Ülkemizde Ocak – Haziran 2014 dönemine ait hayat pahalılığı oranı toplamda %4.89 olarak açıklandı. 2012 yılında, 6 aylık bu oran %0,73, 2013 yılında ise %3,3’dü. Görüldüğü üzere, son 3 yılın en yüksek 6 aylık hayat pahalılığı oranına ulaştık.
Bu genel toplam oranının içinde ana mal ve hizmet gruplarına göre en yüksek artışlar %7.87 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde, %7.55 ile mobilya, ev aletleri ev bakım hizmetlerinde, %6.94 ile alkollü içecekler ve tütünde, %6.02 ile lokanta ve otellerde, %5.75 ile sağlık ve %5.55 ile ulaştırmada yaşandı. Diğer mal grup ve hizmetlerde yaşanan düşük oranlı ve eksi artışlar ile genel 6 aylık hayat pahalılığı oranı %4.89 olarak hesaplanmış oldu. Haziran 2013 ile Haziran 2014 arasındaki yıllık enflasyon oranı da %11.92’ye ulaştı. Bir yıl önce ayni periyottaki oran ise %6.24 idi. Görüldüğü üzere, enflasyonda yukarı doğru bir çıkış devam ediyor. Son bir yıldaki döviz artışları bunda çok etkili olmuştur.
KKTC’de tüketim sepetindeki en büyük ağırlık gıda ve alkolsüz içecekler ile ulaştırma gruplarıdır. Alt gelir gruplarında toplam tüketim harcamasının büyük bir bölümü gıda ve ulaştırma harcamalarına gitmektedir. Bu bağlamda, 6 aylık süreçte, gıda fiyatları, genel enflasyon oranının nerdeyse 2 katına yakın bir artış göstermiştir. Bunun yanında ulaştırma grubu artışı da genel enflasyon artışının üstünde yükseliş göstermiştir.
Dünyada ve Türkiye’de gıda fiyatlarındaki artışlar ayrıca dövizdeki yükseliş bizdeki gıda fiyatlarının da artmasını sağlamıştır. Ayrıca petrol fiyatlarındaki artış ve dövizdeki yükseliş ulaşım maliyetlerini (akaryakıt) de olumsuz etkilemiştir. Bu bağlamda özellikle bu 2 mal ve hizmet gruplarındaki artışlar, vatandaşların satın alma güçlerini düşürmektedir.
KKTC piyasasının dövize karşı hassas olması, ithalattaki döviz ağırlığının yüksekliği ve özellikle elektrik ve akaryakıt zamları 6 aylık hayat pahalılığın geçen yıla göre daha yüksek çıkmasını sağladı.
2014 yılında oluşan 6 aylık %4.89 hayat pahalılığı oranı yasa gereği kamu çalışanlarının Temmuz maaşlarına yansıtılacaktır. Bu durum, çalışanların bütçesine bir nebze olsun katkı yapacaktır. Ama devlet bütçesine de ek bir yük getirecektir. Bundan ötürü, bütçe disiplinine ve tasarrufa mutlaka devam edilmeli ve bütçe açığının daha fazla büyümemesi için de kayıt dışılığı önleme ve gelir artırıcı çalışmalara önem verilmelidir.
Özel sektörün ve esnafın da sıkıntı yaşamaması için düşük faizli, uzun vadeli kredi ve hibe programlarına devam edilmelidir. Piyasada, canlanmaya ivme kazandırmak için, yeni zamlardan kaçınılmalıdır.
Umarım, reel sektör çalışanlarının maaşlarına da, oluşan bu hayat pahalılığı işverenler tarafından yansıtılır. Çünkü, onlarda bu ülkede yaşamakta, enflasyondan etkilenmekte ve geçim sıkıntısı yaşamaktadırlar. Ülkede çalışan nüfusun büyük bir çoğunluğu özel sektörde istihdam edilmektedir.
2011 yılında, %14.7 oranındaki hayat pahalılığı, tasarruf tedbirleri çerçevesinde kamudaki maaşlara yansıtılmamış, 2012 yılında tüm yılda %3.6 oranında bir artış verilmiş, 2013 yılında da, %10.22 oranındaki enflasyon, kamudaki maaşlara yansıtılmıştır.
2014 yılında ise, 6 aylık hayat pahalılığı olan %4.89’luk oran, artış olarak maaşlara yansıtılacaktır. Kısaca, geçtiğimiz 1.5 yılda (2013 yılı ve 2014 yarı yılı) ülkede gerçekleşen yaklaşık %15.6 civarındaki enflasyon, kamu çalışanlarının maaşına brüt olarak yansıtılmış olacaktır.
Satın alma gücündeki düşmeler ve dövizdeki belirsizlik, kişileri harcama yapmaktan alıkoymakta, temkinli davranmaya yöneltmektedir. Ekonominin genel olarak daralmaması için, özel sektörde kar marjları artırılmamalı, sürüme önem verilmeli, sabit giderlerde tasarrufa gidilmeli, işten durdurmalar kesinlikle tercih edilmemelidir.
