Tüketicilere, sağlıklı, güvenli, temiz ve yüksek kaliteli gıdalar tedarik etmek çok önemli bir misyondur. Tarladan sofraya kadar geçen bir zinciri, güvenli bir şekilde oluşturmak gerekmektedir. Bu çerçevede, üreticiler, toptancılar, perakendeciler ve devlet yetkilileri, tüketicilere bu imkanı sağlamalıdırlar.
Gıda güvenliği konusunun en önemli yasalarından biri olan “Sebze ve Meyve Toptancı Halleri” Yasası (Hal Yasası) Meclis Komitesi’nde görüşülmeyi bekliyor. Yasa önerisinin, en erken zamanda ivedilikle ele alınıp, kısa sürede yasallaşıp, yürürlüğe girmesi tüm toplum tarafından sabırsızlıkla bekleniyor. Bu günkü yazımda, yasa önerisinin can alıcı noktalarına değineceğim.
Bu yasa önerisi, sebze ve meyvelerin alım, satım ve devrini, toptancı halleri ve pazar yerlerinin kuruluş, işleyiş ve denetim esaslarını, bakanlıklar ve belediyelerin görev ve yetkilerini, üretici ve tüketicilerin haklarının ne şekilde korunacağını ve uygulanacak yaptırımları kapsamaktadır.
Yasa önerisinin temel amacı ise sebze ve meyve ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenliğine uygun olarak, serbest rekabet koşulları içinde toptancı halleri vasıtasıyla, belediyelerin denetimi altında yapılmasıdır. Ayrıca üretici ve tüketiciler ile meyve ve sebze ticareti ile uğraşanların çıkarları değerli ve eşit şekilde korunacak ve toptancı halleri modern ve çağdaş bir yapıya kavuşturulacaktır.
Yasa önerisine göre; meyve ve sebzelerin belediye sınırları içerisinde perakende satışının yapılabilmesi ancak toptancı hallerinden satın alındığının belgelenmesi ile mümkün olabilecektir. Ayrıca toptancı halleri dışında toptan meyve-sebze alım satımı da yapılmayacaktır. Böylece meyve ve sebze ticareti kayıt altına alınabilecektir.
Toptancı hallerinin ve pazar yerlerinin kurulacağı yerler, bundan sonra mutlaka imar planlarında gösterilecektir. Meyve ve sebze ticaretinin geleceğine rasyonel yön vermek, sektörle ilgili daha sağlıklı değerlendirmeler yapmak ve sektörde şeffaflık ve hesap verilebilirliği sağlamak amacıyla hal kayıt sistemi kurulacaktır.
Üreticiler ile meslek mensupları veya meslek mensuplarının kendi aralarında ortaya çıkabilecek sorunlarda çözüm bulmak amacıyla ilçe merkezlerinde hakem heyetleri oluşturulacaktır. Bu heyet, sektörü temsilen kamu ve özel sektör temsilcilerinden oluşacaktır. Değeri 50 bin TL’nin altındaki uyuşmazlıklarda yetkili olacaktır. Değeri 50 bin TL’nin üstündeki uyuşmazlıklarda ise ilçe mahkemeleri yetkili olacaktır.
Satıcılar, malların hangi bölgede ve tarihte üretildiğini, hangi işletme ve üreticiye ait olduğunu, cinsini, miktarını varsa sertifika bilgilerini, üretim ve son kullanma tarihlerini belirten ürün künyelerini, malların ambalajlarında bulundurmak zorunda olacaklardır. Tüketiciler, bu şekilde, satın aldıkları ürünle ilgili olarak detaylı bilgiye sahip olacaklardır.
Yaş meyve ve sebzelerin dağıtım ve toplama merkezleri olarak toptancı halleri ön plana çıkmaktadır. Toptancı hallerinin uygun sağlık koşullarında olması gıda güvenirliğinin temel yapı taşıdır. Çağdaş hijyen şartlarda ürünlerin depolanması ve korunması halk sağlığına yapılan en önemli hizmet olacaktır.
Meyve ve sebzeler halk arasında yoğun şekilde tüketilmekte olup, ticari anlamda önemli değerleri ifade etmektedir. Meyve ve sebze ürünlerinde kayıt dışılığa fırsat vermemek için toptancı halleri önemli görevler üstlenecektir. Kayıt dışı ekonomi içinde önemli yer tutan meyve ve sebze ürünleri, toptancı halleri vasıtasıyla kayıt altına alınacak ve bu sektörde oluşan ciddi miktarlardaki vergi kaybı ve haksız rekabet de önlenmiş olacaktır.
Sebze ve meyvelerin, gıda güvenliği ve izlenebilirliğinin sağlanması, toplumda bu ürünlere karşı oluşan güvensizliği de ortadan kaldırabilecektir.
Toplumda, sağlıksız gıda ürünlerinden kaynaklandığına inanılan, hastalıklar ve özellikle de kanser konusunda yaşanan endişenin ve travmanın azalması, ancak Hal Yasası ve benzeri yasaların süratle uygulamaya geçmesi ve olumlu sonuçlar doğurmasıyla mümkün olabilecektir.
