KKTC’nin yerli bir eğitim sistemi yok. Yasa ile TC’ye bağlı. TC eğitim sisteminde yapılan tüm değişiklikler aynen buranın eğitim sistemine de transfer edilir. Ve buralarda eğitimle ilgilenenler orada yapılanları akıl süzgecinden geçirmeden, analiz etmeden değerlendirmeden aynen uygulamaya koymaktadırlar. Problemler de o andan itibaren başlıyor. Orası ekonomik, sosyal, politik olarak başarı düzeyi ne ise burası da aynı. Görünen o iki ikisi de başarı açısından tüm kurumlarda sorunlu durumda.
Şimdiki KKTC eğitim sistemi –ki eğitim sistemsizliği demek daha doğru olur- de eğitim bakanlığı bünyesinde kurgulanmamıştır. Yapılandırmacılık anlayışı, temel eğitim programları gibi en temel değişimler bakanlık dışındaki yerlerde hazırlandı ve uygulamaya kondu.
Peki buraların eğitim sistemsizliğini yaratan uygulamaların transfer edildiği TC’nin başarı seviyesi ne durumda? Gerçek başarı nedir? Ne yazık ki başarı açısından alınacak daha çok yololduğu ortada. Haliyle KKTC eğitim sistemi de başarı açısından iyi durumda değil. Ülkelerin eğitim sistemlerinin başarısı TIMSS ve PISA gibi uluslararası sınavlarda ortaya çıkar.
PISA, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) 15 yaş grubundaki öğrencilere uyguladığı ve 70 ülkenin katıldığı (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) bir sınavdır. Ne yazık ki Türkiye’nin bu sınavda başarısı düşük. Uzmanlara göreyse bunun nedeni ezberci eğitim sistemidir*. Çünkü PISA sınavı bilgiyi değil bilgiyi kullanmayı, beceriyi, analiz yeteneğini ölçen bir sınavdır. KKTC bu sınavda yok ama ikiz eğitim sisteminin uygulandığı TC’den farklı bir sonuç alabileceğini söylemek çok da yanlış olmaz.
TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study, Matematik ve Fen Eğilimleri Çalışması) 1995 yılından beri 4 yılda bir uygulanan ve 2015 yılında 20. yılını tamamlayan uluslararası bir sınavdır. Sınav, Boston College ve IEA (Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu) işbirliğiyle yapılmaktadır. Ülkelerin 4. ve 8. sınıf düzeyindeki öğrencilerinin fen ve matematik alanlarındaki yeterliliklerini ölçmektedir. ‘Bilgi, Uygulama ve Akıl Yürütme’ temelinde bir ölçme ve değerlendirme modeli kullanan TIMSS’e Türkiye 1999’dan beri katılmaktadır.
TC’nin ilk katıldığı 1999 yılından günümüze skorlarında bir yükselme vardır**. Ancak 2014 yılında Siyaset Ekonomi Toplum Araştırma Vakfı tarafından hazırlanan, ‘Türkiye’nin 2023 Vizyonu ve Eğitimde Orta Kalite Tuzağı’ isimli raporda da dikkat çekildiği üzere Türkiye ‘orta düzey’ başarı gösteren ülkeler arasındadır.
TIMSS 2015 sonuçlarında Singapur, Kore, Tayvan, Hong Kong ve Japonya sıralamada kendilerinden sonra gelen ülkelere özellikle matematik alanında yaklaşık 50 puan fark atarak ilk sıralamada yer almışlardır. Bu fark 2011 yılına göre daha da artmıştır**.
TIMMS 2015 sonuçlarında dikkat çeken noktalardan bir tanesi Singapur gibi küçük bir ülkenin yine üst sıralarda yer almasıdır. Bunun nedenleri arasında ders sayılarının yüksek olması ve öğretmenlerin hizmetiçi eğitimlere katılma oranları da mevcuttur.
2014 ve 2015 yıllarında Türkiye ve Singapur 4. Sınıf matematik öğretmenlerinin hizmetiçi eğitime katılma yüzdeleri arasında çok büyük fark var. Örneğin Singapurda ‘Matematik Eğitimi/Öğretimi’ konusunda öğretmenlerin % 81’i, TC’de ise % 6’sı; ‘Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Ve Problem Çözme Becerilerini Geliştirme’ konusunda Singapur’da % 58’i, TC’de ise % 10’u hizmetiçi eğitimlere katılmıştır**. Karşılaştırmada beş farklı alan daha mevcut ve hepsinde de Singapur’da öğretmenler açık ara farkla hizmetiçi eğitimlere katılım oranı yakalamıştır.
Ders saati olarak da karşılaştırılıdığında; 4. Sınıf Matematik dersi Singapur’da 986 saat iken TC’de 847 saat. 4. Fen dersi Singapur’da 986 saat, TC’de 847 saat. 8. Sınıf Matematik dersi Singapur’da 1065 saat, TC’de ise 987 saat. 8. Sınıf Fen dersi Singapur’da 1065 saat, TC’de 983 saat.
TC’de öğretmenlerin hizmetiçi eğitime daha az katılıyor olması veya onlara yönelik hizmetiçi eğitimlerin yetersiz olması, ders saatlerinin az olması yeni düzenleme gerektirdiğini göstermektedir. Aynı başarı sorunu da burası için de geçerli. Peki KKTC eğitim sisteminde neler yapılacak? Önlemler ne olacak? Hizmetiçi eğitimler nasıl düzenlecek? Ders saatleri yeniden ele alınacak mı? Ezber eğitim yerine yaratıcı eğitime ne zaman ve nasıl geçilecek? Eğitimden sorumlu olanların reçetesi var mı? Yoksa TC yapsın biz hazır bulalım mı?
*https://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/pisada-ne-soruldu
**https://setav.org/assets/uploads/2016/12/TIMSS.pdf
