Kuzey Kıbrıs’ta aktif olarak Kooperatif Merkez Bankası Ltd ile Memurlar Kooperatifi Ltd, Uluslararası Kooperatifler Birliği’ne üye olup birlik çatısı altında faaliyetlerini yürütmektedir.
Birliğin yaklaşık olarak son verilerine göre 107 ülkeden 308 örgüt üyesi olup, üye örgütlerin çatısı altında da 2,6 milyon kooperatifin 1,2 milyardan fazla ortağı bulunmaktadır. Örgüt üyesi 300 büyük kooperatifin yıllık cirosu yaklaşık olarak 2,1 trilyon ABD Dolarıdır. 280 milyon insan kooperatiflerde istihdam edilmektedir. Bu rakam dünya istihdamının yaklaşık %10’unua karşılık gelmektedir.
Birlik, Kooperatifleri, ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaç ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk bir teşkilat olarak tanımlamaktadır.
Yine Uluslararası Kooperatifler Birliği; Kooperatiflerin, toplumsal kalkınmayı geliştiren ve ticari işletmeler için temel sağlayan özgün bir modele dayanmakta olduğunu söyleyip bu işletmelerin aşağıdaki özellikleri bünyesinde barındırdığını ve kooperatifçiliğin temel 7 ilkeye dayandığını ifade etmektedir :
- Ortakların sahipliği, ortaklarına hizmet etme ve ortaklarınca yönetilme
- Kendi kendine yetme, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet ve dayanışma birlik
- İlkelere dayalı işletmecilik:
1.Gönüllü ve açık üyelik
2.Ortakların demokratik kontrolü
3.Ortakların ekonomik katılımı
4.Özerklik ve bağımsızlık
5.Eğitim, öğretim ve bilgilendirme
6.Kooperatifler arası işbirliği
7.Topluma karşı sorumluluk
Kuzey Kıbrıs’ta da 2019 verilerine göre Fasıl 114 tahtında faaliyet yürüten kooperatiflerin aktif büyüklüğü yaklaşık olarak 12 Milyar 500 Milyon TL olup bu rakam 2021 KKTC Bütçesinin bile çok üstündedir.
Yani dostlar bu veriler bize kooperatiflerin, ülke ekonomileri için ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu hele de KKTC’yi düşündüğümüz zaman kısmi kapalı bir ekonomide, ülke kooperatifçiliğine gerek ilkeleri gerekse mali yapısı itibariyle bir o kadar daha önem vermemiz gerektiğini bize göstermektedir.
Hal böyle iken tabii ki yılların getirdiği klasik KKTC yönetim anlayışının denetimsizlik sorunu ile kooperatifler de karşı karşıya kalmış ve bugün toplumsal meşruluğunu bir çok alanda yaşanan olumsuz gelişmeler karşısında kooperatifler maalesef yitirmiştir.
Ancak bu durum, ilkeleri ortada olan kooperatifçiliğin kötü olduğu anlamına gelmemektedir.
Maalesef ülke yönetimlerimiz de, ekonomik büyük bir değer olan ve kar amacı gütmeyip halka ucuza hizmet sunan kooperatiflerin faaliyet alanlarını, denetimsizlik adı altında sermayeye peşkeş çekmeye çalışmıştırlar.
Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen yukarıda da ifade ettiğim gibi ülkemizdeki kooperatiflerin ekonomimiz içerisindeki payı hala daha büyük olup, kooperatifçiliğin özellikle üretim bacağında geliştirilmesinin büyük öneme sahip olduğu bilinmekte ve bu yönde de mücadele edilmektedir.
Ülkemizdeki kooperatifçiliğin durumu bu noktada iken, işlerini bilfiil düzgün yapan, sürekli olarak denetlenen kooperatifler, maalesef yürütme tarafından özellikle de Vergi Dairesi’nin yasayı uygulama noktasında yaptığı ayrımcılık nedeniyle mağdur edilmektedir hem de KKTC Anayasası Madde 63 “ Devlet, kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak önlemleri alır” demesine karşın.
Büyük sermaye gruplarına, stopaj iadelerinin bir an önce yapılması için personeli ek mesai bile çalıştıran Vergi Dairesi yönetimi, Halkın öz malı olan Kooperatiflere, sermayenin aldığının yanında devede kulak kalan stopaj iadelerini yıllardır yapmıyor. Bu iadelerin yapılmaması nedeniyle kooperatiflerin ciddi bir gelir kaybı olmakta ve gelir kaybı ile birlikte aslında ülke ekonomisi kaybetmektedir.
Onlarca kez görüşmemize ve tek talebimizin yasanın uygulanmasını ifade etmememize rağmen, ha bugün ha yarın diye diye kooperatifler oyalanmakta ve Vergi Dairesi tarafından yasa, mükellefler arasında eşit bir şekilde uygulanmayarak mağdur edilmektedir.
Biz bu politikanın arkasında yatan nedenleri çok iyi biliyoruz.
O yüzden buradan bir kez daha ifade etmek istiyorum ki size asla teslim olmayacağız, ülke ekonomimizin üretim temelli gelişmesi adına kooperatifçilik sisteminin yeniden kurulması için sonuna kadar mücadelemizi yürüteceğiz, yasal hakkımızı arayacağız ve kazanacağız.
