Kıbrıs’ın diğer yarısında ve birçok gelişmiş OECD ülkesinde siyasilerin ve üst düzey bürokratların mal beyanlarına ulaşmak için sadece bir internet bağlantısı yeterliyken, Kıbrıs’ın kuzeyinde ise bu beyanlar sır gibi saklanıyor.
Batuhan BEYATLI
Oysa akademik çalışmalar gösteriyor ki mal beyanlarının halka açık paylaşılması düşük yolsuzluk algısıyla doğrudan ilişkili. Şeffaflığın ve ‘temiz siyaset’in bir gereği olduğuna inandığım bu uygulama vatandaşların, sivil toplum örgütlerinin ve medyanın da denetim mekanizmasına katılımının önünü açıyor. Böylelikle, yakalanma korkusu siyasilerin ve üst düzey kamu görevlilerinin yanlış yapmasının önünde caydırıcı bir unsur olarak duruyor.
Mal beyanlarının halka açık yapılması neden mi gereklidir? Kamu yönetiminde şeffaflığı ve vatandaşların güvenini arttırmak için gereklidir. Siyasetçilerin ve kamu görevlilerinin servetlerindeki değişimi izlemek onları yanlış bir davranışta bulunmaktan uzaklaştırdığı gibi onları haksız suçlamalardan da koruyacaktır.
Mal beyanlarının halka açık yapılmasına karşı öne sürülen iki argüman var. Bunlardan ilki kişi güvenliğine bir tehdit oluşturması, öteki ise bu uygulamanın kişinin gizlilik alanına girdiği görüşü. Ortaya koyulan bu risklere dünyadaki uygulamalara bakarak aşmak mümkün. Paylaşılan verilere bazı filtreler uygulamak bahse konu risklere çözüm sunabilir. Örnek vermek gerekirse; beyanat sahibinin elinde bulundurduğu taşınmaz malın açık adresini paylaşmak yerine, malın değerini ve bulunduğu lokasyonu belirtmek tercih edilebilir. Filtrelemeye bir diğer örnek de halkla paylaşılan bilgilerde banka hesap numarasının açıklanması yerine, hesabın bulunduğu banka adının ve hesapta bulunan para miktarının belirtilmesi gösterilebilir.
Açık mal beyanının sağlayacağı toplumsal fayda ile ona karşı ortaya konan argümanları bir teraziye koyduğumuzda, açık mal beyanı çok daha ağır basmakta. Düşük yolsuzluk algısı, güçlü denetim, caydırıcı etki ve binlerce gözün denetim mekanizmasına katılmasının arttıracağı denetim etkinliği açık mal beyanının sağlayacağı en önemli faydalar.
Açık mal beyanı sadece seçilmiş siyasilerle ve üst düzey kamu görevlileriyle sınırlı olmamalı. Onların aile bireyleri ve yakınları, siyasi parti yöneticileri, medya sahipleri ve üst düzey medya temsilcileri gibi gruplar da açık mal beyanı uygulamasının kapsamında olmalı. Bu beyanların halkla paylaşılması için birçok yöntem tercih edilebilir. Mal bildirimlerini resmi gazetede yayınlamak ya da günümüz teknolojisinden faydalanarak bu bildirimlerin halkın denetimine sunulacağı bir internet sitesi oluşturmak, bu yöntemler arasında yer alan ve bana göre ülkemize uygun olan örnekler.
Bugüne kadar mal beyanlarının açık yapılmamasının sonuçları ortada. Hep birlikte yaşadık ve yaşıyoruz. Ben bu ülkede yaşayan bir birey olarak mal beyanlarının artık periyodik olarak ve halka açık bir şekilde yapılmasını talep ediyorum.
