Noel ve Babasının Tarihi Arka Planı - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Cuma, Mart 29, 2024
Poli

Noel ve Babasının Tarihi Arka Planı

Son zamanlarda Noel ve Yılbaşı kutlamaları, Müslümanlar arasında yoğun bir tartışmanın yapılmasınaneden olmuştur. Noel’in Hristiyan bayramı olduğu ve kutlanılmaması gerektiği ve Noel’den esinlenerek Noel Baba ve Yılbaşı ağaçlarının süslenmesinin ise  “gavur işi” olduğu ve bu tür kutlamalardan uzak durulması gibi talepler, dindar kesimlerin yazarları tarafından yoğun bir şekilde gündeme getirilmeye başlamıştır. Hatta bir süre önce Yılbaşı gecesine alternatif olacak bazı kutlama önerileri bile başlatılmıştır. Örneğin Mekke’nin fethinin kutlanması gibi.

 


İşte bu yüzden bugünkü yazımda, günümüz Noel ve Yılbaşı kutlamalarının nasıl ve nerede başladığına bakmaya çalışacağım. İlk olarak Noel ve Yılbaşının nasıl ortaya çıktığına bakalım:

 

Hristiyan bayramı olarak kutlanan Noel veya Xmas’in kökleri Hristiyanlık öncesi döneme kadar gider. Pagan toplumlarda 25 Aralık Kışın en uzun gecesi olduğu için kutlamalar yapılırdı. Güneşin geri gelmesi için dualar edilir ve ateşlerle her taraf aydınlatılırdı. Çiçekler ise bu kutlamaların vaz geçilmez parçasıydı. Bazı toplumlar ise yazları gelen göçmen kuşlarının heykelciklerini ve resimlerini yapıp evlerine süs olarak asarlardı. Hristiyanların ise bu günü mübarek bir gün olarak kutlamaları için 400 yıl geçecekti. M.S 430 yılında Kudüs kilisesinin teşvikiyle ilk Noel kutlaması Hristiyan bir bayram olarak yapıldı ve İsa’nın doğum tarihi olduğu iddiası etrafında yeniden anlamlandırıldı. O güne kadar 25 Aralık Roma İmparatorluğunda NatalisSolisİnvicti “Fethedilemez Kutsal Güneş’in” doğum günü olarak biliniyordu. Yani diğer bir deyişle “Güneş Tanrısı Mithras” adına yapılıyordu bu festival. Bu tip kutlamaların kökenleri ise Mezopotamya’daki Babil ritüellerinekadar dayanmaktadır.

 

  1. Yüzyılda Hristiyanlığın yeri Roma’da konuşlandığı ve dönemin Romalı liderleri Roma yönetimlerindeki hala daha ısrarla eski Pagan geleneklerine sahip çıkmaya devam eden halkı Hristiyanlaştırmak için dönemin Pagan geleneklerini, festivallerini ve ritüellerini Hristiyanlaştırma yoluna gittiler. Papa Julius I. 375 yılında İsa’nın doğum gününün bulunduğunu ve 25 Aralık olduğunu iddia ederek Mithras’ın doğum günü olarak yapılan festivalleri adeta vaftiz ederek Paganların kiliseleri doldurmalarına neden oldu. Mithras gibi Mısır’ın tanrıça anne ve oğlu “Isis ve Horus”Meyem ana ve oğlu İsa’ya dönüştürüldü. Dönemin Bahar bayramı Paskalya yortusuna büründü.

 

