Dilimizin üstünde beş yüz ile on bin arasında değişen tat alıcısı var. Bu sayının kişiden kişiye farklılık göstermesi kişilerin sadece tamamen farklı duyusal dünyalarda yaşadığı anlamına geliyor. Kesinlikle bu dünyalardan birisi daha iyi diğeri ise daha kötü diye bir şey yok; sadece farklılar. Araştırmacılar en az tat alıcısı olan ve nüfusun %25’ine denk gelen bölümünü “tat alamayanlar”, %25’ini “süper tat alanlar” ve aradakileri de “ortalama tat alanlar” şeklinde kategorize etmişler.
* * *
1980 yılına kadar üyeleri sadece İngilizlerden oluşan Şarap Ustaları Enstitüsü 1980 yılında kapısını İngiliz olmayanlara da açmış. Alanında dünyanın en saygın kurumu olan enstitüye, 1955 yılında kuruluşundan bu yana, sadece çok sıkı sözlü ve yazılı testleri başarı ile geçip, şarap üzerine yazdıkları tezleri onaylanmış olan 300 kadar insan kabul edilmiş. Bir tek bu 300 kişi isminin önüne Şarap Ustası sıfatını koyabiliyor. Üyeliğe kabul edilen ilk iki Amerikalıdan birisi olan Tim Hanni, kişiler arasındaki duyusal farklılıklara rağmen, “uzmanlar” tarafından yapılan şarap ve yemek eşleştirmelerinin tek doğru ve sadece belli tip şarapların en iyi ve en kaliteli şaraplar olarak ileri sürülmesini kabul edilemez bulup isyan bayrağını açmış.
* * *
Konuyla ilgili yaptığı araştırma ve çalışmalardan sonra Hanni insanları sahip oldukları fenotip yani fizyolojik ve davranış özelliklerine göre dört gruba ayırmış. Hanni ve birlikte çalıştığı Virginia Utermohlen geliştirdikleri bir seri soru ve bunlara verilen cevaplara dayanarak bir kişinin genel tat duyarlılığını ve dolayısıyla ne tür şarap tercihleri olabileceğini belirliyorlar.
* * *
Tatlı Fenotip
Bu gruptakiler dillerinde en fazla tat alıcısı olanlar ve tatlı olan her şeyi sevenler. Çoğunluğun ve uzmanların gövdeli büyük şarapları yüceltip tatlı şarapları aşağılamasından ürküp bu gruptakiler ya şarap içmekten vazgeçmiş durumda ya da gizli gizli tatlı şarapları içiyorlar. Riesling, Muscat ve Chenin Blanc gibi şaraplar bu tiplerin beğenecekleri şarap çeşitleri.
* * *
Aşırı Duyarlı Fenotip
Nefis yiyecekleri ve incelikleri seven bu gruptakiler meşe fıçı yerine çelik kaplarda bekletilmiş Chardonnay şaraplarını tercih ediyorlar. Çünkü acı tatlara aşırı duyarlılar ve tahammül edemiyorlar. Riesling, Soave, Merlot ve Pinot Noir gibi şaraplar bu tiplerin beğenecekleri şarap çeşitleri.
* * *
Duyarlı Fenotip
Sabah kahvelerini biraz süt ve belki de biraz şeker, akşam kahvelerini ise sade içmeyi seven bu gruptakilerin tuzla bir sorunu yok; fakat şeker yerine geçen yapay tatlandırıcıları kullanmayı kesinlikle reddediyorlar. Chardonnay, Pinot Gris, Cabernet Sauvignon ve Shiraz bu gruptakilerin her zaman içtikleri şarap türleri. Fakat aşırı yoğun ve gövdeli olmadığı sürece her çeşit şarabı içmekten haz alabiliyorlar.
* * *
Toleranslı Fenotip
Okkalı ve sade kahvenin yanı sıra konyak, İskoç viski ve hatta puro içmeyi de seven bu tipler, yedikleri yemek ne olursa olsun neredeyse sadece Cabernet Sauvignon ve Zinfandel türü büyük kırmızı şarapları içmeyi tercih ederler. Bu gruptakilerin beyaz şarap olarak meşe fıçılarda bekletildikten sonra yoğun vanilya tadı ve tereyağı kıvamını almış ağır, Chardonnay türü şarapları içme ihtimalleri de yüksek.
* * *
Bu yazı umarım hangi grupta olduğunuzu kestirip beğeneceğiniz şarapları daha iyi seçmenize yardımcı olur. Zaman içinde şarap modası ve estetik anlayışına ne olduğuna ve şarapla ilgili edineceğiniz bilgi ve deneyimlerinize bağlı olarak duyarlılık kategorinizi tamamen değiştirmeniz mümkün. Şaraptan alacağınız keyfi artırmak için bunu da akılda tutmanızda fayda var.
* * *
11 Şubat 2012 tarihli bu yazımı gelen talepler yüzünden, bugün bir kez daha yayınlıyorum.
