Duygu ALAN
Bir efsaneye göre Asmaaltı Meydanı’na adını veren Kumarcılar Hanı avlusundaki asırlık asma ağacı, ayakta durmakta zorlanıyor.
Yıllara meydan okuyan asma ağacı şimdilerde Kumarcılar Hanı restorasyon işlerini yürüten şirket çalışanları tarafından gövdesine bağlanan ip ile dik durmaya çalışıyor.
Kıbrıs Türkü için kültürel miras kabul edilen asırlık ağacın içler acısı durumu Asmaaltı Meydanı esnafını derinden üzerken Eski Eserler ve Müzeler Dairesi başta olmak üzere hiçbir yetkilinin dikkatini çekmiyor.
Esnaf asma ağacının korunmasını istiyor
Asmaaltı Meydanı esnafı, Kumarcılar Hanı’nın önündeki asmanın yeşil olmasından da öte Kıbrıs Türkü için büyük bir manevi değere sahip olduğunu söyleyerek, yetkililerce koruma altına alınmasını istedi.
Havadis’e konuşan bölge halkı, “Kumarcılar Hanı ülke tarihinde nasıl bir öneme sahipse o tarihin bir parçası olan Kumarcılar hanı önündeki asma ağacının da tarihi önemi büyüktür. Her şeyden önce ağaç yeşil olduğu maksadı ile korunmalıdır. Zira söz konusu asma ağacı Asmaaltı Meydanı’na ve Asmaaltı Sokak’a adını veren bir ağaçtır. Kumarcılar Hanı restorasyon işlerini yapan şirket elinden geldiği kadar ağacı ayakta tutmaya çalışıyor ama yeterli değil. Ağaç devletin koruması altına alınmalıdır” diye konuştu.
“Asma korunsun, meydan yayalaştırılsın”
Asmaaltı Meydanı esnafı, asma ağacının korunmasının yanı sıra Asmaaltı Meydanı’nın da yayalaştırılmasını istedi.
Asmaaltı Meydanı’nın tarihi önemine işaret eden meydan esnafı, Büyükhan, Asmaaltı Meydanı ve halen restorasyon çalışmaları devam eden Kumarcılar Hanı’nın tarihini anlattı.
Pilli: Simgesel varlıklar korunmalıdır
Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürü Emine Pilli, simgesel varlıkların korunması gerektiğine vurgu yaparak, Kumarcılar Hanı avlusundaki asırlık asma ağacının da bu simgesel varlıklardan biri olduğunu kaydetti.
Pilli, “Kumarcılar Hanı’nın restorasyon çalışmaları öncesinde çevresinde temizlik yapıldı. Temizlik sırasında o asma ağacına dokunulmadı. Eğer kıymet verilmeseydi, ağaç zaten sökülürdü. Ancak çalışmalardan ötürü zarar görmesi de elbette engellenmelidir. Bayramdan sonra da ağacın durumu hakkında bilgi edineceğim ve yetkim çerçevesinde yapılması gereken bir şey varsa yapacağım” dedi.
Asmaaltı esnafı ne dedi? Asmaaltı esnafı ne dedi? Asmaaltı esnafı ne dedi?
İlker Dağer
“Tarihi Kumarcılar Hanı restore ediliyor. Yaklaşık bir yıldır devam eden restorasyon çalışmasının bu yıl restorasyon çalışmasının tamamlanması bekleniyor. Kumarcılar Hanı’nın tarihi önemi büyük ancak hanın önüne zamanında Pehlivan Kahvehanesi’ni işleten biri tarafından dikilen asma ağacı da Kıbrıs Türkü için oldukça değerli. Dolayısıyla handaki tadilat çalışmaları esnasında asma ağacının korunması gerekiyor. Asmalatı Meydanı, ismini birçok kişi tarafından bilinenin aksine hanın önündeki asma ağacından değil, İngiliz döneminde idam mahkumlarının infazını gerçekleştirmek için her hafta oraya kurulan darağacından alıyor.”
Semih Giray
“Ben 78 yaşındayım. Rahmetli babam 1964 yılında vefat etti. Rahmetli babam bize Asmaaltı Meydanı’nın adının meydandaki tarihi Kumarcılar Hanı’nın önündeki asırlık asma ağacından aldığını söylerdi. Zaman sonra meydanın kuzeyindeki sokağa da Asmaaltı Sokak adı verildi. Şimdi Kumarcılar Hanı restore ediliyor. Bizim dileğimiz han kadar tarihi öneme sahip olan bu asma ağacının restorasyon çalışmaları sırasında zarar görmemesidir. Devletten diğer bir talebimiz de Asmaaltı Meydanı ve Asmaaltı Sokağı’nın Arasta Çarşısı gibi yayalaştırılmasıdır.”
Özkay Ertayfur
“Asmaaltı Meydanı adını Kumarcılar Hanı’nın önündeki asırlık asma ağacından alıyor. Dolayısıyla Kumarcılar hanı kadar tarihi değere sahip olan asma ağacının hanın restorasyon çalışmalarına kurban edilmemesi için itina gösterilmesi gerek. Asmaaltı Meydanı’nın da bir an önce yayalaştırılmasını arzu ediyoruz.”
