Döviz aldı başını gidiyor.
Çin’deki gelişmeler uluslararası borsaları fena salladı.
Önceki gün, tarihe ‘Kara Pazartesi’ olarak geçti.
Deyim yerindeyse piyasalarda kan gövdeyi resmen götürdü.
Borsalarda ciddi düşüşler yaşandı.
Uluslararası piyasalarda yaşanan düşüşlere Türkiye’de yaşanmakta olan siyasi belirsizlik de eklenince Euro TL karşısında tarihi zirve yaptı. Dolar kuru 3 TL’yi zorlayıp durdu.
Gelinen aşamada küresel ekonominin yavaşlayacağı konuşuluyor.
Küresel ekonomik büyümenin yüzde 3’lere gerilemesi öngörülüyor.
Uluslararası piyasalarda arzın çok fazla olduğu ve talebin gerilediği noktada ekonomide dengeler sil baştan şekillenecek.
Avrupalı şirketlerin Pazartesi günü meydana gelen gelişmeler sonrasında yaşadığı kaybın 400 milyar Euro’yu aştığı belirtiliyor.
Bu arada Çin’deki gelişmelerin Rusya’yı da olumsuz yönde etkilediğini ve bu gelişme karşısında Euro’nun değer kazandığını da not edelim.
Gelinen aşamada gözler Amerikan Merkez Bankasının atacağı adıma çevrildi.
Herkesin merakla beklediği ise Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz artırımı konusunda nasıl bir karar alacağı. Faiz artışı yönünde mi bir karar alacak, yoksa faiz artışını bir başka bahara mı bırakacak?
Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artışını ötelemesinin piyasaların biraz gevşemesine neden olacağı konuşuluyor.
Borsalardaki düşüşün yeni bir küresel ekonomik krize neden olabileceği yönünde yorumlar yapılırken, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası faiz artırımına gitme konusunda kendisini Amerikan Merkez Bankası’na endekslemiş durumda…
Şu anda Türkiye’de siyasi bir belirsizlik yaşanıyor olması ve Türkiye’nin yeni bir seçime gidecek olması tabi ki ekonomik açıdan endişeleri ciddi bir şekilde artırıyor.
Görünen o ki Türk Lirası’nın değer kaybı devam edecek. Bu durumda dövize bağımlı bir yapıda yaşam sürdürmeye çalışan bizleri daha zor günler bekliyor.
Dünyada bu gelişmeler yaşanırken Başbakan Ömer Kalyoncu önceki gün dövizde yaşanan yükseliş karşısında ne gibi tedbirler alınabileceği konusunda bir toplantı düzenledi. Bu toplantılar devam edecek.
Ancak bu toplantılardan bir sonuç çıkar mı, emin değilim.
Bir kere önce meseleye doğru yaklaşıp teşhis koymak gerekir.
KKTC’de devlet giderlerinin yüzde 85’ini kamu maaş giderleri oluşturuyor.
Yerel gelirlerle giderlerin karşılanamadığı bir yapı ile karşı karşıyayız.
Türkiye Cumhuriyeti katkıları olmasa devlet giderlerini karşılayamayacak durumda.
Devlet harcamalarında bir esneklik yok.
Maaş harcamaları zaten gelirlerin önemli bir bölümünü götürüyor. Bu nedenle de devletin para tasarruf ederek bunu başka alanlarda kullanabilmesi mümkün olmuyor.
Mümkün olabilmesi için ya tasarrufa gidilmesi ya da ekonomiyi büyütecek politikalar geliştirilmesi gerekiyor.
Ama gündemde böyle bir şey yok.
Ekonomi ülkeye yapılacak yatırımlarla büyür. Bunun için yatırımcıların önünü açacak, yatırımı gerçek anlamda teşvik edecek adımlar atılmalı, düzenlemeler süratle hayata geçirilmelidir.
Bürokrasiden bakanların dahi şikayet ettiğini anımsayacak olursak durumun vahameti daha net ortaya çıkar sanırım.
Döviz artışının etkilerini azaltacak yolda devletin Türk Lirasını teşvik edecek önlemler alması da bir başka gereklilik.
Bunun için önce devlet kendisi gümrüklerde yaptığı uygulamalardan başlamak üzere Türk Lirası’nı teşvik edecek somut adımlar atmalı.
Yaptığı tahsilatlarda (aldığı harçlarda) dövize endeksli hareket etmeyi bir yana bırakmalı.
Dövize endeksli kira sözleşmesini yasaklama yerine, kira sözleşmelerinden aldığı stopajı TL kira sözleşmelerini özendirecek şekilde düşürme yoluna gitmeli.
Bu arada ülkede ihtiyaç duyulan sıcak para girişinin sağlanabilmesi için turizmi bir araç olarak kullanmalı ve bu konuda çok çabuk ve pratik önlemler alarak uygulamaya koymalı.
Özetleyecek olursak, durumumuz dünyada yaşanan gelişmelere bakıldığı zaman gerçekten çok vahimdir.
Doğru tedbir almaz ve bildik şekilde yolumuza devam edebileceğimiz yanılgısı ile hareket edecek olursak biteriz.
Bu nedenle Kalyoncu hükümeti hemen şimdi ekonomiyi büyütecek, yatırımı teşvik edecek, dövizden uzaklaşılarak Türk Lirası kullanımını teşvik edecek somut adımlar atmak zorundadır.
Yoksa işimiz gerçekten çok zor olacaktır…
