Ağustos ayı enflasyonu gerek Türkiye’de gerekse de KKTC’de kurların etkisinin fiyatlara yansımasını gösterdi. Türkiye’de %2.3, KKTC’de % 8.42. Aralık bazında 8 aylık enflasyon ise Türkiye’de % 12.29, KKTC’de % 24.29 yani bir misli fazla. Bunu bir yıllık baza oturtursak, Türkiye’de tüketici fiyatlarıyla % %17.90, KKTC’de %29.88 . Yani nereden bakarsak şimdilik Türkiye’den % 12 küsur fazladayız. KKTC’de şimdiden % 30’lara çıkan enflasyonun, fiyatlar ve maliyetler kontrolünün yapılmaması halinde % 40-50’lere varması hatta geçmesi mümkündür. Çarşıda gelişi güzel fiyatlandırılmalara acil önlem getirilmesi şarttır. Bir de kalitesizlik. Sofraya girmesi zor sebzeler. Domatesi zaten saymıyorum çünkü insanların yiyebileceği cinsten değil. Hem fiyat hem kalite kontrolü ve üreticinin eksik üretim yaptığı ve nüfusa yetmediği her dönemde ilgili mal bazında ithal yapılması en doğal bir politikadır. Dünyada uygulanan normal bir yöntemdir. Buna ilgili üreticilerin itiraz etmesi fiyat istikrarı ve ülke ihtiyaçları için terstir. Hükümetin her ilgili ithale küçük bir FİF koyarak bundan ilgili üreticiye kaliteli üretim için tohum veya koşulların düzeltilmesine yardımcı olmak üzere destek verilmesi de mümkündür. Ayrıca ithalde de örneğin 1TL’ye alınan bir malın 6-8 TL’ye satılmasını önlemek ve maliyetini ve azami satış fiyatını belirlemek gerekir. Mevcut şartlarda ithalatçı da elini taşın altına koysun ve en azından bu devrelerde kârını düşürsün. Her kesimin fedakârlık yapması şattır. Alım gücü düşen insanlar bu fiyatlarla başa çıkamayacak, en önemlisi fiyat istikrarsızlığı enflasyonu körükleyecek ve dengeleri daha da alt üst edecek. Dolayısıyla doğru önlemler alımından çekinilmemesi gerekir.
Sayın Başbakan ve Heyeti ile Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı ile Eğitim Bakanları bu hafta Türkiye’de davetli olarak en üst düzeyde Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan’la ve muhatapları ile görüşmelerde bulundular. Sayın Başbakan dönüşünde toplantı ve görüşmelerden memnuniyetini dile getirmiştir. Bu da Türkiye ile olan yakın ilişkilerde her zaman arkamızda olmaları açısından verdiği güven bakımından ümit verici ekonomik gelişmelerin artması beklentilerini daha da yükseltmiştir. Gerçi şimdi yaşanan durumun sıcak para meselesinin çok üstünde bir durum olduğuna değinen Sayın Başbakan, konunun Türkiye’de yaşanan ve misli ile KKTC’ye yansıyan çok kapsamlı sorundan çıkmak üzere, hem Türkiye ile birlikte konuların görüşülüp paylaşılarak hem de gerekli önlemler için çalışmalara başlanıldığı ve önümüzdeki hafta içinde ilgili sonuçların ortaya çıkacağı mesajlarını vermiş, ayrıca bu acil dönemde Kıbrıs’la direk muhatap ilgili Bakanlık veya Makam belirlenene kadar, en üst düzeyde direk temas konusunda mutabık kalındığı ve direk TC Cumhurbaşkan Yardımcısı Fuat Oktay ile Başbakan T. Erhürman arasında sürdürüleceği gerekirse her gün temasta olunacağının açıklanması da, devletlerarası münasebetlerin süratli ve etkin seviyede yürütülmesini sağlamak ve acil konularda istişarelerde bulunmak açısından çok önemli bir gelişmedir.
