Önceki makalede TC-KKTC programları ile ilgili genel olarak eksiklerin neler olduğunu ve bakışımı izah etmiştim. Bugün içerdiği 3 bölümden biri olan REEL SEKTÖR tarafına bakalım. Bir kez daha ifade etmek isterim ki; yapıcı tüm eleştirilere rağmen bundan öncekileri olduğu gibi bu programı da destekliyorum. Çünkü, elimizde daha iyileri yok.
Programda REEL SEKTÖR için ihtiyacımız olan önemli politikalar ve reformlar var.Programın en beğendiğim tarafı,KKTC ekonomi-politiği hayatının normalleşmesi için çok önemli olan “ özelleştirme ve liberalizasyon politikalarını ” kapsamasıdır.
Lakin, programda potansiyelimiz olan ve mukayeseli avantajlarımızı olan bazı ana ve alt sektörlerle ilgili politika ve farkındalık yok, hatta bir çoğunda tespit ve önerilerle ilgili de eksikler var. Örneğin, “ ikincil konut piyasası, sağlık-spor turizmi,girişimcilik-inovasyon,ticaret,ulaştırma(dış) sektörü yok vs)
Programda reel sektör için önerilen özet politikalar şunlar:
- Yüksek Öğretim Sektörü için;
Programda üniversite sektörü için düzenleme-denetlemenin ve kalite-standartların artırılması ile lgili YÖDAK ve eğitim bakanlığı bünyesinde yapılması gereken reformlar var.Lakin, olması gereken turizmden daha büyük bir potansiyele ulaşan sektörü TURİZM ve YÜKSEK ÖĞRETİM BAKANLIĞI altında birleştirmekti.Bunun yanında, hem yabancı öğrenciye(talep), hem de öğretim görevlilerin yayınlarına(kalite) yönelik teşvik sistemi geliştirmekti vs..
- Turizm SeKtörü için
Turizm yatırımları için, kamu tahsis arazilerin envanterinin çıkarılması ve bundan sonra bu arazileri objektif uluslararası yatırımcıların da katılacağı şeffaf ihalelerle dağıtma konusu geç kalınmış doğru bir adım.Turizmi tüm yıla yayma ve alternatif turizm,eco-agro nun geliştirilmesi hedefi var.Pazarlama-tanıtım ve teşvik politikasında değişim önerisi var.
- Toplu taşıma ve ulaşımla ilgili politikalar
Şehirler arası ve şehir için toplu taşımanın geliştirilmesi çabası var.
- Deniz Limanların özelleştirilmesi
Hem yük taşıma,hem yolcu taşıma limanlarının özelleştirilmesi ile ilgili çok doğru politikalar var.Bu amaçla, Girne Turizm limanının işletme devir hakkı,Mğusa yük limanının işletme devir hakkı,Yat limanları yasasında değişim,Girne Antik limanı ve yat limanının işletme devir hakkı vs gibi açılımlar var.
- Telekomünikasyonun Özelleştirilmesi
Telekomünikasyon hizmetlerinde kalite ve verimliğin artması için kamu-özel ortaklığını da kapsayan özelleştirmeler öngörülüyor.
- Tarım sektöründe reform
Yeni bir master tarım programı ile mukayeseli avantajlarımıza göre yeni bir tarım politikası ve buna uygun destekleme-teşvik politikası öngörülüyor.
- Enerji sektöründe liberalizasyon ve özelleştirme
Enerjide liberalizasyon için düzenleyici-denetleyici bir üst kurul öngörülüyor,buna paralele KIBTEK’in üretim-iletim-dağıtım(işletme devri özelleşecek) olarak ayrıştırılması,TC ile kabloda interkonnekte vs öngörülüyor.
- Sanayi Sektörü
Mukayeseli avantajlarımıza göre yeni bir sanayi strateji belgesi öngörülüyor,OSB modeli,sanayide kümelenme-girişimcilik politikaları ve turizm-tarımla uyumlu sanayi sektörü politikaları öngörülüyor.
9-İş ve Yatırım İkliminin iyileştirilmesi ile ilgili öneriler var.
10-Teşvik sistemi ile ilgili bütüncül yeni bir politika değişikliği niyeti var.
11- Meslek edindirme ve istihdamın artırılması ile ilgili politikalar var.
NOT: Bu makalenin daha iyi anlaşılması için mutlaka TC-KKTC programlarıyla ilgili eksiklikleri ve eleştirileri ortaya koyduğum önceki makaleyi de okumanızı tavsiye ederim.
