Avustralyalı bilim insanlarına göre, Babilliler, trigonometriyi ünlü Yunan filozof ve matematikçi Pisagor’dan bin yıl önce keşfetti. Matematik tarihini yeniden yazan 3 bin 700 yıllık Si.427 adlı tabletin üzerinde yer alan şekiller, onun arazi ölçek için kullanıldığını ortaya koydu. Bununla birlikte, bilim insanlarının çığır açan keşfinden önce, tabletin İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde tutulduğu açıklandı.
Avustralyalı bir matematikçi olan Dr. Daniel Mansfield, 3 bin 700 yıllık bir Babil kil tableti üzerinde bilinen en eski uygulamalı geometri örneğini keşfetti. Si.427 olarak bilinen tablet, bazı arazilerin sınırlarını ölçen bir plan taşıyor.
Avustralya’da yer alan New South Wales Üniversitesi’nde doçent olan Mansfield ve meslektaşı Norman Wildberger, daha öncede dünyanın en eski ve en doğru trigonometrik tablosunu içeren başka bir Babil tabletini keşfetmişti.
Plimpton 322 adı verilen tabletin muhtemelen inşaat ölçümlerinde kullanıldığını belirtmişti. Plimpton 322’de, Pisagor teoreminden yaklaşık bin yıl önce dik açılı üçgenlerin tanımladığı görüldü.
Mansfield, “Bu insanlar yalnızca trigonometriyi Pisagor’dan bin yıl önce keşfetmedi, bu hesaplamaları işlevsel olarak kullandılar” dedi.
Plimpton 322’nin keşfi ise araştırmacıları, aynı döneme ait Pisagor üçlülerini içeren diğer tabletleri bulma arayışına soktu. Yapılan çalışmalar ise onları Si.427’ye götürdü.
Foundations of Science adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışma kapsamında Mansfield, “Si.427, satılmakta olan bir arazi parçası ile ilgili. Çivi yazısıyla, karakteristik kama şeklindeki girintilerle tablet, bataklık alanların yanı sıra bir harman yeri ve yakındaki bir kuleyi içeren bir alanı tanımlıyor” diye konuştu.
Mansfield, “Tıpkı bugün yaptığımız gibi, arazi sınırlarının nerede olduğunu bulmaya çalışan özel çalışanlar var ama bir parça GPS ekipmanı kullanmak yerine Pisagor üçlülerini kullanıyorlar” diye konuştu.
Diğer taraftan Plimpton 322 ve Si.427’nin her ikisi de Pisagor üçlülerini kullanıyor olsa da, Yunan matematikçi Pisagor’dan en az bin yıl önce oluşturuldular.
TÜM BATI FELSEFESİNİ ETKİLEDİ
Sisamlı Pisagor olarak bilinen Yunan filozof ve matematikçi MÖ 570 – MÖ 495’de günümüzde İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridinde yer alan İyonya bölgesinde yaşadı. Pisagor, önce Platon ve Aristo’nun felsefelerini sonra ise tüm Batı felsefesini etkiledi.
“Pisagor’un teoremi”yle dünya tarihine yön verdi. Pisagor ve öğrencileri her şeyin matematikle ilgili olduğuna, sayıların nihai gerçek olduğuna, matematik aracılığıyla her şeyin tahmin edilebileceğine ve ölçülebileceğine inandı.
Mansfield, “Pisagor üçlülerinin ne olduğunu anladığınızda, toplum belirli bir matematiksel karmaşıklık düzeyine ulaştı” dedi.
BABİLLİLER 60 TABANLI BİR SAYI SİSTEMİ KULLANDI
Öte yandan, Si.427 üç Pisagor üçlüsü içeriyo: 3, 4, 5; 8, 15, 17; ve 5, 12, 13. Babilliler, bugün saatleri 60 dakikaya ayırdığımıza benzer şekilde, 60 tabanlı bir sayı sistemi kullandılar ve bu, beşten büyük asal sayılarla çalışmayı zorlaştırdı.
Mansfield, “Artık Babillilerin hangi sorunu çözdüğünü bildiğimize göre, bu döneme ait tüm matematiksel tabletler yeniden anlam kazanıyord. Zamanın ihtiyaçlarını karşılamak için matematiğin geliştirildiğini görüyorsunuz” dedi.
Mansfield’ı Si.427 konusunda şaşırtan diğer şeylerden biri ise tabletin arkasına büyük bir yazı tipiyle kazınmış olan ve 25 dakika 29 saniyeye benzeyen altmışlık “25:29” sayısı…
Mansfield, “Yaptıkları bir hesaplamanın parçası mı? Henüz rastlamadığım bir alan mı? Bir şeyin ölçüsü mü?Bu benim için gerçekten sinir bozucu çünkü tablet hakkında anladığım çok şey olmasına rağmen bunu henüz çözemedim” dedi.
