RUM TARAFININ ISRARI: Havadis’e konuşan güvenilir bir kaynak, Rum tarafının da ortak metin ile ilgili birtakım sıkıntılarının bulunduğunu söyleyerek ortak metne “kurulacak federal devletin başka bir devletle birleşmesi veya herhangi bir şekilde ayrılma veya taksim yasaklanmıştır” cümlesinin girmesini istiyor
DAVUTOĞLU MÜDAHALE ETTİ: Ortak metinde yer alan “tek egemenlik” konusunda Cumhurbaşkanı Eroğlu’nun birtakım çekinceleri olduğu belirtildi. Alexander Downer’ın uzun zamandır bu çekinceleri gidermek adına çalışmalar yaptığı ancak başarılı olamadığı ifade edilirken Davutoğlu’nun geçtiğimiz cumartesi yaptığı ziyarette Eroğlu’na bu konuyu detaylı bir şekilde açıkladığı ve ikna ettiği belirtildi
Bertuğ TOPAL
Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ve Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in üzerinde iki aydan beridir çalıştığı ortak metnin detayları netleşti. Güvenilir kaynaklardan alınan bilgiye göre önceki gün yaşanan kriz öncesinde Rum tarafının ve Türk tarafının metne girmesini istediği birer madde bulunuyordu. Rumların belgeye girmesi için ısrar ettiği “Ülkenin başka bir ülkeyle birleşmesi veya herhangi bir şekilde ayrılma veya taksimi yasaklanmıştır” cümlesine Kıbrıs Türk tarafı karşı çıktı. Yine aynı şekilde Kıbrıs Türk tarafının ortak metinde yer almasını istediği “bir toplum öteki toplum üzerinde egemenlik iddiasında bulunamaz” cümlesine ise Rum tarafı itiraz etti.
“Tek egemenlik anlatıldığı gibi değil”
Güvenilir kaynaklar, tek egemenliğin ortak metinde yer aldığını belirterek “tek egemenliğin Birleşmiş Milletler kuruluş anlaşmasına üye olan tüm ülkelerin haiz olduğu anlamdaki tek egemenlik” olduğunu belirtti. Kaynaklar, tek egemenliğin “ülke içerisinde tek egemen bir otorite var ve istediği gibi her şey yapar” anlamında bir tek egemenlik olmadığına dikkati çekerken kast edilenin BM’ye üyelik anlamında bir tek egemenlik olduğunu belirtti. Güvenilir kaynak, “BM’de tek sesle konuşacaksın” diyerek açıkladı. Tek egemenlik kavramının her zaman bu anlamda kullanıldığını belirten kaynak, Cumhurbaşkanı Eroğlu’nun “tek egemenlik” konusunu siyasi bir slogan haline getirdiğini belirtti.
Davutoğlu, Eroğlu’nu ikna etti
Ortak açıklama metni üzerinde yapılan çalışmalarda BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Alexander Downer’ın tek egemenliğin ne anlama geldiği konusunda Cumhurbaşkanı Eroğlu’nu ikna çabaları olumsuz sonuçlandı. Ancak Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu KKTC ziyareti sırasında Eroğlu’na bu konuyu detaylı bir şekilde açıkladı ve ikna olmasını sağladı.
Rumlar bir cümlede ısrarlı
Rum tarafının ortak metine koymak adına büyük çaba verdiği “Ülkenin başka bir ülkeyle birleşmesi veya herhangi bir şekilde ayrılma veya taksim yasaklanmıştır.” Cümlesine Kıbrıs Türk tarafının katı bir itirazıyla karşılandı. Bu cümlenin 1960 Antlaşmaları’nda da yer aldığını dikkati çeken siyasi gözlemciler ise Rumların “biz bunu isteriz” demesinin anlamsız olduğuna dikkati çekti.
