Müzakere sürecinde yaşanan kopma, KKTC’de mülk bırakan Rumların Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurularının artmasına neden oldu. Başvuranların büyük çoğunluğu eski mülkünü satmak istiyor
ARTIŞ GÖZE ÇARPIYOR: Kıbrıslı Rumların Kuzey’deki malları için iç hukuk yolu olarak oluşturulan Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurular 2018 yılında önceki iki yıla göre arttı. Bu artışta müzakerelerin kopması kadar daha çok davanın sonuçlanması da etkili oldu
HALEN DÜŞÜK: 2012–2014 arasında yıllık binin üzerinde başvuru alan Taşınmaz Mal Komisyonu Kıbrıslı Rum başvuruları yerini yüzlü rakamlara bıraktı. Rumların başvuruları açısından en kötü dönem 2016-2017 oldu. Bu yılın ilk iki ayında yapılan başvurular yılık sayının da artacağını gösteriyor
GEÇMİŞ İKİ YILA GÖRE İYİ: 2015’te sadece 182 Kıbrıslı Rum TMK’ya başvururken 2016’da 50 ve 2017’deise 81 Kıbrıslı Rum Taşınmaz Mal Komisyonu’nun kapısını çaldı. 2018’in ilk iki ayına bakıldığında ise bu rakam 21
BİN 86 SONUÇLANAN DAVA VAR: 2006’dan bu yana yapılan 6 bin 413 başvurunun bin 86’sı sonuçlandırıldı. Bunlardan 890’ı tazminat, 1’i çözümden sonra iade, 175’i geri çekilen, 2’si takas, 6’sı tazminat ve iade, 3’ü iade ve 3’ü de ret kararı ile sonuçlandı
Bertuğ TOPAL
Taşınmaz Mal Komisyonu’nun 2016-2017 dönemi çalışma temposu ve Kıbrıslı Rum başvurularına bakıldığı zaman tamamen dibe vurmuş olduğu görülüyor. Ancak Kıbrıs müzakerelerinin sona ermesi ve yakın bir zamanda çözümün mümkün gözükmemesi nedeniyle Kıbrıslı Rumların başvurularında bir nebze de olsa artış görülüyor.
Bu artış 2018 Şubat sonu rakamlarına da yansıyor. Rakamlara bakıldığında 2016-2017 yılı Ocak-Şubat rakamları ile bu yılın ayni dönemindeki rakamlar karşılaştırıldığında belirli bir artış göze çarpıyor.
2013 yılında Rumların Taşınmaz Mal Komisyonu’na bin 337 başvurusu olurken 2014 yılında bu rakam 375’lere kadar geriledi. 2015’te ise bu rakamlarda düşüş başladı. 2015’te sadece 182 Kıbrıslı Rum TMK’ya başvururken 2016’da 50 ve 2017’de ise 81 Kıbrıslı Rum Taşınmaz Mal Komisyonu’nun kapısını çaldı.
Rumlar mahkeme süreci başlatmıştı
Geçtiğimiz dönemde Orams davası ile ilgili Kıbrıslı Rumların başlattığı sürecin bir benzeri 2017 yılı sonunda Rumlar tarafından yeniden devreye sokulmuştu. Kıbrıslı Rum vatandaş, 1974’te bıraktığı ve 1985 sonrasında bir Kıbrıslı Türk’e eşdeğer olarak verilen malının üzerine inşaat yapılmaya başladığını görünce Güney Kıbrıs’ta mahkemeye başvurmuş ve Güney Kıbrıs’ta açtığı davada ağır taleplerde bulunmuştu. Kıbrıslı Rum, 10 milyon Euro maddi tazminat, maldaki inşaatın yıkım emri ve malın bir tamam boşaltılmış şekli ile kendisine iade edilmesini talep etmişti. Olası kararın, inşaatı yapan Kıbrıs’taki Türk’ün ada dışına çıktığı anda tutuklanmasına kadar uzandığı kaydedilmişti.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken Taşınmaz Mal Komisyonu’nun ne kadar önemli bir görev üstlendiği bir kez daha ortaya çıktı.
Umutsuzluk TMK’ya yaradı
Kıbrıslı Rumların başvurularına bakıldığında 2017’nin Ağustos ayına kadar çok az başvuru olduğu görülürken Kıbrıs sorununa kapsamlı çözüm bulma için yapılan ve CransMontana’da sona eren görüşmelerin ardından başvurularda az da olsa kıpırdanma görülüyor.
