7 Ocak seçimlerinde kullanılacak oy pusulasını masaya serdiğimde doğrusu dehşete kapıldım.
Büyük masanın nerdeyse dörtte üçünü kapladı.
Partilere ve adayları incelemeye çalıştım başım döndü.
Böylesi büyük ve karmaşık oy pusulası sanırım bu seçimlerin en önemli ikinci sorunu olacak.
Birinci sorunu malum değiştirilen seçim sistemidir.
Hangi bölgede kime nasıl ve ne kadar tik yapılacağına ilişkin herkes bir şey söylüyor hala.
Ve ne acıdır ki söylenenlerin çoğu yanlış.
Bu yanlışların üzerine bir de çarşaf gibi oy pusulası eklenince vay seçmenin haline.
Yüksek Seçim Kurulu devasa oy sandığı ve oy kullanma kabini bulunduracaktır herhalde.
Aksi, birçok seçmenin oyunu yakması demektir.
Partilerin oy kullanmayla ilgili seçmenlerini çok iyi eğitmesi gerekiyor.
Yoksa en büyük zararı partiler görecek.
Karma oy kullanacaklar için yapacak bir şey yok.
Karmacılar da kendi kendilerini eğitecekler.
Benim de tarif etmekte zorlandığım karma sistemde eğer seçmen bilinçli oy kullanmazsa sanırım birçok iptaller olacak ve seçmenin iradesine yazık olacak.
Yüksek Seçim Kurulu’nun sandık görevlilerinin eğitimi noktasında titiz davrandığını işitiyoruz.
Aynısını partiler de yapmalı.
Partiler adına sandıklarda görev yapacak olanlar çok çok iyi eğitilmeli.
Bu karmaşık sistem eğitimsiz parti görevlileri ile birleştiğinde sandık başı kavgalara davetiye çıkarabilir.
Partiler, eğitim konusunda gerekirse Yüksek Seçim Kurulu’ndan yardım isteyebilirler.
Sandık güvenliği ve sağlıklı bir şekilde oy kullanılması elbette Yüksek Seçim Kurulu’nun sorumluluğundadır.
Fakat birinci derecede etkilenecek olanlar da partilerdir.
Partilerin iradesi ile oluşan karmaşık oy sistemi ve devasa oy pusulasının yaratacağı anomalilere bilgisiz parti görevlilerinin şuursuzlukları da eklenirse bu seçimler bitmez.
Veya mahkemede biter.
***
Ve bir seçim anekdotu;
İkinci Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’tan dinlemiştim.
Mehmet Ali Talat, Azerbaycan’da yapılacak seçimlere NDI’nın seçim gözlemcisi olarak katılmış.
Görevleri, seçimin olmazsa olmazı “gizli oy açık sayım” kuralını denetlemek ve demokratik koşullarda yapılıp yapılmadığına bakmakmış.
O dönemde Azerbaycan demokrasiye geçişi yeni yeni denemeye çalışan bir ülke.
Oy verme gününe kadar herşey normal gitmiş.
Fecaat oy verme günü başlamış.
Sandıklardan tomar tomar birbirinin içine geçmiş oy pusulaları çıkınca “bu seçimler demokratik değil” raporu tutmuşlar.
Dahası, “gezici” sandıklar varmış.
Oy sandıkları mahalle mahalle dolaştırılıp, mahalledeki “aile reislerinin” nezaretinde oy kullandırılırmış.
Hala birçok ülkede olduğu gibi sonuçlar da haftalar sonrası açıklanırmış.
Son söz;
Herkesin takdir ettiği bir seçim geleneğimiz vardır.
Aman dikkat edelim de bunu da mundar etmeyelim…
