Geçtiğimiz günlerde 2022 yolsuzluk algı endeksi açıklandı. Her alanda olduğu gibi bu alanda da geriledi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. 180 ülkenin yer aldığı endekste Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 140’ncı sırada. KKTC bu yılda gerileyen ülkeler arasında. Her yıl tarihi rekorlar kırıyoruz.
Türkiye 180 ülke arasında 101’nci sırada yer alırken KKTC 140’ncı sıraya yerleştirilmiştir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ekvator, Kazakistan Sri Lanka vb. geri kalmış ülkelerden de daha geride. Ankete katılım gösteren insanların neredeyse tümü KKTC ‘de rüşvet ve yolsuzluk olduğunu belirtiyor ve çok ciddi bir sorun olarak ifade ediyorlar.
Rüşvetin en çok döndüğü yer kamuda yani ihalelerde, yani izin/lisans almalarda, yani teşviklerde iş insanlarını rüşvet vermeden yapacakları iş neredeyse kalmadı gibi.
Kamu kaynaklarının hoyratça harcandığı bir kamu düzeni yaratılan ülkemizde bu düzeni yaratanların siyasetçiler olduğu görülmekte. Üst düzey kamu görevlileri de bu yolsuzluk kervanının içinde yer almaktadır. Yolsuzlukları önlemek için hükümetler hiç başarılı değiller çünkü zaten yolsuzluğu yapanlar hükümette bulunanlardır.
Ciddi bir şekilde menfaat ilişki modeli yaratılan ülkemizdeki siyasilerin ve bunların oluşturduğu hükümetlerin sadece kendi çıkar ve menfaatlerini düşünmeleri bu kişilerin çıkar gruplarıyla yönetildiği bir düzen oluşmuş durumda.
Maalesef kamu düzeninde oluşturulan yolsuzluk düzeni ciddi finansman dönen özel sektör kesimlerine de bulaşmıştır. Özellikle taşınmaz mal ilişkilerinde görülen yolsuzluk uygulamaları inşaat vb. yüksek finansman gerektiren işlerde yolsuzluk ilişkileri mevcut. Bu ilişkiler büyük oranda KKTC dışı satış ve finansman ilişkilerinde görülmektedir.
AB kriterlerinin ve standartlarının dikkate alınmadığı ülkemizde yolsuzluk alışkanlığının devam ettiği gözlemlenmektedir.
Temel meselemiz siyasi ve bürokratik ‘’dokunulmazlık’’ yanında parti aile ve yakın çevre ilişkileridir. Yolsuzluk şeffaflığın olmadığı hesap vermenin bulunmadığı ortamlarda yerleşir. Şeffaflık hesap vermek, dürüstlük ve denetim deyince demokrasinin asli unsurlarından bahsediyoruz. Yolsuzluk ile demokrasinin arasında doğrudan bir bağlantı var. Demokrasinin olmadığı ülkelerde yolsuzluk hep yukarılarda seyrediyor.
Siyasi müdahalelerin ve kamusal karışmacılığın olduğu ülkemizde demokrasi algısından bahsetmek maalesef çok zayıf.
Ülkemizde ne siyasetin temiz kalmasını sağlayacak bir siyasi etik yasası ne de siyasetin mali kaynaklarını şeffaf hale getirecek ve denetleyecek bir siyaset finansman yasası bulunmaktadır. Bunun en basit örneği ülkenin en büyük partilerden birinde bile yaşadık. Partiyi finanse eden insanlar partide istediklerini yapıyor. Kamuya da el atar duruma geliyorlar.
Sorunların en başında bu geliyor. Siyasetin kamuya açık olması ve hatta siyasetin hesaplarının seçim döneminde kamunun göreceği yani ‘’x’’ ve ‘’y’’ partiyi kim finanse ediyor bunun bilinmesi lazım demokrasi bunu gerektirir. Ülkemizde olan yolsuzluk mu yoksa şeffaflık eksikliği mi? diye kendi kendime sorduğum soruda bulduğum yanıt ikisi birden.
Ülkemizde kamunun sürekli finansman için borçlandığı bir düzende normal olmayan bu finansman eksikliğinde yurtdışından gelen ve sisteme girmeyen kayıt dışı servetler kayıt dışılığı arttırırken sisteminde daha bozuk bir hale gelmesine sebebiyet vermektedir.
Ülkemizde şeffaf bir siyasi yapının ve denetlenen bir sistemin yaratılması KKTC’ye duyulan güvenin artması ve ülkemizin de medeniyetler sıralamasında yer almasını sağlayacak ve yolsuzluk ile demokrasi sıralamasında medeni ülkeler ligine yükselmesi mümkün olacaktır. İşte o zaman bizde ülkemiz yapısı ile övünç duyacağız.
