Aşırı terlemeye, tıp dilinde hiperhidrozis denir. Sıcak hava, spor yapma, aşırı heyecan, stres ve nemli ortamlarda terlemenin artması normaldir. Ergenlikte başlar ve ömür boyu devam eder.
Ter, derideki ter bezleri tarafından salgılanan renksiz sıvıdır. İçeriğinde sodyum, potasyum, üre gibi maddeler vardır. Normalde kokusuzdur ancak derideki yağ bezlerinin salgısı ve bakterilerle karışması sonucu kötü kokar.
Terleme ile vücut ısısının dengede kalması sağlanır. Ter buharlaştığı zaman deri yüzeyi soğur. Günlük 0,5-1,5 lt kadar ter oluşur. Çevre ısısına bağlı olarak ter miktarı değişir. Sıcak havalarda terleme artar.
Otonom, yani istemsiz sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Bazen hiçbir neden olmadan, istemsiz sinirler aşırı çalışabilir. Bu durumda terleme de fazla olur. Stres hormonu olarak bilinen adrenalin artışı durumlarında ise el ve ayaklarda terleme olur.
Neden Terliyoruz?
Sıtma, boğaz iltihapları gibi ateş yüksekliği yapan hastalıklar, guatr, böbreküstü bezi hastalıkları, şişmanlık, şeker hastalığı (diyabet), andropoz, menopoz ve menopoz öncesi, D vitamini eksikliği, psikiyatrik hastalıklarda terleme artışı görülür.
Baharatlı gıdaların tüketilmesi, ateş düşürücü ilaçlar, insülin, meperidin, kusmaya neden olan ilaçlar, alkol pilokarpin de terlemeye neden olabilir.
Birden oluşan terlemeler ise tansiyon ve şeker düşmesi, kalp krizi, aşırı sıcağa maruz kalma ve iç kanama gibi durumlarda görülebilir. Hiperhidrozisin çok az bir kısmının nedeni yoktur.
Aşırı Terleme (Hiperhidrozis) Bulgu, Belirti ve Yakınmalar
Hiperhidrozise neden olan hastalık bulguları görülür. El ve ayak tabanı terlemesi genellikle böbreküstü bezi hastalıklarıyla alakalıdır.
Aşırı terleme psikolojik problemlere neden olabilir bu durumda depresyon bulguları görülebilir.
Aşırı Terleme Tıbbi Tedavisi
Strese bağlı aşırı terleme mevcutsa sakinleştirici (passiflora ekstresi
gibi) kullanılabilir. Krem şeklinde alüminyum klorid tuzları kullanılabilir. Alüminyum klorid ihtiva eden ter önleyici kremler ter bezinin gözeneklerini tıkayarak etki gösterir.
Gece yatmadan önce uygulanmalı ve sabah yıkanmalıdır. Alüminyum kloridin en sık yan etkisi, uygulandığı bölgede hafif tahriş, kaşıntı ve karıncalanmadır. Daha az sıklıkla kullanılması tahrişi azaltmasına yardımcı olabilir. Sabun yerine nemlendiriciler ve cildi tahriş etmeyen temizlik ürünleri kullanılmalıdır.
Sinir sisteminin ter bezlerini aktif hale getirmek için kullandığı asetilkolin denilen bir kimyasal maddenin salgılanmasını engelleyen antikolinerjik ilaçlar da doktor reçetesi ile kullanılabilir.
Antikolinerjikler, etkilenen bölgelere uygulanır. Tabletler veya solüsyonlar olarak ürünleri bulunur. Propantelin bromür aşırı terlemenin tedavisinde ruhsatlı bir antikolinerjik ilaçtır. Yan etkileri ağız kuruluğu, bulanık görme, mide krampları, kabızlık ve idrar yaparken zorlanmadır. Bu nedenle dikkat edilmeli, tedavi esnasında araba veya makine kullanılmamalıdır.
Ter bezlerini uyaran sinirleri bloke eden iyontoforez veya botoks tedavileri uygulanabilir. İyontoforez tedavisi el ve ayak terlemelerinde daha etkilidir.
Botoks tedavisi herhangi bir bölgeye uygulanabilir. Etkileri birkaç ay sürer.
Botoks enjeksiyon ile uygulandığı için ağrı ve şişlik yakınması olabilir, uygulama alanında kas güçsüzlüğü ve vücudun başka bir yerinde terleme artışı görülebilir.
Şiddetli yakınmaya neden olan ve tedavilere yanıtsız terlemelerde cerrahi tedavi seçilir.
Cerrahi tedavi de endoskopik torakal sempatektomi uygulanır. Aşırı çalışan ter bezlerini uyaran sinirler kesilir. Cerrahi işlem koltukaltı ve el terlemeleri için kullanılır.
Bazı kişilerde refleks olarak başka bölgelerde şiddetli terleme yakınmasına neden olabilir. Her zaman başarılı değildir. Nadiren deneyimli merkezlerde yapılan bir diğer yöntem de koltukaltı ter bezlerinin cerrahi olarak lazer eşliğinde veya cerrahi müdahale ile alınmasıdır. Zor bir teknik olup kalıcı çözüm sağlayabilir.
Aşırı Terlemede Beslenme Değişiklikleri
Baharatlı gıdalar, kafeinli içecekler, çay ve alkol gibi terlemeyi artırıcı gıda ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
Aşırı Terlemede Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Kıyafetler sık olarak değiştirilerek koku olması engellenir. Sık duş alınmalıdır. Deodorant yerine terleme önleyici ürünler kullanılmalıdır.
Sıkı, kısıtlayıcı ve naylon gibi sentetik içeren kıyafetler giymekten kaçınılmalıdır.
Terleme belirtilerini en aza indirgemek için siyah ya da beyaz kıyafetler tercih edilmelidir. Koltukaltına konan emici tamponlarla aşırı ter emilir ve elbiseler korunabilir. Fazla nemi emmek için tasarlanmış doğal liflerden yapılmış özel tabanlıklar veya spor çorapları giyilerek fazla nemin emilmesi sağlanır.
El yapımı sentetik olmayan çoraplar giyilmeli ve günde en az iki defa çorap değiştirilmelidir.
Deriden yapılmış ayakkabılar giymeli ve her gün farklı ayakkabılar tercih edilerek ayakkabıların kokması engellenmelidir.
Aşırı Terleme İçin Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler
Adaçayı
1-2 gram adaçayı 150 ml kaynamış su içinde 15 dakika demlenip süzülür. Aşırı terlemeye karşı sıcak olarak içilmemelidir, çayın mutlaka ılıtılmış olması gereklidir.
Uyarı: Adaçayının etanol ekstresi veya uçucu yağının uzun süreli kullanımında ya da yapraklarının 15 gramdan daha fazla miktarlarda tüketilmesinde sıcak basması, çarpıntı, baş dönmesi ve epileptik nöbetler görülebilir.
Bir başka kaynakta ise günde 1-4 gr adaçayının en fazla 3 kez çay olarak hazırlanması veya 2-3 damla adaçayı uçucu yağının 100 ml su içinde karıştırılarak günde birkaç kez içilmesi önerilmektedir.
Kaynak Kitap: Prof. Dr. Canfeza Sezgin
Kaynak: Aşırı Terleme (Hiperhidrozis) Neden Olur? Terlemeyi Engellemenin Yolları
