Her küresel felaket ertesinde dünyaya yeniden çeki düzen veilir. Bunda da o anda siyasal iktidar erkinde en güçlü olanlar etkili olur. Dünya bunun örnekleriyle doludur. Gorbaçov, SSCB’nin dağılmasının başlangıcı olarak Çernobil felaketini işaret etmişti.
Thatcher, İngiltere’yi sosyal devletten uzaklaştırıp liberal kapitalizmin acımasız kurallarına dümen kırmak için Falkland Savaşını kullanmıştı. Reagan, 1980’lerden itibaren, Afganistan’dan rücu eden SSCB sosyalizminin yenilgisini “fırsata dönüştürerek”, ABD’ndeki sosyal devletin son kırınıtılarını da ortadan kaldıracak olan Milton Friedman’ın piyasada “azami kar” yasasının tek belirleyiciliği olduğu vahşi bir ekonomiye dönüştürmesinin önünü açmıştı. 1989’da Berlin Duvarı yıkıldı ve tam da ABD kapitalizmin nihai zaferini ilan ederek “Tarihin Sonu’nu” ilan etmişti ki; 11 Eyllül 2001 New York saldırılarıyla sarsıldı. Ve dünya gündemi bir kez daha değişti. Bu felaketi ABD, dış politikada Irak ve Afganistan’ın işgali ve içeride ekonomide “şirket-devlet bütünleşmesi” ile “fırsata” dönüştürdü.
Aynı ABD 2008 ekonomik krizini de, yalnızca kendi ülkesinde değil, pek çok az gelişmiş ülkede, eğitimden sağlığa özelleştirmelerin yaşama geçirilmesini teşvik etti ve destekledi. Varlığı ulusüstüne doğru evrilmekle pekişecek olan AB ise, geçtiğimiz yıllarda İngilitere’nin ulusçu-pragmatist çıkışıyla sersemledi. Bu gelişmenin gerek AB, gerekse Birleşik Kırallıkta sosyal-sisyasal ve ekonomik alanlarda nereye yol açacağına (ki Birleşik Kırallıkta yapılan seçimlerde Trump’ın siyasi ikizi ulusçu Boris seçimleri kazandı) dikkat kesilmişken, koronavirüs (Covid-19) hızla küreselleşen dünyayı kendi içine hapsetti.
……………………..
Koronavirüs günlerinde uluslar kendi içerisine kapanmış durumda. Nitekim ulusüstü AB’nin başını çeken Almanya, ilk anda ulusçu bir dürtüyle koronavirüs tedavisiyle ilgili ürettiklerinin yurt dışına ihracatına yasak koyup, izne bağladı.
Öte yandan bu pandemik vakayla bir anda herkesi evine kapandı. Bu arada sanki de insanlar eşitlenmiş gibi ulusal ve küresel ölçekte bir algı ortaya çıktı. Ancak gerçek olan dünyamızda ekonomide kapitalist sistemin ana unsuru büyük küresel şirketlerin kendilerini koruyacak mali, teknik, bürokratik insan kaynaklarının sahip olduğudur. Her ulusal mecliste başkanın, başbakanın, bakanların ve vekillerin sayesinde mevcut sistemi yürütecek siyasal ve yönetsel gücün sahipleri son tahlilde onlardır. Korona vakaları ortaya çıktıktan kısa süre sonra, korona sonrasında sistemin devamı için önlem almakta da gecikmediler.
Bu amaçla hükümetler bir süreliğine su ve elektrik faturaları ile gelir vergilerini cezasız ödenecek şekilde ötelediler. Daha düşük ölçekteki özel sermaye şirketlerini korumak için vergilerin yanı sıra devlete olan borçlarının ertelemesi için meclis ve hükümetten kararlar çıkardılar. Küçük Ölçekli Ekomiler de unutulmayıp düşük faizli kredilerle desteklenmeleri bir yerlere not edildi. Böylece kornonanın “eşitlik” algısı canlı tutulmuş oldu. Kapitalizm, sınıf savaşı gibi virüse karşı “din afyonunun” kar etmeyeceğini düşünmüş olmalı, ani bir pragmatist kararla kiliselerde, camilerde, havralarda ve tapınaklarda toplu ibadetleri de engelledi. Spor’da bile planlamaya gitti ve baharda yapılacak Avrupa Kupası futbol maçları altı ay sonraya ertelenirken, kornavirüs’ün etkisinin ortadan kalkmasının hesaplandığı yaz ayında ara verilen futbol liglerinin tamamlanması hedeflendi.
Demem o ki; koronavirüs travması daha atlatılmadan, dünya kapitalist sistemi rutinine dönebilmeyi garantiye almak için daha şimdiden önlemler alıp duyurma telaşına girmiş durumda. Pek ya sol? Nasıl bir dünyada yaşamak istiyoruz? Şimdi solun, dünyanın ve ulusların gitmesini istediği siyasal, sosyal ve ekonomik yönlerle ilgili net olarak tercihlerini yapma ve uygulanabilirlik arayışlarını hesaplama zamanı! Çünkü her küresel felaket, yeni yaşam tarzlarını doğurur.
Bunun için de, ister biçimsel, ister özde değişiklere ilişkin olsun, yaşamın her alanını kapsayacak yeni sistemlere ihtiyaç vardır.