Para piyasalarında Cuma günkü kurlarla ilgili düşüş, durulma mı?,
Cuma günü kurlarda bir durulma yaşandı. Borsa biraz yükseldi, geçerli döviz kurlarında da TL’ye karşı bir miktar düşüş oldu. TL’ye karşı dolarda % 2.64, Euro ve sterling’ de de % 3.32 – 3.5 arası düşüş yaşandı. Kanaatimce TCMB’nın 13 Eylül PPK toplantısında alınacak kararlarla ilgili verdiği mesajların etkisi olmalı ki para piyasalarında olumlu karşılanmıştır. Çünkü TCMB geçen haftadan beri kurların artmaya devam ettiği ve bu dönemde piyasaları rahatlatmak için gerekli her türlü tepkinin Banka tarafından verileceği vurgulanmaktadır. Nitekim yüksek enflasyon oranının hüküm sürmesinden dolayı geçenlerde TCMB Başkanı’nın açıklamasında, ‘ Son dönemde enflasyon görünümüne ilişkin gelişmeler fiyat istikrarı açısından önemli riskleri işaret etmektedir. Merkez Bankası risklerin karşılanmasını sağlamak için gerekli tepkiyi verecektir. Bu çerçevede daha önce yapılanlarla da uyumlu olmak üzere son gelişmeler dikkate alınarak Eylül ayı Para Politikası Kurulu toplantısında parasal duruş yeniden şekillendirilecektir. Merkez Bankası’nın fiyat istikrarının temel amacı doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir’ beyanı vardı.
Yukarıdaki açıklama çok iddialı bir açıklama ve bir çok beklentileri içeren bir açıklama olmuştur. Bu beyanla parasal duruşun nasıl şekillendirileceği ve bütün araçların nasıl kullanılacağı hususundaki beklentiler, faizler dahil – ki kaynak ihtiyacının arttırılmasına yönelik öncelik alan bir konudur-, piyasaları bu hafta pozisyon almak için beklemeye sevk etmiştir. Bence Cuma günkü kurların düşmesinin ve durulmasının en büyük nedeni budur. İnşallah TCMB tarafından enflasyonun en büyük nedenlerinden biri olan aşırı kur artışlarının öncelikle giderilmesi için etkin ve önleyici önlemler alınacaktır. Geçen haftalarda alınan kararla bir ay içinde Swap’ta % 28 gerçekleşmesine karşı politika faizinde ve fonlama faizlerinin % 17.75 ile % 19.25 seviyelerinde olması, faizlerin mevcut şartlarda ve yüksek enflasyon nazara alınarak ne kadar düşük oranda olduğunu göstermektedir.
Şimdi faizlerde hatırı sayılır geçerli bir faiz oranının tespiti ve enflasyon üstü getiri sağlayacak, ve TL değerini arttıracak ve özellikle Türkiye’de kaynak eksikliği yaratan düşük orandaki TL mevduatlarının yükseltilmesini de sağlayacak ve yurt dışından sermaye ve para transferine neden olabilecek düzeyde bir faiz artışına ihtiyaç vardır ve bu konuda piyasalarda ve finansal kesimde yüksek beklentiler söz konusudur. Nitekim geçen hafta ilk etapta mevduat faiz vergilerinde, % 15’den % 5’e düşüş yapılmıştır.
Bir de diğer önemli beklentiler TCMB’ca konu edilen hangi araçlara nasıl yön verilecek ve ‘parasal duruş yeniden nasıl şekillendirilecek’ ki ona göre finansal kurumların kararları ve piyasaların pozisyonu ile halkın meyli de ne yöne doğru şekillendirilecek? Ve pozisyon alacak? Merakla bekleyelim.
Bütün sorunları bu gelecek önlemler kısa vadede hemen çözmese de, en öncelikli olan TL’nin aşırı değer kaybının durdurulmasının, fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyonun düşürülmesi önlemlerinin ön planda olacağı tahmin edilmektedir..
