Avrupa Birliği, yaşlı nüfusunun artması dolayısıyla Mobiserv projesini (Yaşlılar için sağlık, bakım ve beslenme bakımı için bütünleşik akıllı ev ortamı projesi) destekliyor. Bu proje kapsamında üretilecek robotlar, bir kaç yıl içerisinde evlerdeki yerini alacak.
Kameralar, sensörler, ses ve bir dokunmatik ekran arayüzü ile donatılmış olan tekerlekli ve "yarı insansı" robotlar, yaşlılara ilaç almalarını hatırlatmanın yanında kısa bir yürüyüş yapması gibi önerilerde de bulunabilecek. Robot, bakımını üstlendiği yaşlının sağlığı ile ilgili acil bir uyarı alırsa, acil servisi arayıp ambulans dahi isteyebilecek.
Yaşlı nüfusuna yönelik endişeler dolayısıyla Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İtalya, Hollanda, İsviçre ve Birleşik Krallık araştırma enstitüleri, ayrılan 2.75 milyon avroluk bütçeyle MOBISERV'i geliştirdi. Bu proje; yaşlı uyurken hayati verilerini takip edip raporlayan akıllı battaniyelerden, zehirli gıdaları tespit sensörlerine kadar çok geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Yapay zekaya sahip robotun en önemli özelliğini; yaşlıya ve ihtiyaçlarına göre optimize edilebilmesi oluşturuyor. Robot, yaşlının ilaç, beslenme ya da diğer alışkanlıklarını öğrenip kendisini ona uygun yapılandırabiliyor.
Prototip MOBISERV robotları, şu anda 10 bin avro civarında, ancak seri üretimin ardından fiyatların yarı yarıya düşeceği öngörülüyor.
"Bakıcılar endişeli"
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi (GEBAM) Müdürü Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, toplumsal açıdan kişinin yaşlı olarak algılanmasının, onun bazı rol ve statü kayıpları yaşaması olarak tanımlanabildiğini söyledi.
Yaşlıların ilerleyen zaman içinde yeni bazı statüler kazandıklarını belirten Kutsal, "Gerek toplumsal, gerekse kişisel açıdan yaşlılığın bir sorun olarak algılanmasının temel nedeni, 'yaşlı bireyin kendine yetememesi'nden kaynaklanmaktadır" dedi.
Kutsal, kendine yetemeyen yaşlıların huzurevi veya bakımevi gibi kurumlarda kalmalarının söz konusu olabildiğini ifade ederek, tüm gelişmiş ülkelerde benimsenen ilkenin, yaşlı insanların toplum içinde yaşayıp, normal bir sosyal yaşam sürdürmeleri olduğunu dile getirdi.
Hızla yaşlanan kıta olan Avrupa'da Avrupa Birliği proje desteği ile gündeme gelen yaşlılara yönelik evde robotik uygulamalarla, robotların özellikle hafıza sorunu olan veya hareket güçlüğü yaşayan yaşlılar tarafından kendilerine evde arkadaşlık etmek üzere kullanılmasının önerildiğini dile getiren Kutsal, "Bugün itibariyle oldukça yüksek maliyetlere ulaşan robotların fiyatları azaltılmaya çalışılmaktadır" diye konuştu.
"Avrupa'da yalnız yaşayan yaşlıların, iletişim kurabilecekleri bu robotlara sıcak baktığını" belirten Kutsal, "Buna karşın yaşlılara bakım veren kişilerin ise kendi yerlerini robotların alacağını düşünerek kaygılandıkları' ifade edilmektedir" dedi.
"Ülkemizde de robot desteği alınması söz konusu olabilir"
Aile ve arkadaş ortamının, bu ilişkilerin en yoğun yaşandığı yerler olduğunu anlatan Kutsal, yaşlılarımızın, günlük yaşamlarında; alışverişte, bankada ve diğer kamu kurumlarında karşılarındaki kişilerle kısa süre de olsa konuşarak iletişim kurmayı tercih ettiğini vurguladı.
Kutsal, yaşı ilerleyen bireylerin yaşama bağlılıklarını sürdürebilmelerinin, sadece ailesel değil, kurumsal desteklerin de varlığı ile mümkün kılınabileceğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
"Sağlık ve sosyal politikalar oluşturulurken, yaşlanmanın kazanç ve kayıplarını bilmek ve bunlara ilişkin bilimsel temelli politikalar geliştirmek önemlidir.
Yaşlıların evde bakımlarının iyi eğitilmiş, duyarlı ve sorumlu elemanlarca yapılması ve verilen bakım hizmetinin devlet kurumlarınca denetlenmesi daha insancıl bir yaklaşım olarak algılanmaktadır.
Bununla birlikte yaşlı bakımının tamamlayıcı bir unsuru olarak gelecekte, ülkemizde de robot desteği alınması söz konusu olabilir. Maliyet-yarar analizlerinin iyi yapılması gerektiği de göz ardı edilmemelidir."
