Rumların bir atasözü var: “İşsiz papaz canlıları gömer.” Yapacak işi olmayan insanın ne yapacağı belli olmaz.
Öte yandan, üniversitede tarih hocamız olan merhum Hüseyin Yurdaydın bize aydın kişiyi şöyle tarif ederdi: “Münevver, para getirmeyen ıvır zıvırla uğraşan kişidir.”
Epey zamandır merak ettiğim bir konu vardır. Aynı anlama gelen erkek ve kadın adları. Gözüme çarpanları toplamaya başladım. Hepsi mi? Hayır, değil ama çoğu burada. Toplamışken anlamlarını da ekleyim dedim. (Ivır zıvırla uğraşamazsanız gerisini okumasanız da olur.)
Adil – Adile (adaletli, adaleti koruyan); Ali – Aliye (ulu, yüce); Alim – Alime (bilgin, bilgili); Arif – Arife (kavrayışlı, anlayışlı); Aziz – Azize (izzetli, ermiş, eren).
Bahri – Bahriye (denizle ilgili, denizci); Besim – Besime (güler yüzlü, güleç).
Cavit – Cavide/Cavidan (Ölümsüz, daimi, baki); Celil – Celile (ulu, yüce); Cemil – Cemile (sevimli, güzel, hoş).
Fehim/Fehmi – Fehime/Fehmiye (anlayışlı, kavrayışlı, akıllı, zeki); Ferdi – Ferdiye (bireyle ilgili, tek başına yapılan); Ferit – Feride (eşsiz, eşi benzeri olmayan); Fethi – Fethiye (fetihle ilgili); Fevzi – Fevziye (Kurtuluşla ilgili, zafere ait); Feyiz/Feyzi – Feyziye (Bereket, bolluk, verimlilik, olgunlaşma, iç huzuru); Fikri – Fikriye (fikirle ilgili, fikre has).
Hadi – Hadiye (Doğru yolu gösteren, kurtuluşa götüren); Halim – Halime (uysal, sakin, yumuşak huylu); Halis – Halise (saf, temiz, katışıksız); Hamit – Hamide (hamdeden, şükreden, övülmeye değer); Hasan – Hasene (iyilik, güzellik); Ahsen (en iyi, en güzel); Hasip – Hasibe (temiz soylu, cömert); Hayri – Hayriye (hayırla ilgili, iyilikle ilgili); Hilmi – Hilmiye (halim selim olan, yumuşak başlı, sakin tabiatlı); Hüsnü/Hüsnî – Hüsniye (güzellik, güzellikle ilgili; Ahsen: en güzel).
Kadri – Kadriye (değerli, itibarlı, onurlu, şerefli); Kerim – Kerime (kerem sahibi, ulu, yüce, cömert).
Lâtif (şirin, güzel, hoş söz) – Lâtife (şirin, güzel, hoş söz, nükte, espri); Lütfi/Lütfü – Lütfiye (lütufla ilgili, iyi/hoş davranan, güzellik ve hoşluk sahibi).
Macit – Macide (onurlu, şanlı, şerefli); Melih – Meliha (güzel, şirin, hoş); Melik – Melike (mülk sahibi, sultan veya sultan eşi); Mesut – Mesude (mutlu, kutlu, bahtiyar); Muhsin – Muhsine (iyi ve güzel işler yapan, ihsan eden); Müfit – Müfide (fayda veren, yararlı); Mümin – Mümine (imanlı, inanan kişi); Münir/Münür/Munir – Münire/Münüre (aydınlatan, ışık saçan, nurlandıran); Mürşit – Mürşide (irşat eden, doğru yolu gösteren, kılavuz).
Naci – Naciye (selâmet, cennetlik olan, kurtulan); Nadir – Nadire (ender, eşi benzeri az bulunan), Nafi – Nafia/Nafiya (faydalı, yararlı, menfaat sağlayan); Nahit – Nahide (Venüs gezegeni, sabah yıldızı); Nail – Naile (emeline erişen, ulaşan); Naim (yumuşak, sekiz cennetten dördüncüsünün adı) – Naime (yumuşak, nazlı büyütülmüş kız); Naşit – Naşide (şiir okuyan, şiir yazan); Nazım – Nazime (tanzim eden, nizama sokan, düzenleyen, manzume yazan); Nazif – Nazife (temiz, pak); Nazmi – Nazmiye (düzene sokan, düzenleyen, manzume/şiir yazan); Necip – Necibe (soylu, asil, saf, arı); Necmi – Necmiye (yıldızla ilgili, yıldıza ait); Nedim – Nedime (yakın arkadaş, sırdaş, yoldaş); Nezih – Nezihe (temiz, pak, kötülükten arınmış); Nuri – Nuriye (ilâhi aydınlık, nurlu, ışıklı, aydınlanmış).
Rahmi – Rahmiye (rahmetle ilgili, merhametli, esirgeyen); Rasim – Rasime (resim yapan); Raşit – Raşide (reşit olan, Hak dinini seçen, iyiyi kötüden ayıran); Refik – Refika (arkadaş, yoldaş, ortak, dost, yaren); Remzi – Remziye (sembolik, simgesel, işaret); Rıfkı – Rıfkiye (yumuşak, tatlı, mülayım, güzel); Rüştü – Rüştiye (rüştle, olgunlukla ilgili).
Sabit – Sabite (doğruluğu tespit edilmiş, kanıtlanmış olan; değişmeyen; yerinden oynamayan); Sabri – Sabriye (sabırla ilgili, sabırlı); Sacit – Sacide (secdeye varan, secde eden); Sadi – Sadiye (saadetle ilgili, mutlu, talihli, şanslı); Sait – Saide (sevap kazanmış, mübarek, ahiretine hazırlanmış); Saim – Saime (oruç tutan, oruçlu); Salih – Saliha (dine uygun; dindar; yararlı, elverişli, hayırlı iş; yetkili); Salim – Salime (sağlam, eksiksiz, sakin, huzurlu); Sami – Samiye (işiten, dinleyici); Samir – Samire (meyve veren, meyveli); Semih – Semiha/Semahat (cömert, eli açık olan); Sıtkı – Sıtkıye (sadakatla ilgili, yürek temizliği, doğruluk); Sıddık – Sıddıka/Sıdıka (çok sadık olan, samimi).
Şadi – Şadiye (sevinç, mutluluk, memnuniyet); Şerif – Şerife (şerefli, soylu, temiz); Şükrü/Şükri – Şükriye (şükür, şükran ile ilgili, gönül borcu, memnuniyet , hoşnut olmak).
Tahir – Tahire (temiz, pak).
Ulvi – Ulviye (semavi, ruhani, manevi, yüce).
Vacip – Vacibe (dinen yapılması gerekli olan şeyler); Vahit – Vahide (biricik, tek, eşi benzeri olmayan); Vasfi – Vasfiye (nitelikle ilgili, vasıflı, özellikli); Vecdi – Vecdiye (dinsel duygu ve heyecan, coşkunluk, kendinden geçmek); Vefik – Vefika (kafa dengi, arkadaş, fikirdaş); Vehbi – Vehbiye (Doğuştan gelen ve çalışmakla kazanılamayan özellik).
Zahit – Zahide (hayatını dinin emirleri doğrultusunda ayarlayan, sofu); Zarif – Zarife (zarafetli, ince ve nazik tavırlı, güzel); Zeki – Zekiye (kavrayışlı, açıkgöz); Zülfi/Zülfü – Zülfiye (zülüfle ilgili, şakaklardan sarkan saç lülesi).
