İngiltere’nin “Demir Lady” lakabıyla anılan ve 1979-1990 yılları arasında görev yapan ilk ve tek kadın başbakanı olan Margaret Thatcher halen İngiltere’de konuşulmaya devam eden başbakanlardan biridir (Nisan 2013’de vefat etmiştir).
Margaret Thatcher siyasette olduğu gibi ekonomi tarihi içinde önemli bir isimdi. Londra’yı Dünya finans merkezi yapan kendisiydi. Bizler o zaman öğrenciydik. Bugün ülkenin tüm başbakanlarının yaptıkları reformlar Thatcher’in kurduğu sisteme karşı düzeltme reformlarıdır.
Thatcher’in siyasi duruşu ve reformları ile girmiş olduğu savaşları benimsemiyorum ve bu yazımın konusu da değildir. Ama ekonomi notu benim için önemlidir ve halen İngiltere’de bu tartışılıyor.
Demir Lady’nin ekonomide ne yaptığına bir bakalım. Thatcher hem sevildi hem de nefret edilen bir başbakan oldu.
İngiliz ekonomisi 1979’da sürünüyordu. Thatcher iktidarı devraldı. O devirde çok iyi hatırlıyorum söylediği ve aklımda kalan sözlerden biri “Toplum diye bir şeyin olmadığı” ‘nı söylemesiydi. Toplum kavramını reddetmişti Thatcher. Bu durumda devletin gerekliliği de sorgulanır noktaya gelmişti. Bu söz liberalizme damgasını vurmuştu ve o zamandan sonra devlet elini her şeyden çekmiş ve geniş çaplı deregülasyonlara başlamıştı.
Toplum diye bir şey olmadığını savunan Margaret Thatcher örgütlenmeye de inanmıyordu. Bu düşünceyle İngiltere’de ki sendikalarında sonunu getirmişti.
Thatcher’in görev yaptığı 1979-1990 yılları arasında en yüksek vergi oranı %83 iken 1990 yılında bu oran % 40’a gerilemişti. Ortalama gelirde % 181 artış olmuş fakat zengin ve fakir arasındaki fark açılmıştı.
OECD rakamlarına göre 1979’da İngiltere’nin en zengin yüzde birlik kısmı İngiltere’nin toplam gelirinin % 6’sını kazanıyordu. Fakat 1990 da en zengin yüzde birlik kesim tüm gelirin %10 una sahipti.
İşsizlik oranı yükselmişti. 1979 da hükümeti devralırken %5,3’lerde olan işsizlik oranı 1990 da % 9,50’yi aşmıştı.
Thatcher enflasyonu aşağı çekmeyi başarmıştı ancak büyüme diplere vurmuştu.
Faiz oranları özellikle konut kredisi faiz oranları %10’nun üzerine çıkmıştı. Bu ise konut kredisi ödeyenleri zora sokmuştu.
Mal üretim odaklı ekonomi gitmiş yerine hizmet odaklı ekonomi gelmişti.
Yerel yönetimlere ait olan konutları içinde yerleşik sahiplerine satmış yerel yönetimlerin ekonomik gücünü zayıflatmıştı. Konut fiyatları çok artmış ulaşılamaz duruma gelmiştir.
Demir Lady İngiltere ekonomisinde köklü değişikliklere gitmişti. Ekonomide başarı sağlayamadı. İngiltere’yi bir anlamda satmıştı. Zenginden yana politikalar üretmiş halkı fakirleştirmişti. Margaret Thatcher kararlılığıyla adını demir harflerle yazdırmış fakat politikaları İngiltere’yi uzun yıllar gerilere getirmişti. Şuanda anılmasının sebebi kararlılığı ve İngiltere tarihinde olmadık kararlara imza atmasıdır.
Bugün niye Margaret Thatcher’i konu yaptım? Sebebi şu ;
Margaret Thatcher de kendine göre kendi politikası gereği devrim nitelikli kararlar aldığını söylüyordu ve bundan övünç duyardı. Bugün gerek Türkiye Cumhuriyeti’nin gerekse Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin içine düştüğü durum İngiltere’nin Margaret Thatcher dönemine benzemeye aday.
