Aslında bu çelişki ve korkumuz,sadece çözüm halinde değil, şimdilerde çözümsüzlük halinde de var.Yani,özellikle bir grup iş insanı YABANCI SERMAYE’nin ülkemize gelmesini çok fazla istemez,ama kendileri başka ülkelere mal satmak veya yatırım yapmak ister.
En büyük argümanları da, “ (i) biz izolasyonlar altındaydık,yeterince gelişemedik; o yüzden yabancı sermaye ile rekabet edemeyiz, (ii) ya da burası küçük bir piyasa eğer iç talep varsa, biz satarık, onlar gelmesin ” gibi ekonomik açıdan sığ ve STATİK vizyona sahipler. Halbuki, dinamik düşünmeleri ve bakmaları lazım.
Çözüm veya çözümsüzlük halinde KUZEY ekonomisini büyütmek istiyorsak,kesinlikle Kuzey ekonomisini başka ekonomilere(bizden daha büyük ve iyi) entegre etmemiz lazım.Yani, “ malları-hizmetleri-kişileri-sermayeyi” karşılıklı olarak başka ülkelere takmamız lazım.
Bendeniz bunlara ekonominin VANALARI diyorum.Bu vanalar, takılan ülkeye “ ölçek ekonomi,sermaye-finansman,talep,rekabet,teknoloji-bilgi,mukayeseli avantajlarının gelişmesi,üretkenlik-verimlilik vs ” gibi bir ekonominin büyümesi için gerekli tüm açılımları-imkanları-enstrümanları sunar.
Bildiğiniz gibi, çözümde Rum-TC-AB veya sair ülkelerden gelecek sermayeye karşı gayrı menkul alımlarına kısıtlama dışında herhangi bir engel olmayacak.Ve bu bizim için çok iyi bir şey. Ekonomiyi büyütme hedefi(refahi ve istihdamı artırmak) ile yabancı sermaye girişine engel koymak çelişkilidir. Kaldı ki, bizim geleneksel olarak koruyacağımız,bize özgün sektörlerimiz de pek yok.
Genel olarak, çözüm halinde sermayenin serbest dolaşımı ve Kuzey ekonomisine yabancı sermaye girişi ile ilgili birkaç önemli tartışma var..
-
Geçiş Döneminde ve sonrasında ciddi miktarda Kuzey’e yabancı sermaye girişi olmayabilir tezi…
Bunu savunanların argümanı şu; yabancılar federal çözümün geri dönülmez bir şekilde gerçekleştiğini görene (2 tarafın federal çözümü içselleştirmesine) kadar veya federal çözümün-sistemin çalıştığına ikna olana kadar, hatta mülkiyet sorunu çözülene kadar ciddi anlamda yatırım yapmayacak..
İlk bakışta doğru ama her zaman risk tercihi ve iştahı farklı olana yatırımcılar vardır. Belki, bazı kurumsal fonlar ve yatırımcılar başlangıçta gelmeyecek ama kesinlikle bu grup dışında olanlar gelecek, özellikle Türkiye ve yakın coğrafyadan.
Benzer tez, Rumların da gelmeyeceği yönündedir.Lakin,onların da geleceğine inanıyorum.Piyasa böyle çalışmaz çünkü; Nigoli gelmezse,Andoni gelir ve Andoni de Nigoli’nin geleceğini bildiği için, Andoni’den daha önce gelmek ister vs…Riski sevenler, daha önce gelerek daha fazla kazanacağını da bilir.vs…
-
Yabancı sermaye girişlerinin önemli bir kısmı Kıbrıslı Türklerle ortaklıkla olacak.
Belli başlı sektörler ve faaliyetler hariç, genel olarak yabancı sermaye herhangi bir ülkeye, gireceği sektördeki bir oyuncuyu satın alarak, ya da onunla ortak olarak girer. Bugüne kadar ki piyasa tecrübeleri bunu gösterir.
Çünkü,o ülkenin tüketicilerine,hükümetine,suyuna-havasına yerliler daha hakim ve networkleri-lobileri var vs..Ötesinde hali hazırda o sektörde hazır bir kapasiteleri ve varlıkları var.Bu şekilde yabancı sermaye için paraşütle girmek her zaman daha karlı ve az risklidir.vs..
Dolayısıyla,özellikle Rum sermayesinin GEÇİŞ DÖNEMİNDE Kuzey’e büyük oranda Kıbrıslı Türklerle işbirliğinde-ortaklıklarla gireceğini düşünüyorum.Aklı başında olan hiçbir işadamı faaliyet gösterdiği alanda “ geçiş dönemi bitsin sonra gireriz, yatırım yaparız demez”,çünkü mutlaka rakipleri ondan daha önce riski minimize ederek Kıbrıslı Türklerle girecektir vs…
Son tahlilde, Kuzey ekonomisini büyütmek istiyorsak,varlıklarımızın değerini(şirket-emlak vs) artırmak istiyorsak, kesinlikle hem bugün, hem çözümde YABANCI SERMAYE girişlerine engel koymamamız gerekir(emlakta elbette tavan sınır olmalı).
Bilahare, herkes çözüm veya çözümsüzlük halinde bu topraklarda yaşamak ve rekabet edebilir olmak istiyorsa; ister Türk, isterse Rum-Rus-Arap-Avrupalı olsun ortaklıklara ve birleşmelere hazır olmalıdır.