İbrahim Asoğlu
“Kumarcılar Hanı’nın restore edilmesi, yapının ömrünün uzaması açısından sevindirici bir olay ancak Kumarcılar Hanı kadar hanın önünde bulunan tarihi asma ağacı da bizler için çok kıymetlidir. Dolayısıyla Kumarcılar Hanı restorasyon çalışmalarının Asmaaltı Meydanı’na ismi veren asma ağacına zarar vermemesi için titizlik gösterilmelidir ve asma ağacı özel koruma altına alınmalıdır. Asmaaltı Meydanı da hemen her gün onlarca turist tarafından gezilmektedir. Meydanın kısa zamanda yayalaştırılması gerek yayaların can güvenliği gerekse ülke imajı açısından önemlidir.”
Asmaaltı Meydanı
Lefkoşa’nın hem geçmişten günümüze en önemli meydanlarından biri olan Asmaaltı Meydanı, geçmişte köylerden alışveriş için gelen halka ev sahipliği yapmaktaydı.
Osmanlılar döneminde bu meydan şehir içi ticaret ve konaklama merkezi olmuştur. Bu dönemde gelen hem yerli hem de yabancı halkın ihtiyaçlarını karşılayan hanlar, kahveler, fırın, bakkal, meyhane ve dahası burada yer almaktaydı.
Asmaaltı’nın en önemli tarihi yapıları ise Kumarcılar Hanı ve Büyük Han’dır. Bu Hanlar günü birlik veya Anadolu’dan gelen misafirlere konaklama yeri olarak gösterilmekteydi.
Asmaaltı Meydanı’nda şu an sadece Büyük Han hizmet vermekte olup, Kıbrıs’a özgü hediyeliklerin satıldığı küçük dükkanlar ve yerli esnafın hizmet verdiği çeşitli kıyafet ve yiyecek dükkanlarını görebilirsiniz.
Asmaaltı Meyda’nın en eski fırıncısı olan Dağer Fırın ve sahibi İlker Dağer ise meydanın sembolüdür. Bu fırında Kıbrıslıların en sevdiği, tahınlı, pilavuna ve Kıbrıs pastırması ve Hellim’inden yapılmış pideler satışa sunuluyor.
Asmaaltı Sokak
Asmaaltı Meydanı’nın tarihi yapılarından Kumarcılar Hanı’nın önünde yarım asırdır var olan asma ağacı, bölge esnafı tarafından halen koruyup kollanıyor.
Asmaaltı Meydanı ve meydanın kuzeyinde bulunan Asmaaltı Sokak, bir efsaneye göre, adını bu tarihi asma ağacından alıyor.
Bir başka efsaneye göre ise Asmaaltı Sokak ve Asmaaltı Meydanı adını, İngiliz döneminde her hafta Salı günü idamlık mahkumların infazını gerçekleştirmek maksatlı meydana kurulan darağacından alıyor.
Büyükhan
Kıbrıs’taki en gelişmiş mimarili eserlerin arasında yer alan Büyükhan, Osmanlılar tarafından Kıbrıs’ın fethinden bir yıl sonra, 1572’de inşa edilmiştir.
Hanı Muzaffer Paşa, her Kıbrıslıdan iki paralık bir vergi toplayarak yaptırmıştır.
Büyükhan’ın ortasında bir avlu, avlunun ortasında ise bir t ile abdest alanlar için bir çeşme mevcuttur.
Büyükhan, Birleşik Krallık hakimiyetinde ilk olarak hapishane, daha sonra ise fakirler için barınak olarak kullanıldı.
1990’lı yılların çoğunluğunda tamirat altında olan Büyükhan, pek çok dükkanın ve galerinin bulunduğu bir sanat merkezi olarak açıldı. Ayrıca birkaç restoran, kahvehane ve hediyelik eşya dükkanı da mevcuttur.
Kumarcılar Hanı
Kumarcılar Hanı, 17. yüzyıl sonunda yapılmış olan bir Osmanlı yapısıdır. Giriş kapısındaki işlemeli Gotik kemerin biçimi ve oranlarının yapıdaki diğer kemer ve Osmanlı mimari üslubuna aykırı olması nedeniyle daha önceden var olan bir yapıya – muhtemelen bir manastır – ait olabileceği düşünülmektedir.
Yapı dörtgen bir plan üzerine inşa edilmiş olup, iki katlıdır; camisi yoktur. Yolcular üst katlardaki odalarda kalır, alt kattaki odalarsa hayvanlarının konaklaması ve eşyaları için depo amaçlı kullanılırdı.
Kumarcılar Hanı’nda yaklaşık 8 ay önce başlayan restorasyon çalışmalarının 2014 yılında tamamlanması bekleniyor.
Kumarcılar Hanı’nın önündeki tarihi asma ağacı ise restorasyon çalışmalarını yürüten şirket çalışanları tarafından her gün düzenli olarak sulanıyor, çalışmalar esnasında zarar görmemesi için itina ile korunuyor.
