ligi lideri Matteo Salvini ise Twitter’a yazdığı mesajında “Yaşasın Trump, yaşasın Putin, yaşasın Le Pen ve yaşasın Kuzey Ligi!” ifadelerini kullandı.
