Obama’nın başkanlık seçimini kazandığı salı akşamı saat on bir gibi belli olmuştu. “Acaba kim başkan olacak?”, “Seçilenin kim olduğuna göre her şey değişebilir” ve benzeri nedenlerden dolayı var olan belirsizlik ortadan kalkmıştı. Gelin görün ki, seçimlerden sonraki iki günde Amerika’daki finansal piyasalarda ciddi düşüşler oldu. Örneğin, gayrimenkul piyasalarındaki gelişmeleri daha iyi görmek için hazırlanan -en büyük 500 şirketin hisse senetlerini içeren—S&P 500 indeksi iki günde tam %3,3 geriledi. Bilindiği gibi piyasalar sadece o ana kadar olanlara değil yakın gelecekte olanları da hesaba katıp fiyatları belirler. O zaman, önümüzdeki dört yılda başkanın kim olacağının belli olması, belirsizliğin ortadan kalkması finansal piyasalar üzerinde niye olumlu etki yapmadı?
* * *
Salı günü başkanlık seçimlerine ek olarak senato ve temsilciler meclisi için de seçimler yapıldı. Bu seçimler sonunda Senato’da çoğunlukta olan demokratlar çoğunluklarını az da olsa artırarak korudular. Temsilciler Meclisi’nde ise cumhuriyetçiler aynı şeyi yaptılar. Salı gününden önce Beyaz Saray’ı ve Senato’yu demokratlar, Temsilciler Meclisi’ni cumhuriyetçiler kontrol ediyordu. Bir gün sonrada bu durum değişmedi. En azından kâğıt üzerinde, başkent Washington D.C.’da birlikte çalışıp, ülkenin sorunlarını çözmek için iş birliği yapmayan iki parti pozisyonlarını bir yerde korudular. Bu da doğal olarak piyasalar tarafından, değişen bir şey yok şeklinde algılandı.
* * *
Normal koşullarda bu algılama belki de bu kadar büyük bir düşüşe yol açmazdı. Fakat büyük resesyondan çıkmaya çalışan Amerika’daki durum henüz normal değil. Daha da önemlisi sorunu zamanlı bir şekilde çözmek için gerekli kararları almak yerine karar almayı ertelemeyi tercih eden politikacıların bu tutumlarını değiştirmelerini sağlamak için alınan bir önlem var. Bu önlem, karar alınamaması durumunda, 2013 başında toplam değeri 600 milyar olan bir paketin otomatik olarak devreye girecek olması: Hem devlet harcamaları kısılacak hem de Bush döneminde geçici olarak azaltılan bütün vergiler yükselecek. 600 milyarlık kamu borcunu azaltmayı hedefleyen bu paketin devreye girmesi ise ekonominin daralması, işsizliğin gelecek yıl içinde 1,8 milyon artması, hatta ekonominin tekrar resesyona girmesi anlamına geliyor. “Mali Uçurum” diye adlandırılan bu paketin devreye girmesi Amerika’yı idare edenlerin karar verme zafiyeti olduğunu açık olarak göstereceğinden, Amerikan Hükümeti’nin borçlarının notunun düşürülmesi, yani Amerikan devletinin borç alma maliyetinin de artacağı anlamına geliyor.
* * *
Piyasalardaki huzursuzluk ve geçtiğimiz cuma günü öğle saatlerinde Obama’nın ayağının tozu ile ilk basın toplantısını yapmasının sebebi de bu mali uçurum. Obama kamu maliyesi problemlerini çözmek için cumhuriyetçilerle işbirliği yapmak istediğini, uzlaşmaya varmak için ödün vermeyi de göze aldığını söyledi ve onları görüşmeler yapmak için beyaz saraya devam etti. Fakat sadece kamu harcamalarını kısmakla ülkenin bu problemi çözemeyeceğini, aynı zamanda yılda 250 bin doların üzerinde kazanan, zengin Amerikalıların daha fazla vergi vermeleri gerektiğini de belirtti. Hatta yılsonunu beklemeden, Senato’da onaylandığı gibi, Temsilciler Meclisini de 250 binin altında kazananların vergilerinin artırılmayacağı kararını almaya çağırdı.
* * *
Gelecek hafta içinde Obama ve Cumhuriyetçi Parti liderleri arasında yapılacak olan görüşmeler mali uçuruma düşülüp düşülmeyeceğinin ilk işaretlerini verecek. Bu gerçekleşene kadar da gayrimenkul piyasalarındaki huzursuzluk devam edecek.
* * *
