Bizim örnek olarak alacağımız bir mesele değil ama önemli bir bilgi olduğu için paylaşmak istedim. Alınacak olan dersler var. 1990 lı yıllarda Brezilya’da aylık enflasyon %80’lere dayanmıştı. Bu hiper enflasyondu. Çünkü aylık oran %50’yi aşmıştı.
Bir zamanlar hiper enflasyondan müzdarip olan Brezilya’da bugün yıllık enflasyon %4-5 düzeylerinde. Brezilya’da gelir dağılımı çok bozuk , kişi başı milli gelir ise düşük. Brezilya zengin doğal kaynaklara sahip 228 milyon nüfuslu dev bir ülke. Hırsızlık bol , hak hukuk yok yani adalet yok. 400 milyar doları aşan döviz rezervi var. Cari fazla 35 milyar Dolar. Bundan dolayı da fiyat istikrarı sağlıyor. Brezilya’yı biraz tanıdıktan sonra gelelim enflasyonu nasıl yendiklerine.
Rio Katolik Üniversitesinde dört samimi, içkiyi çok seven öğrenciler liderini Edmar Bacha’yı (1992 yılının) Maliye Bakanı çağırmış ve ‘Ben demiş, ekonomi bakanlığına atandım. Ama iktisattan hiç anlamam. Sizin enflasyonla mücadele için orijinal bir fikriniz olduğunu öğrendim. Bunu uygulayalım, demiş.’ Dört genç, uzun yıllardır bu teklifi beklemekteydi. Bacha ve arkadaşlarının hipotezi şu; Brezilya halkının ‘Cruzeiro’ isimli paraya güveni kalmamıştır. Herkes ulusal paradan kaçmaktadır. Mevduatların %90’ı dolar cinsinden, fiyatlar dolar olarak söylenmekte. Maaşını olan koşup alış verişini yapmakta ve kendini yarın gelecek zamanlardan, korumaya çalışmakta. Enflasyonu yenmek için halkın güven duyacağı yeni bir para birimini yaratmaktan başka çıkar yol yoktu.
Çalışmalar iki yıl sürmüş ve 1994 yılında ‘Sanal ABD Dolarına 1:1 endekslenmiş bir para birimi yürürlüğe girer. Herşey kiralar , bütün fiyatlar ücretler hepsi sanal para olan (Gerçek Değer Birimi) birimine endekslenir ve dondurulur. Banka hesaplarını da öyle. Ancak alış verişler yine ulusal para cinsinden yapılır ve enflasyon devam ettiği için fiyatlarda sürekli artar. Halk yine mutlu değil ve sürekli bir şikayetler sürekli protestolar yapılıp ulusal paranın güçlü bir birim olmasını ister ve Real’e geçilir.
Brezilya’da Cari açık yoktu ve bu proje başarılı oldu, enflasyon yenildi.
Real ekonomi sayesinde parasal ekonomi başarılı oldu.