2010 yılında başvuru sayısı 397, 2011 yılında toplam başvuru 1926, 2012 yılında 1601 ve 2013 yılında 1337, 2014 yılında 375 iken bu rakam 2015 yılında 182’ye kadar geriledi. 2016 yılında ise sadece 50 kişi Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurdu.2017’de ise bu sayı 81’ yükseldi.
269 milyon Sterlin ödeme
Taşınmaz mal Komisyonu 2006 yılından bu yana Kıbrıslı Rumlara tam olarak 269 milyon 874 bin 251 Sterlin ödeme yaptı.
Ödemelerin dağılımına bakıldığında da Türkiye’nin maddi katkıyı azaltmaya başladığı 2013 yılından sonra kademeli olarak ödenen paranın da düştüğü görülüyordu Ancak 2017 yılına bakıldığında bu noktada da bir artış olduğu görülüyor.
Rakamlara bakıldığında 2015 yılında toplanda 22 milyon sterlinden fazla tazminat ödenirken bu rakam 2016 ve 2017’de neredeyse sadece 2015’te ödenen rakama tekabül ediyor.
2016’da 13 milyon 368 bin 446 Sterlin ödeme yapılırken 2017 yılında ise 37 milyon 500 bin 782 sterlin ödeme yapıldı.
2017’de 4 milyon metrekareye yakın karara bağlandı
2016 yılında karara bağlanan dava dosyalarında toplam 3 milyon 221 bin 658 metrekarelik alan Türk malı oldu. Bu davaların 1 milyon 903 bin metrekaresine tazminat verilirken, geri çekilen alan miktarı 1 milyon 37 bin metrekare oldu. Rum vatandaşların hak ispat edemediği alan ise bu yıl 265 bin 85 metrekare olarak kayıtlara geçti.2017 yılında ise bu rakam 3 milyon 735553 bin metre kare oldu.
Bin 86 dava sonuçlandı
2006’dan bu yana karara bağlanan 1086 davadan 890’ı tazminat, 1’i çözümden sonra iade, 175’si geri çekilen, 2’si takas, 6’sı tazminat ve iade, 3’ü iade ve 3’ü de ret kararı ile sonuçlandı. Buna göre 6 bin 413 davadan sadece 1086’sı sonuçlandı.
Ciddi düşüş bir nebze durdu
Taşınmaz Mal Komisyonu’nun rekor başvuru kabul ettiği 2013 yılının ardından kademeli bir düşüş yaşandı. Üç haneli rakamları gören komisyon artık iki haneli başvuru sayılarına bakıyor.
2013 yılında Rumların Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurusundaki artış 2015, 2016 yıllarında yerini düşüşe bıraktı. 2013 yılında açılan dava sayısı 1337 iken, 2014’te bu rakam 375’e 2015 yılında ise 182’ye karar geriledi. 2016 yılında ise Kıbrıslı Rumlar çeşitli nedenlerle artış TMK’ya başvurmamaya başladı. 2016 yılında sadece 50 kişi komisyona başvurdu. 2016 yılına göre başvurularda bir kıpırdanma görülse de rakam istenildiği miktarda değil. 2017’de ise 81 kişi Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurdu.
Ödemeler düzeldi
2016 yılında Taşınmaz Mal Komisyonu’nun verdiği kararların hükümet tarafından kaynak olmadığı gerekçesiyle ödenmemesi Kıbrıslı Rumlar tarafında komisyonun inandırıcılığı ve güveninin kaybolmasına neden olmuştu. Son iki yılda ödemelerde ciddi bir düzelme görülürken ‘Zaten ödeme olmayacak’ algısıyla başvuru yapmaktan da kaçınan Kıbrıslı Rumlar bir nebze de olsa başvuru yapmaya başladı.
Halen Şerefiye Vergisi’nde adım atılmadı
Uzmanların ve bazı siyasi partilerin sıklıkla dile getirdiği ve kaynak sıkıntısının giderilebilmesi için Türkiye’nin de desteklediği şerefiye vergisi hayata geçirilmedi. Daha önce uygulanmamış bu sistemin nasıl işleyeceği veya kimi kapsayacağı ile ilgili geçmişte bir çalışma yapılsa bile detayları kamuoyu ile paylaşılmadı.