Şimdi isterseniz Noel’in vaz geçilmez sembolü haline gelmiş Noel Baba’nın tarihsel arka planına bir bakalım. Noel Baba veya diğer isimleriyle SantaClaus, FatherChristmas ismi SantNikolaas’tan(Flemenkçe de öyle söylenir) türemiştir. Aziz Nikolas 4. Yüzyılda Anadolu’da yaşamış bir Katolik papazdı. Çocuklara düşkünlüğü ve yardımlarıyla bilinirdi ve Katolik kilisesi tarafından aziz mertebesine getirilmişti. Aziz Nikolas gününün gerçek kutlama günü 6 Aralık’tı fakat bu tarih zamanla Noel gününe kadar çekilmiştir. Eski dönemlerde 6 Aralık akşamı bu azizin uslu çocukları ziyaret edip mükâfatlandıracağına inanılırdı. 15. Yüzyılda Protestanlığın babası olarak bilinen Martin Luther, Aziz Nikolas geleneğinin çocukları Tanrı’dan uzaklaştırdığını iddia etmiş ve bu ritüelesavaş açmıştı. Bu arada Aziz Nikolas’ın İngiltere’de FatherChristmas’a dönüşmesi ise 16. Yüzyılda yaşamış Kral Henry VIII iktidarına rastlar.  Kralın talimatıyla artık 6 Aralık’ta uzun zamandır kutlanmayan Aziz Nikolas geleneği 25 Aralık tarihine alınır ve Aziz Nikolas’ın adı Noel Baba’ya yani FatherChristmas’a dönüşür. Bu dönemde Noel Baba’nın yeşil kıyafetli farklı farklı resimleri yapılmıştı. Zamanla Pagan inançlar yerini Hristiyanlaştırılmış versiyonlarına bırakacaklardı.

Bu arada Püritan Hristiyanların ortaya çıkmasıyla birlikte sadece Noel Baba değil Noel’de saldırı altına girecekti. 1644 yılında Parlamento’yu ele geçiren Püritanlar Noel kutlamalarını yasaklayacaklardı. Bu yasaklar halkın isyan çıkartmasıyla birlikte 1660 yılında kaldırılacaktı.

 

Bu tartışmalar Amerika’ya kadar yansıyacaktı. Amerika’yı kuran Avrupalı yerleşiklerin çoğu Protestan’dı. Noel onlar için yarı Pagan yarı Katolik bir kutlamaydı. 19. Yüzyılın başına kadar Amerika’da Noel kutlaması yapılamasına karşı çıkılacaktı. 25 Aralık günü tatil yapmak bile yasaktı. Boston’da 25 Aralık günü devlet okulları 1870’e kadar açık tutuluyordu. Amerika İç savaşına kadar hiç bir eyalet Noel’i tatil olarak kabul etmedi. Sanırım sadece Alabama Noel tatilini tanıyordu. Daha sonra bazı başka eyaletlerde Noel’i tatil olarak kabul etmeye başladılar. Bütün federal kurumların Noel’in tatil olarak kutlanmasına izin verilmesi ise 1885 yılına kadar bekleyecekti.

 

Ortodoks Rumlar için Noel 7 Ocak günüdür. Son bir asırdır Batılı Noel günü olan 25 Aralık’ta kutlanmasına rağmen, 7 Ocak günü Aziz Epifani günü olarak ve İsa’nın doğduğu gün olarak kutlanılır. Günlerin farklılığının nedeni Ortodoksların Jülien takvimine göre Epifani gününü kutlamalarından kaynaklanır. Esasında 7 Ocak Miladi takvimde 25 Aralıktır. Ortodokslar Noel gününe kadar 40 gün oruç tutarlardı. Yanılmıyorsam oruç şimdi 24 Aralık akşamına kadar tutuluyor. Batı’da Noel’in vazgeçilmez karakteri olan Noel Baba ise onlar için AyiosVasilis’dir. Fakat onun isim günü ise 1 Ocak’tır. Hala daha birçok Ortodoks Ayvasili olarak bilinen Noel babanın Yılbaşı gecesi ortaya çıkmasını beklerler. O gün için ayrıca Vasilopitta adı verilen bir pasta yapılır.

 

Noel Baba ve Noel’in ticarileşmesi:

Yukarıda da söz ettiğimiz gibi bugünün Noel gecelerinin devamlı ziyaretçisi Noel Baba birçok form değiştirerek günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Noel Baba karakterini tek bir kişiyle açıklayamayız, Noel Baba adeta bir inanç sentezidir. Roma Paganları onu  Befana olarak bilirdi. Alman Pagan geleneğinde Berchta; AngloPaganlar’daThor ve Saturn, Viking Paganları’nda ise Odin/Wodan, Kuzey Slavlarının Buz Dedesi DedMoroz, Bazı Türk kavimlerindeAyaz Ata olarak bilinirdi.Sonuç olarak Hristiyan ermiş Aziz Nicholas ile birleşerek Noel Baba efsanesini yaratılmıştır. Bütün bu karakterlerin ortak yanı yolcuları ve gemicileri korumaları, çocuklara iyi davranmaları, armağanlar vermeleri ve malını mülkünü paylaşmalarıdır.

