Türk sanat müziğinde bilindiği gibi makamlar vardır.
Nihavent, uşşak, hicaz gibi makamlar.
Bir de “usul” vardır.
“Usul” denilen şey, vuruş veya notaların yürüyüşüdür.
“Aksak” usul olduğu gibi “Ağır aksak” usul de vardır.
Usuller de çeşitlidir.
Bunlar arasında “curcuna” usulü de mevcuttur.
Kürdülihicazkar makamında yazılan “Bu akşam bütün meyhaneleri dolaştım İstanbul’un” adlı şarkının “usul” ü curcuna’dır…
…
Yazılan şarkı nihavent de olabilir başka bir makam da, bununla birlikte usul olarak curcuna’yı kullanmak mümkündür.
Bu usul “DÜM TE KA DÜM TEK TEK” olarak yürür lakin her hecenin bir değeri vardır.
Bu değerlerin batı müziğinde karşılığı bir 8’lik bir 16’lık, üç 8’lik bir 16’lıktır.
…
Değerler değiştikçe düm tek’lerin vuruşları da değişir…
…
Türk sanat müziği üzerinde bilgimiz zayıf olmakla birlikte, “curcuna” da durum budur.
Düm te ka düm tek tek.
Bunun dışında curcuna olmaz…
…
Yani,
Curcuna yapmak isterseniz “düm te ka düm tek tek” leri doğru dürüst bir araya getirmeniz gerekiyor.
Kafanıza estiği gibi düm te ka düm tek seçemez veya belirleyemez ve de o makama oturtamazsınız…
…
Bizim memlekette öteden beri curcuna çoktur ancak hiçbiri usulüne uygun değildir.
Curcuna yapılması bile bilinmiyor.
Curcuna yapılacaksa, bir usulü vardır.
Bizdeki curcunalarda sadece makam var, işin usulü darmadağın; düm tek’lerin nasıl kullanılacağına genellikle uyulmuyor.
Halbuki pek ciddi bir iştir usulüne göre curcuna çıkarmak.
Düm tek’ler kendi değerlerinde yerlerini alabilseler usulüne uygun tam bir curcuna olacak.
Ama bununla ilgilenen yoktur; böyle olunca makamlar da ziyan edilmekte ya da berbat edilmektedir…
…
Türk Dil Kurumu’na göre curcunanın karşılığı “gürültülü, karışık durum” anlamını taşıyor ki anlaşılacağı gibi böyle bir gürültüde usul yoktur.
Ama bizim konumuz bu değildir.
Biz Türk sanat musikisinin makam ve usul’leri üzerinde durmaya çalışıyoruz.
İlgilenenlere göre gerçekten de önemli bir meseledir…
…
Öte yandan makam meselesi en aşina olduğumuz konudur.
Mesela “Uşşak” makamı.
Müthiştir.
“Bu akşam gün batarken gel” ve “Telgrafın tellerine kuşlar mı konar” gibi şarkılar uşşak makamındandır ve pek sevilmektedir.
Bu makamlarda curcuna kullanılır mı?
Bilmiyoruz,
Ama makamların arasına sıkıştırılabilir Türk sanat musikicilerinin dediğine göre.
Dediğimiz gibi makamı berbat etmeden,
Bir de düm tek’lerin yerini iyi belirleyerek,
Curcuna yapmak mümkündür…
