Ağustos 2019 ayında tüketici fiyatları, yani enflasyon, gerek Türkiye’de gerekse KKTC’de düşük oranlarda gerçekleşti.
Esasen genelde aynı para birimi dolayısıyla paralel hatta KKTC’de çeşitli nedenlerle bir miktar daha fazla olur. Enflasyon düşüşünde kur etkilerinin olumlu olduğunu söylemeliyiz. Çünkü son aylarda döviz kurlarında üç aşağı beş yukarı istikrar kazanmış bir durum söz konusu. Özellikle dolarda bu hafta içi günlerde de %3’e yakın bir oranda TL değer kazandı, sonra %2’ler civarına düştü.. Bir de bu dönemde enerji ve temel mallar fiyatlarındaki düşüş, Türkiye’deki enflasyon oranını düşme eğilimine getirdi.
Ağustos 2019 ayında Türkiye’de enflasyon %0.86, yıllık ise geçen ay % 16.65 iken, bu ay %15.1’e düştü. Geçen aya göre yıllık enflasyon %1.64 azaldı. Yıl sonuna kadar da tek hanelerden dahi tahminler var. Enflasyondaki her ay gelen düşüşün, temel mallar ve enerji fiyatları yanında gıda grubunda yavaşlama, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyondaki düşüşünü etkilediği görülmektedir.. Hizmet grubunda %1.12 arttı. Lokanta-otel-haberleşmede ise düşüşler oldu. KKTC’de ise otel-lokanta ve haberleşmede düşüş yerine %2-3 oranında yükselişler oldu. Bir turizm ülkesi olmamız dolayısıyla dikkat edilmesi gereken bu gruptaki fiyatlar, sürekli ve gereksiz yükseklikte devam veya artıyor. Halkın en çok harcama yaptığı gıda grubunda ise Türkiye’de % 0.67, KKTC’de %1.63 artış oldu. Türkiye’de en yüksek artış alkollü içkilerde ve üniversite ücretlerinde oldu. Enerjide 5.4 puan düşüşle enerji sektörü enflasyonunda bu yıl, bir yıllık % 7.7 oranında önemli azalma oldu.
Türkiye’de bu yıl üretici fiyatlarında daha da düşüş oldu. Yıllık 8.21 puan gibi düşüşle, % 13.45’e gelerek geçen yıla göre önemli oranda üretici enflasyonu geriledi. Geçen yıl aynı dönemde % 21.66 idi. Petrol fiyatlarıyla tekstil, metal ve kimya sanayii düşüşü sağladı.
Enflasyon düşüşünden sonra, şimdi faizlerde de 12 Eylül TCMB- PPK kararıyla düşüş sağlanacağı açıktır. Tahminen %3-4 arası bir faiz indirimi yapılabilir. Geçen Temmuz ayında politika faizi %24 iken 4.25 puan düşürülerek % 19.75’e getirilmişti. Bu ay da enflasyon düşüşüne göre politika faizleri % 15-16 ‘lara düşürülebilir.
Geçen yıl 2018 Ağustos’ta ani TL/döviz kur artışları sonucu aşırı fiyat artışları ve kur yükseklikleri vatandaşın alım gücünü etkilediği cihetle özellikle planlı olmayan ve birdenbire patlama halindeki inşaat sektörüne önemli ölçüde sekte vurdu, gerek Türkiye’de gerekse KKTC’de . Türkiye’de konut kredilerine sağlanan düşük faiz politikası ile sektörde kısmi bir canlanma olduğu yetkililerce ifade edilmektedir.
KKTC’ye de aynı imkânların gelmesi piyasayı hareketlendirebilir. Ancak önce alım gücünün de güçlenmesi ve bu sektörde Güven bunalımının giderilmesi gerekir. Alım gücü düşüklüğü halkı acil ihtiyaçlar -yani gıda ve ev için gerekli ihtiyaçları- dışındaki harcamasını ve talebini düşürmüştür, ve bu bir ekonomik sonuç ve kuraldır , veya belirsizlik içinde ak akçe kara gün içindir ata sözüne göre bir miktar elde tutmayı ve önünü görmeyi tercih eder. Maalesef insanlar önünü göremiyor. Hedefler ve öngörüler net olarak halka açıklanması gerekir. Bir çok konular muğlak görünmektedir. Hedefler de yıllardır genelde öngörüleni tutmuyor. İstatistikler de zaten geriden takip ediliyor. Öngörüler ve konan hedefler halkın teşebbüsü ve harcama trendi için çok önemli.
Üretim artışı ,gelir artışı, istihdam artışı, fiyatların istikrarı, çok büyük boyutlara ulaşan Kayıt Dışı’lığın kayıt altına alınması ve bütçenin gelir kaynaklarının geliştirilerek mevcut açığın bu yöntemle giderilmesi şarttır. Çünkü hem enflasyonu körükleyen hem de alım gücünü düşüren ve doyum noktasını aşan dolaylı vergi artışlarının durdurulması, ayrıca TC Yardımlarıyla bu yıl içinde ve gelecek yıl için fiilen yapılacak yatırımlar ile piyasaya düşecek kaynak hacmi ortalama olarak açıklanır netleşirse, insanlar daha rahat gelecek için karar verebilir ve harcama trendini düzenleyebilir.
Ağustos 2019’a göre KKTC’de enflasyon oranı %0.38 seviyede ve yıllık %14’lere düştü. Geçen yıl Ağustos ayında Türkiye’de TL’ye karşı kur patlamasından sonra fırlayan fiyatlar ve enflasyon halkı oldukça sarstı. Şimdi kurlar bir düzende gidiyor. Temennimiz devamıdır, bu da Türkiye’deki para politikalarıyla da ilgilidir. İnşallah Türkiye ekonomisinde istikrara doğru başlayan gidişin devamıyla, ve KKTC’de bütçe kaynakları ve harcamalarıyla ilgili alınacak rasyonel kararlar ve fiili uygulamalarla hem fiyatlarda hem ekonomide istikrarlı bir seviyeye ulaşılabilir.
6.9.2019 Onur Borman
