AÇIKLAMA 6 NİSAN’DAN SONRA: Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Eide, Türkiye’nin yayınladığı NAVTEX’in süresinin dolacağı 6 Nisan’dan hemen sonra, ya iki lider, ya da iki lider adına kendisi, müzakerelerin yeniden başlaması ile ilgili bir açıklama yapacağını kaydetti
HEDEF ÖNEMLİ İLERLEME: Eide: Süratli bir süreç amaçlıyoruz, çünkü yavaş süreçlerin bizi hiçbir yere götürmediğini tecrübe ettim. Tüm önemli konuları, süratli bir şekilde ele almayı ve tamamıyla çözüme kavuşturamasak bile önemli ilerleme kaydetmeyi amaçlıyoruz
ÖNCELİK BELLİ: Eide, müzakerelerin Yönetim ve Güç Paylaşımı ile Mülkiyet’in Toprak ile bağlantılı boyutunu içeren konuları ile başlayacağını söyledi. Eide: Önemli bir ilerleme kaydedersek, çözüme yakın olduğumuzu hissedersek, bu durum, algıları da değiştirecektir. Hidrokarbon araştırma faaliyetlerine farklı bir algı ile yaklaşılacaktır
TÜRK TARAFININ İYİ NİYETİ: Eide, NAVTEX’e rağmen Barbaros gemisinin Mağusa Limanı’ndan ayrılmamasının “çok açık bir iyi niyet göstergesi” olarak niteledi. Eide, NAVTEX’in süresinin 6 Nisan’da dolmasını ardından yeni bir NAVTEX’in yayınlanmasını beklemediğini de belirtti
Esra AYGIN
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, kapsamlı çözüm müzakerelerinin nisan ayı içerisinde yeniden başlayacağını ve amacının, görüşmelerin çok iyi yapılandırılmış, süratli bir şekilde seyretmesini sağlamak olduğunu söyledi. Ekibi ile birlikte bunun hazırlığını yaptıklarını belirten Eide, “Süratli bir süreç amaçlıyoruz, çünkü yavaş süreçlerin bizi hiçbir yere götürmediğini tecrübe ettim” dedi.
Kıbrıs’ın güney sularındaki 9. blokta bulunan Amathusa haznesinde sondaj çalışmaları yapmakta olan İtalyan-Kore ortaklığı ENI/KOGAS’ın teknik değerlendirme yapmak için araştırma faaliyetlerine önümüzdeki haftalarda birkaç aylığına ara vermesi ve Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)’nın Kıbrıs’ın etrafındaki deniz alanlarında sismografik araştırmalar yapması için yayınlanan NAVTEX’in 6 Nisan’da bitmesi ile yeni bir müzakere sürecinin başlayacağını vurgulayan Eide, “Önümüzde Kıbrıs için gerçek bir umut var. Ben çok iyimserim” ifadesini kullandı.
İyi niyet göstergesi
Bu yılın başında yayınlanmış olan NAVTEX’e rağmen Barbaros gemisinin Mağusa Limanı’ndan ayrılmamasının “çok açık bir iyi niyet göstergesi” olduğunu belirten Eide, NAVTEX’in süresinin 6 Nisan’da dolmasının ardından yeni bir NAVTEX’in yayınlanmasını beklemediğini belirtti.
Ya liderler ya da müzakereciler
BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Eide’ye göre, 6 Nisan’dan hemen sonra, ya doğrudan iki lider ya da iki lider adına kendisi, müzakerelerin yeniden başlaması ile ilgili bir açıklama yapacak.
Kuzey Kıbrıs’ta 19 Nisan’da yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde ise liderler arasında bir görüşmenin gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği henüz kesinlik kazanmadı.
Önce yönetim ve güç paylaşımı
Görüşmelerin, tarafların öncelikle nispeten daha zorlu ve önemli konuları ele alacağı şekilde yapılandırılacağını belirten Eide, müzakerelerin yönetim ve güç paylaşımı ile mülkiyetin, toprak ile bağlantılı boyutu konuları ile başlayacağını söyledi. Eide, “Tüm önemli konuları, nispeten süratli bir şekilde ele almayı ve tamamıyla çözüme kavuşturamasak bile önemli ilerleme kaydetmeyi amaçlıyoruz” dedi.
Yaklaşım değişecek
Müzakerelerde kayda değer ilerlemenin hidrokarbon araştırma faaliyetlerine olan yaklaşımı da değiştireceğine inandığını belirten Eide, “Eğer önemli bir ilerleme kaydedersek, çözüme yakın olduğumuzu hissedersek, bu durum, algıları da değiştirecektir. Hidrokarbon araştırma faaliyetlerine bugünkünden farklı bir algı ile yaklaşılacaktır” dedi.
“İki bölgelilik ne anlam ifade ediyor?”
Müzakerelerin yapılandırılması açısından konuların başlıklara ayrıldığını, ancak aslında hepsinin birbiri ile bağlantılı olduğunu belirten Eide, taraflar arasında açıklığa kavuşturulması gereken kavramlar olduğunun da altını çizdi.
Eide, “Örneğin iki-bölgelilik; iki bölgelilik üzerinde bir mutabakat var, ancak bu taraflar için ne anlama geliyor? Bunun cevabını netleştirdiğimizde bu, AB başlığını da mülkiyet başlığını da etkileyecek.
Yani aslında konuların hepsi birbiri ile bağlantılı ve birinde kaydedilen ilerleme diğer başlıkları da etkileyecek” diye konuştu.
Kısa sürede çözülebilir
Müzakerelerin bu kez yıllarca sürmesini beklemediğini belirten Eide, liderlerin irade göstermesi ve halktan destek alması durumunda sorunun oldukça kısa bir süre içerisinde çözülebileceğini vurguladı.
