Tarihte ilk kez, iki taraf en ince ayrıntısına kadar müzakere ederek, karşılıklı empati yaparak bir anlaşma metni ortaya çıkaracak ve bunu liderler onaylayarak kendi halklarının önüne koyacak.
Gelinen aşamada, “ Yönetim-Güç Paylaşımı-Ekonomi-AB-Mülkiyet” başlıklarında çok ayrıntılı görüşmeler yapıldı ve yakınlaşmalar elde edildi. Bu yüzden,FEDERAL DEVLET’in çatısı büyük oranda ortaya çıktığı için; iki taraf TOPRAK ve GARANTİLER başlığıyla ilgili görüşmeye başladı.
Çözüm, ancak; iki tarafın karşılıklı empati yapması ve birbirlerinin hayati hassasiyetlerine(kırmızı çizgilerine) karşılıklı saygı göstermesi ve anlaması ile olabilir.
GARANTİLER:
Kuzey Kıbrıs’ta kim ki; 1960’daki garanti sisteminin hiç değişmeden kalacağını öngörüyorsa, demek ki ÇÖZÜM istemiyor,karşı tarafın hassasiyetini-korkusunu anlamıyor demektir.
Ayni şekilde; Güney Kıbrıs’ta kim ki; Kıbrıslı Türkler’in Türkiye’den başka bir garantörü kabul edeceğini düşünüyorsa, o vakit ÇÖZÜM istemiyor ,bizimle ilgili empati yapmıyor demektir.
Dolayısıyla, garantilerde mümkün olan asgari çözüm : Türkiye’nin Kıbrıs Türk Devletinin can ve mal güvenliğini garanti etmesidir.Ve bunun da Kıbrıs Türk Devletinin talebi üzerine gerçekleştirilmesidir.Yani Türkiye’nin tek taraflı talebi ile değil,çünkü bunu da Rumların kabul etmesi mümkün değildir.
Bu talep Kıbrıs Türk Devletinden gelecektir,gelmelidir zaten.Bana göre, bunun aksini veya fazlasını isteyen de ÇÖZÜM istemiyor demektir;çünkü başka türlüsü mümkün değildir.
TOPRAK :
2004’ten sonra elbette hayat değişti ve o dönemde verilecek olan bir çok bölgede nüfus arttı,gelişme oldu vs. Örneğin Güzelyurt’ta her şeye rağmen bölgesel anlamda gelişme oldu.Dolayısıyla, elbette çözüm istiyorsak toprak vereceğiz,bunun başka yolu yok.
O vakit, Maraş ve bazı sınır düzenlemelerinden sonra(düz çizgi niyeti) Güzelyurt ve Karpaz’da kanton bazı bölgeler konusu çözüm için önemli. Öyle görünüyor ki, toprakta Güzelyurt çok önemli bir konu haline geldi.
Güzelyurt’u vermezsek,o vakit Karpaz’da kanton gündeme gelebilir.Biz Güzelyurt’u vermek istemiyoruz,Rumlar’da Güzelyurtsuz asla olmaz diyor.
O vakit,orta bir yol bulmamız lazım; sanırım en ideali GÜZELYURT’un belkide federal bölge olmasıdır.Ya da Güzelyurt’u idari olarak vermeyeceğiz ve karşılığında KARPAZ’da kanton bölgeleri kabul edeceğiz.
MÜLKİYET :
Mülkiyet konusunun doğası gereği,zaten Kıbrıs Türk tarafı avantajlı ve büyük oranda bizim lehimize olacak,olmak zorunda; aksi önce ekonomiyi sonra federal devleti çökertir vs.
Mülkiyette,başta bedelinin kim tarafından ödeneceği,finansman konusu vs gibi başka önemli konular olmasına rağmen esas kavga aslında ve önemli olan konu” malın mülkiyetinin kime ait olacağına kimin karar vereceğidir ”. Yani,” İADE ”dir.
Ve bu konuda bir çok sebepten dolayı büyük oranda bizim lehimize bir düzenleme olacaktır,bunu Rumlar da kabul ediyor ama elbette bir miktar iade yapmamız gerekir; aksi halde ÇÖZÜM olmaz,çünkü Güney’de bu konuda önemli bir hassasiyet ve algı var.
Dolayısıyla; mülkiyette mal sahibi ile son kullanıcı arasındaki denge HİÇ BİR ŞEKİLDE EKONOMİK BELİRSİZLİK yaratmayacak şekilde sağlanacaktır.Bu da haliyle İADE’nin şeffaf KRİTERLERE göre olacağını zorunlu kılıyor.
Ve büyük oranda KONUT ve BİNALARIN iade kapsamı dışında kalacağını görüyoruz,sadece hayatta olan veya o evde 11 yaşına kadar yaşamış ve duygusal bağı olan kişilerle ilgili-ki sayıca çok fazla değil- FİLTRELENMİŞ bir açılım olacak.
İlgili ev geliştirilmemiş olacak, ilgili ev eşdeğer olmayacak(veya olursa o vakit içinde eşdeğerci oturmayacak vs) vs gibi kriterler olacak. İADE,mülkiyette büyük oranda geliştirilmemiş boş TAHSİS arazilerde olacak, ki bunlarda da ikincil filtreler(proje onayı gibi) olacak.Hatta,boş arazilerde de belki 1/3 iade yapılacak vs..
Sonuçta, samimi olarak çözüm istiyorsak; bu 3 konuda bunlara razı olmamız gerekir;aksi halde çözüm olmaz….Kurban Bayramınız mübarek olsun…
