VİTRİNİN DEĞİL DE İKLİMİN NE? (*) - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Cuma, Mart 29, 2024
Köşe Yazarları

VİTRİNİN DEĞİL DE İKLİMİN NE? (*)

Türkay Öyken

Kıbrıs Adası, dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı Orta Kuşak içerisinde yer alır. Kıbrıs’ ta etkili olan iklim yarı kurak iklimlerden Akdeniz iklimidir. Bu iklimin karakteristik özelliği ise hepimizin bildiği gibi yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve az yağışlı olması.

 


Tabi ki bunun belli başlı sebepleri vardır. Yaz aylarında meydana gelen rüzgarlarının ve yüksek basınç alanının etkisiyle ada iklimi sıcak ve kuraktır. Kış mevsiminde ise Batı rüzgarlarının ve alçak basınçların etkisi ile yağışlıdır. Kıbrıs, Doğu Akdeniz’de yer aldığı için Batı Akdeniz Ülkeleri’ne oranla daha az yağış alır. Yağışların az oluşunda Batı Akdeniz’e oranla Doğu Akdeniz’in 5 derece daha güneyde yer almasının, çöllere ve çöllerin etkilerine açık olmasının rolü büyüktür. Ayrıca batıda Akdeniz Havzası’na sokulan gezici alçak basınçların etkisinin doğuya doğru gittikçe azalması da yağışların azlığında önemli rol oynar.

Kıbrıs’ ta sıcaklık, basınç, rüzgarlar, nemlilik, yağış gibi iklim elemanları, coğrafik faktörlerin etkisi ile değişik alanlarda farklılıklar arz eder. İklim elemanlarının Kıbrıs Adası genelinde gösterdiği değişiklikler daha çok denize göre konum ve yükseklik farklılıklarından kaynaklanır. Verilere bakılacak olunursa Kıbrıs’ta yıllık ortalama en yüksek sıcaklık 25,6 Co ‘tır. En düşük ortalama sıcaklık ise 13,9 Co tır.

Kıbrıs’ ta kısa mesafeler dahilinde yüksek ve orta yükseklikteki dağlar ve bunların arasında alçak ovalar bulunur. Bu dağların Akdeniz’in nemli havasının iç kesimlere ulaşmasını engelleyecek şekilde uzanış doğrultusu da düşünüldüğünde sıcaklık değerlerinin kısa mesafelerde büyük farklılık göstermesi kaçınılmaz olur. Nitekim Mesarya Ovasında yaz ayları ortalaması 29 Co nin üzerine çıkarken, Trodos Dağlarının zirvelerine doğru yaz ayları ortalaması çok daha düşüktür (22 Co). Bu ortalama sıcaklık değerleri genel bir değerlendirme olup Kıbrıs sıcaklıklarını gerektiği oranda açıklayamaz. Sadece bu değerlere bakıp, Kıbrıs’taki sıcaklık değerleri üzerinde yorum yapmak yanılgı yaratabilir. Nitekim Mesarya Ovasının uç değerlerine baktığımız zaman şimdiye kadar Kıbrıs’ta tespit edilmiş en yüksek sıcaklık değeri Geçitkale ve Gönendere dedir(44,3 Co). Yine Kıbrıs genelinde şimdiye kadar tesbit edilmiş en düşük sıcaklık Trodos istasyonundadır (-13 Co).

Tarih öncesi çağlarda Kıbrıs’ın vejetasyon coğrafyasının bugünkünden çok farklı olduğu, adadaki ormanların karışık ormanlar olduğu; meşe, akçaağaç, kızılağaç, çınar gibi türlerin ormanlara daha fazla oranda katıldıkları elde edilen fosillerden anlaşılmaktadır.

Aşırı faydalanmalar, yangınlar ve ekolojik şartların da değişmesi ile geniş yapraklı orman ağaçlarının ormanlara katılım oranı yavaş yavaş azalmıştır. Nitekim bugün akçaağaçlar derin kuru dere yataklarına, çınarlar ise taban suyu seviyesinin yüksek olduğu akışlı dere kenarlarına veya kaynak çevrelerine çekilmiştir. Makiler aşırı tahripler ile gariglere ve hatta yer yer bozkıra özgü bodur çalılıklara dönüşmüştür. Kıbrıs Adası’ndaki doğal bitki örtüsü veya park ağaçlarının türleri ve çeşitliliği iklim, toprak, topografya ve beşeri faktörlerlerle belirlenmiştir. Nitekim adada çok çeşitli vejetasyon formasyonları bulunmakta ve yetişmektedir. Bu vejetasyon çeşitliliği Kıbrıs Adası’nın coğrafik şartları ile ilişkilidir. Kuzeyde Girne Dağları, güneyde Trodos Dağları’nın yüksekliği ve uzanışı, kıyılar ile iç kesimler ve deniz seviyesinden yüksek alanlarda birbirinden faklı bitki türleri yaratmıştır. Yarı kurak Akdeniz ikliminin etkisi altındaki Kıbrıs’ ta doğal bitki örtüsünün yapısını da bu iklim tipi belirlemiştir. Ayrıca yükseklik ve denize göre konumdan kaynaklanan sıcaklık ve nemlilik gibi iklim elemanlarının etkisi ile ortaya çıkan iklim farklılaşması dar alanlarda farklı bitki türlerininin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kıbrıs Adası’ndaki bitki çeşitliliğinin bir sebebi de tarihi geçmişi ile ilgilidir. İngiliz sömürgesi yılları boyunca Avusturalya, Yeni Zellanda, Hindistan, Güney Afrika, Pakistan gibi İngiliz sömürgelerinden gelip giden görevlilerin beraberinde getirdiği tohumlar ve fidanlar adadaki orman ve park ağaçlarındaki çeşitliliğin diğer bir sebebidir.

Adamızda doğal bitki toplulukları yüksek dağlık alanlardan İç Ova’ ya ve kıyı ovalarına doğru adeta dört basamak oluşturur. Bunlar Trodos ve Girne Dağları’nda yoğunlaşan iğne yapraklı ormanlar bu ormanların altında maki ve garigler ile daha alçak iç kısımlarda bozkırlardır.

Unutulmamalıdır ki coğrafyasını ve iklimini tanmayan bir toplum onlarla uyum içinde yaşayamaz…

 

 

 

 

 

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar