“Gavur İmam” Poli’li bir ağa imiş.
Olay 1832’de geçer.
Gavur İmam’ın adı Sir Ronald Storrs’a göre İbrahim’dir.
Osmanlı döneminde Türk Rum ahali vergi yüzünden inim inim inlemekteydi.
Bir taraftan da rüşvet ve tefecilik kol gezmekteydi.
Aynı dönemler Avrupa’da sanayide devrimler oluyordu ama bu tür gelişmeler Osmanlı yönetimlerinden çok uzaktı.
Onlar bildikleri gibi idare ediyorlardı ellerinde bulundurdukları toprakları…
…
Gavur İmam neden isyan etmişti?
Bazı kaynaklara göre orduya peksemet üretmek bir tür vergiydi.
Demek ki, peksemet çok önemli, hatta hayati bir şeydi.
Anlaşılan odur ki Gavur İmam da bu vergi yükümlüleri arasındaydı ancak gün gelir ondan daha fazla peksemet istenir.
İşte buna itirazı olur Gâvur İmam’ın.
İstenilen peksemetleri vermez.
Hatta peksemet yüzünden isyan eder.
Onun isyanına Türklerden de Rumlardan da isyancılar katılır.
Lakin sonuç hüsran olacak, Gavur İmam Mısır’a kaçacak, Mısır onu tekrar Osmanlı’nın eline verecek ve böylece idamı engellenemeyecekti…
…
Savaş ya da karışıklıklar yüzünden üretimin durduğu dönemlerde peksemetin önemi büyüktür doğrusu.
1960’lı yıllarda Kıbrıs’ta kapalı bölgeler oluşunca, insanların ekmekleri dilimleyerek peksemet haline getirdiği ve çuval çuval istiflediği bilinir ki ben de bunu hatırlayanlardanım.
Yani peksemet deyip geçmemek lazım.
Ama hikayeler doğru ise belli ki Gavur İmam yütülmek istenmişti!
…
Osmanlı döneminde isyanlar çoktur.
Bunların birkaçı vergiler yüzünden, birkaçı başka nedenlerdendir.
Halil Dizdar İsyanı, Boyacıoğlu İsyanı, Çil Osman İsyanı gibi.
Rumlardan da isyana kalkışanlar olmuştu.
Bunlar arasında Theseus adlı bir Yunan kökenlinin isyanı ve Kalogeris adlı bir papazın isyanı belirtilebilir…
…
300 yıl kadarlık Osmanlı döneninde az sayıda isyan olmamıştı doğrusu…
…
İngiliz döneminde ise durum başkaydı.
Osmanlı geleceğinde sevinen Rumlar,
300 yıl kadar sonra İngilizler adaya ayak bastıklarında da sevinmişlerdi.
Aslında, muhtemelen ada Lüzinyanlardan Venediklilere geçerken de sevinmiş olmalıydılar!
Adanın kadim ahalisi olmalarına rağmen bir türlü bu coğrafyaya egemen olamıyorlar, gelip gidenlere alkış tutmaktan başka seçenek elde edemiyorlardı…
…
İngiliz döneminde en tarihi isyan 1931 yılında baş gösteren isyandı.
Ama bu isyanda dönemin “ilerici” özellikleri vardı isyancılarda.
Nihayetinde Enosis isteseler de mesele anti sömürgeci bir mücadeleydi.
Fakat sonradan Büyük Britanya’nın oyununa gelmekten kurtulamayacaklar,
Enosis işi de Rum-Türk çatışmasına dönecek, giderek toplumlar birbirlerine düşman edileceklerdi…
…
Osmanlı idaresinden sonra Kıbrıslı Türkler İngiliz döneminde hiç başkaldırmamışlardı.
Genellikle “uysal” tarafı oynamıştı ahali.
Hatta İngiliz’e her daim methiyeler bile düzenler vardı.
Lakin bunların altında yatan neden İngiliz’in ansızın adayı Yunanistan’a verme ihtimalinin olmasıydı…
…
İngiliz döneminde Türklerin yarattığı en büyük olaylardan ikisi Hasanbulliler ve Mida olaylarıdır.
Bu iki olay adi olaylardan kaynaklanan çetevari olaylar olsa da,
Tüm Kıbrıslılar bu insanların İngiliz yönetimine karşı dirençli tutumlarına sempati duymuşlardı…
…
Peksemek önemli bir gıda maddesiydi.
İsyanlara bile neden olmuştu…
…
Peksemetin yerini para alınca,
2000’li yıllarda bankaların batmasıyla isyan çıkmış, meclis basılmıştı.
Bunu da anımsamakta yarar var…