19 yüzyıldaki Noel Baba imajına baktığımızda çok farklı kıyafetler giyen, bazen cüce, bazen cin görünümlü, bazen ise papaza benzeyen farklı bir Noel baba karakterleriyle karşılaşırız. Günümüzün Kırmızı kürklü paltolu, tombik, beyaz sakallı Noel Baba karakteri ilk olarak 1862 yılında Thomas Nast tarafından resmedildi. Resim siyah beyazdı. Fakat bu karakterin tüm dünyaya yayılması ise Coca Cola şirketi sayesinde oldu. Ressam HaddonSunblum 1931 yılında Nast’ın karakterini temel olarak çizdiği kırmızı beyaz kıyafetli popüler Coca Cola içen Noel Baba’ kısa bir sürede tüm batıda kabul gördü ve zamanla tüm dünyaya yayıldı. Ayşe Hür Noel Baba’nın ticari bir meta haline gelmesini şöyle anlatır:

 

“Sundlom’un kırmızı-beyaz elbiseli Noel Baba’sını güleryüzüyle sekiz atlı bir rengeyiğinin çektiği kızağa bindirmek ve bu kızakla çocuklara hediyeler dağıtmasını sağlamak (böylece Coca-Cola’yı çocukların dünyasına iyice sokmak) ise, bir başka reklam yazarının işiydi. 1939’da, Denver Gillen’in çizgileri ve Robert May’in şiirinden oluşan ve içinde “kızakla dolaşan neşeli Noel Baba” figürü taşıyan broşür o yıl tam 2,4 milyon basılıp dağıtılmıştı. 1947 yılına kadar bu broşürlerden kaç adet basıldığını artık siz tahmin edin. Sonuç olarak, Noel Baba’nın popülerleşmesi ile kapitalist tüketim kalıplarının yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması arasında sıkı bir ilişki vardı.” 

Kıbrıs’ta is Noel yortusu her zaman yapılırdı fakat batılı anlamda Noel kutlamaları İngiltere’nin adanın yönetimini ele geçirmesiyle başladı. Batılı anlamda Noel partileri ilk olarak Sömürgeci idarecilerin evlerinde başladı. Daha sonra Kamusal alana taşınan bu tip kutlamalar adanın geleneklerini de etkileyecekti. 1930’ların ortalarındaKıbrıs ilk Coca Cola Noel Babasını görecekti. İngilizler Noel panayırı kurarak işin ticarileşmesine katkıda bulunmakla kalmayıp, Cocacola Noel Babasını deve üzerine bindirerek çocuklara hediyeler getirmek için dönemin Byron caddesinde gezdirilecekti. Devenin önünde bir İskoç asker geleneksel kilt eteğini giyerek yürümüştü o gün.

Zamanla Noel kutlamaları Kıbrıslı Rumların evlerine de taşındı ve Coca Cola’nın tüm dünyaya yaydığı Noel Baba karakterine benzemeye çalışan birçok baba çocuklarını mutlu etmek için Noel gecesi Noel Baba gibi giyinerek çocuklara hediyeler getirmeye başladı. Bu arada tüm Dünya’da olduğu gibi Noel gecesi verilecek hediyeler, Noel’in dini anlamının önüne geçti. Artık Noel’den bir ay önce süslenmeye başlanan sokaklar ve dükkanlar hediye avına çıkan insanlarla dolup taşmaya başlayacaktı. Kutlamaların bu yanı daha sonra Hristiyan olmayan toplumları da etkileyecek ve her dinden insan Noel zamanını Batılı kutlamalar benzer şekilde geçirtmeye çalışacaktı.

Fakat Kıbrıs gibi ülkelerde yaşayanlar Noel adetlerinin ticari bölümünü Yılbaşı gecelerine taşıyacak ve Noel Baba’yı, Noel ağacını yılbaşının olmazsa olmazları haline dönüştüreceklerdi. Tabii bu arada dindar Müslümanların yanında Papa dahil birçok Hristiyan din adamı da Noel’in dini anlamını kaybettiğinden gem vuracaklar ve ticari meta haline getirilen sözde İsa’nın yaş gününü daha dindar ve alçak gönüllü bir şekilde kutlanılması için çağırılar bile yapmaya başlayacaklardı.

 

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar