Bütün dünyada sermaye hareketlerinin serbestleşmesi küreselleşmeyi sermaye hareketlerinin serbestliği de kapitalist sistemin son konjonktürel yükselişini sağladı. Bunun sonucunda gelişmiş ülkelerde biriken sermaye gelişmekte olan ülkelere akın etti. Bu geçmişte yaşanan bir olay değildi. Sermaye hareketlerinin serbest kalması ve Sovyetler Birliği’nin dağılması neticesinde sermaye kendisine yeni pazarlar buldu.
1995 yılında başlayan gelişmekte olan ekonomilere gelişmiş ekonomilerden sermaye akımları günümüze kadar hızla artarak devam etmiştir. Gelişmekte olan ekonomilere akan sermaye ilk bakışta ekonomilerin büyümesini sağlamış gibi gözükse de pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Birçok ülke bol sermayenin sayesinde üretimi artırmaktan öte bol binalar yapıp satarak büyüme yolunu tercih etmiş fakat günün sonunda sermaye akımlarının bir gün kesilmesiyle ekonominin nasıl bir denge sağlayabileceğini düşünmemiş ve/veya ihmal etmiştir.
Küresel kriz ABD’de ortaya çıkmıştı. O zamanda yazılarımda krizin dünyaya yayılma potansiyeli taşıdığını belirtmiştim. Sonuç olarak ABD’de başlayan kriz Avrupa’ya sıçramış şimdilerde ise gelişmekte olan ekonomilere yayılıyor. Bu sıkıntıları Çin’in yavaşlayan ekonomisi dâhil hepimiz yaşıyoruz.
ABD’nin parasal gevşemeye son verecek olması sonucunda FED’in ortaya koyduğu faiz artırımını ECB’nin de eninde sonunda faiz artırma yoluna gideceğini ve ECB de parasal sıkılaştırma politikasını ortaya koyacaktır. Bu sayede sermaye akımları hızla düşecektir. Zaten bunu şu anda bile görüyoruz. Bundan sonraki süreç gelişmiş ekonomilerden gelişmekte olan ekonomilere giden sermayenin yön değiştirerek gelişmekte olan ekonomilerden gelişmiş ekonomilere geri dönme sürecidir. İşte bu dönemde de tekrar bir kriz söz konusu olacaktır. GELİŞME YOLUNDAKİ EKONOMİLERİN KRİZİ
Denilebilinir ki ABD ve Avrupa krize girdi fakat çok büyük telafi edilemeyecek boyutta bir kriz olmadı. Doğru.
Önce ABD krize girdi. ABD krize girdiğinde Avrupa krizde değildi. Bu iki ekonomi küresel ekonominin yaklaşık ½ ‘sini oluşturuyor. İkisi aynı anda krize girseydi oluşacak olan depremin boyutu felaket olacaktı. Öyle olmadı ABD toparlanmaya başladı. Avrupa krizi geldi. Dolayısıyla küresek etki sınırlı kaldı. Eğer gelişmekte olan ekonomilerde kriz olursa bu krizin yaratacağı etki ABD ve Avrupa’nın yaratabileceği krizden daha etkili olacak ve bu kriz dönüp tekrar ABD ve Avrupa krizi yaratabilecek. Yani KRİZ KISIR DÖNGÜSÜ olabilir.
Kapitalist Ekonomi ekonomik modeller içerisinde en esnek olanıdır. Esnekliği şundan anlaşılmaktadır. Kriz halinde bile sosyalizmin yöntemlerini sisteme uyumlaştırabilmektedir. Bunun içindir ki krizleri atlatmayı başarabilmektedir. Bu güne kadar küresel kriz olmasa bile tüm krizleri atlatmıştır. 2000’ler sonrası kapitalizm küresel bir sistem oldu. Önceden bu böyle değildi. Bunun için eski, yeni 2000’ler öncesi krizler küresel kriz haline gelmemişti. Bazı Avrupa ekonomileri, Çin ekonomisi bazı Asya, Uzakdoğu ekonomileri sisteme dâhil değildi ve krizden etkilenmiyorlardı. Fakat artık bu gün kapitalizm küresel bir sistem halinde geldi. Kapitalizm artık tüm dünyayı kapsar hale geldi. Yani kapitalizmin sigortası artık yok. İşte bunun için küresel krizden kurtulan ekonomi olmaz.
Kapitalizm artık esnekliğini kaybetmiştir. Kapitalizm ilk kez çökme olasılığı içine giriyor.