Bir toplum öteki toplum üzerinde egemenlik iddiasında bulunamaz
Kıbrıs Türk tarafının “bir toplum öteki toplum üzerinde egemenlik iddiasında bulunamaz” cümlesinin ortak metinde olması için ısrar ederken ortaya sürdüğü argüman ise bu ifadenin Gali fikirler dizisinde de yer alması oldu. Havadise konuşan güvenilir kaynaklar, “tek egemenlik olacak ve bu tek egemenlik iki eşit toplumda eşit şekillenecek. Bir toplum öteki toplum üzerinde egemenlik iddiasında bulunamaz” ifadesindeki ısrarın Kıbrıs Türk tarafının endişelerini gidermek için olduğunu vurguladı.
Rumların buna itiraz ettiğini kaydeden Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar, Rumlar bu cümlenin ortak metne girmesi durumunda tek egemenliğin sulandırılacağını düşünüyor” Ortak metin konusunda Downer’ın üzerinde çalıştığı bir diğer madde ise “Tek egemenliği bir taraf ele geçirip öteki üzerine baskı kuramaz” maddesi.
Vatandaşlık konusu
Oluşması için çaba harcanan ortak metinde vatandaşlık konusu da sorun yarattı. Vatandaşlık konusunun ele alındığı paragrafta “Tek Birleşik Kıbrıs vatandaşlığı olacak ve bu vatandaşlık federal yasalar çerçevesinde şekillenecek. Birleşik Kıbrıs’ın tüm vatandaşları otomatik olarak Kıbrıs Türk veya Rum kurucu devletlerinin de vatandaşı olacak.” Bu konu üzerinde de tarafların bazı ayrılıkları olduğu belirtilirken, henüz bir yakınlaşma sağlanamadığı ifade edildi. Türk tarafı bu sorunların iç vatandaşlıkla çözülebileceğini işaret ederken, kurucu devletlerin vatandaşlıkları iç düzenleme ile belirlenecek ve Birleşik Kıbrıs vatandaşlığını yerine geçmeyen onu tamamlayan bir unsur olacak” tezini ileri sürdü.
Artık yetkiler
Ortak metin veya ortak açıklama olarak isimlendirilen ve Müzakerelerin başlamasını sağlayacak belgenin oluşturulması çalışmalarında artık yetkiler konusu da tartışıldı. Taraflar, “Federal hükümetin yetki listesi anayasada belirlenecek. Orada yazmayan tüm yetkiler kurucu devletlerin yetkisi olacak. Kurucu devletlerin yetkileri sıralanmayacak. Sadece federal hükümetin yetkileri sıralanacak” şeklindeki ifadelendirmede anlaşmaya yakın olunduğu kaydedildi.
Federal hükümetin yetkileri anayasada belirlenecek
Ortak metinde “Federal hükümetin yetkilerini Anayasa belirleyecek. Kurucu devletler egemen devletler olarak vardır. Kurucu devletler tüm yetkilerini özgürce ve geri döndürülemez şekilde alacak” maddesinin de bulunduğu belirtildi. Havadis’e konuşan güvenilir kaynak, “federal hükümet yarın öbürgün ben pişman oldum yetkileri tekrar gözden geçirdim bunlar çok vermişim, geri alıyorum diyemeyecek” örneğini de verdi. Federal hükümetin yasalarının kurucu devletlerin yasalarına, kurucu devletlerin yasalarının da federal hükümetin yasalarına tecavüz etmeyeceği belirildi.
AB ilkeleri kabul gördü
Ortak metinde “Taraflardan biri ötekinin üzerinde herhangi bir otorite iddia edemeyecek. Federasyonun iki bölgeli iki toplumluluğu ve bunu yanında AB’nin üzerinde kurulu olduğu ilkeler adanın tamamında güvence altına alınacak ve uygulanacak” maddesinin de var olduğu belirtildi.
Bakir doğum metne girdi
Ortak metinde Kıbrıs Türk tarafının lehine olan bir diğer madde ise “Birleşik Kıbrıs bir anlaşmadan doğacak” maddesi oldu. Bu madde ile yeni kurulacak devletin Kıbrıs Cumhuriyeti’nin evrimleşmiş halinin olmayacağı garanti altına alınmış oldu.