Eide “Bunun mümkün olduğunu düşünüyorum. Ama tabii bu tamamıyla bana bağlı değil. Liderlerin istikrarlı şekilde irade göstermesi ve destek görmesi gerekiyor. Burada sivil toplum, iş dünyası, medya ve genel olarak tüm topluma düşen bir görev var. Herkes çözümü desteklemek zorundadır demek istemiyorum. Ama herkesin bir karar verip aktif olma yükümlülüğü var. Sadece oturup şovu izlemekle olmaz. Bu sizin şovunuz ve burada uzun yıllar boyunca yaşayacak olan sizlersiniz” dedi.
Hidrokarbon konusu
Hidrokarbonlar konusunda ise düşünülenin aksine Kıbrıs sularında bulunan doğalgazın ticarileştirilmesi için bir aciliyetin olmadığını vurgulayan Eide, “Tam tersine, şimdi çok iyi bir zaman değil” ifadesini kullandı.
Kıbrıs Özel Danışmanı Eide, Kıbrıs doğal gazının jeolojik olarak çok derinde olmasının çıkarma maliyetlerini artırdığını ve şu anda global doğal gaz fiyatlarının çok düşük olduğunu hatırlatarak, “Şirketler açısından, bir yıl öncesine göre, şu anda acele etmeleri için bir neden yok” dedi. Her halükarda Kıbrıs’ın doğalgazdan gelir elde etmekten çok uzak olduğunu vurgulayan Eide, “Önünüzde daha çok uzun bir süreç var. Bu nedenle samimi olmak gerekirse aslında şu anda hiç nedensiz yere bu kadar gürültü çıkıyor” dedi.
“Sözlerini tutmalarını talep edin”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, Kıbrıs’taki her iki topluma liderlerine baskı yapmaları yönünde çağrıda bulundu
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Lisa Buttenheim’in Ara Bölge’deki rezidansında verilen “Kadınlara Güç Vermek, İnsanlığa Güç Vermek” konulu resepsiyonda da bir konuşma yaptı. Eide’nin kadınlara yönelik konuşmasının odağında da Kıbrıs konusu yer aldı.
Eide, toplumsal cinsiyet eşitliğine dikkat çekerek kadınların hayatın her alanında aktif olarak yer almasının ülkelere sağladığı avantajlardan bahsetti. Eide “Kadınları güçlü kılmak, ekonomik olarak, petrol bulmaktan daha avantajlıdır. Norveç’te çalışan kadın sayısının çok yüksek olmasının ekonomik değeri, bugüne kadar bulduğumuz ve bulacağımız bütün doğalgaz kaynaklarından daha yüksektir. Evet doğal kaynaklara sahip olmak iyi bir şey. Ama günün sonunda en önemlisi, toplumunuzu nasıl yapılandırdığınızdır” diye konuştu.
Eide konuşmasına şöyle devam etti: “Şu anda Kıbrıs için çok özel bir anda bir arada bulunuyoruz. Sadece sürece yeniden başlamakla kalmıyoruz, sürece büyük bir istek ve samimiyetle başlıyoruz. Son altı ayda yaşadığımız kriz, tarih yazılırken, ciddi müzakerelere gerçekten yeniden başlamak için gerekli olan kriz olarak görülebilir… Dün her iki tarafta da irade olduğunu hissettim… Bu iradenin bizi nereye kadar götüreceğini göreceğiz. Kıbrıs’ın her iki tarafındaki insanların da liderlerine destek olmaları ve sözlerini tutmalarını talep etmeleri gerekiyor… Kıbrıs’taki sorun diğer taraf değildir. Bu bence çok büyük bir yanılgıdır. Kıbrıslı Rumların en büyük sorunu Kıbrıslı Türkler veya Türkiye değildir. Kıbrıslı Türklerin de en büyük sorunu Kıbrıslı Rumlar değildir. Buradaki sorun ortak bir sorundur ve şudur: Bu ülke gerektiği gibi gelişemiyor. Sahip olması gereken ekonomik fırsatlara sahip olamıyor. Çok sayıda işsiz insan var. Çok sayıda genç insan ülkeyi terk ediyor. Tüm güzelliğine ve mükemmel konumuna rağmen çok az şirket buraya yatırım yapıyor çünkü burada ne olacağını tam olarak kestiremiyor. Yani siyasi tıkanmışlığın neden olduğu çok büyük bir ekonomik kayıp var. Ve bu tıkanıklığı sürekli geçmişe bakarak çözmeye çalışırsanız, bunu başaramazsınız. Çözümü gençler için gelecek nesiller için elde etmeniz gerekiyor. Avrupa’da, Orta Doğu’ya çok yakın, çok önemli ve fırsatlarla dolu mükemmel konumda olan normal bir ülkede yaşayabilsinler diye. Yapılması gereken sorunun nasıl çözülebileceğine odaklanmaktır. Eğer doğru ortamı yaratabilirsek, teknik sorunların hepsi aşılabilirdir. Evet kolay değildirler ve sorunların zorluğuna saygı duyuyorum. Ancak ne ben ne ekibim ne de birlikte çalıştığım uzmanlar burada çözülemeyecek tek bir sorun bile tespit etmediler. Geçmişte işim gereği birçok ülkeye gittim. Birbirlerini öldüren insanların bulunduğu ülkeler var. Ve o ülkelerde kendi kendinize ‘bu sorun nasıl çözülebilir, imkansız geliyor’ diye sorarsınız. Kıbrıs’ta bu hisse hiç kapılmadım… Umudum, doğru olanı yapacağınıdır. Unutmayın ki Kıbrıs’ın geleceği sizin elinizde.”
