Eğer bir ekonomide milli parayla birlikte yabancı para kullanılıyorsa hele de tasarrufların önemli bir oranı yabancı paradan tutuluyorsa bu duruma verilen isim DOLARIZASYON’dur. Tabi burada tüm yabancı para birimlerinin kullanılması halinde de iktisadi olarak verilen sıfat yani dolarizasyon değişmemektedir. Neden dolarizasyon çünkü dünyada en çok kullanılan para birimi US Para dolardı. Aynı zamanda rezerve para birimi de US Dolar’dır. Bundan kaynaklanan bir olgu. Biz teknik olarak dolarizasyona PARA İKAMESİ diyoruz.
Dolarizasyonun en üst seviyesi milli paradan daha çok yabancı para kullanılmasıdır. Yani bir ülkenin kendi parasından daha fazla bir başka ülkenin parasını kullanmasıdır. KKTC Türk lirası kullanıyor. Türk lirası Türkiye Cumhuriyetinin milli parası KKTC’nin kendi para birimi yok. Bu durumda KKTC’de tam bir dolarizasyon vardır. Türkiye’de ise yarı dolarizasyon vardır. Çünkü Türkiye kendi milli parasının convertabıl TL’nin yanında yabancı parayı da kullanıyor.
KKTC’de Türk lirasının muhtelif tarihlerdeki kur devalüasyonundan ve de Türk lirasının kendiliğinden direk devalue olmasından kaynaklanan güvensizlikten dolayı dolarizasyon uzun yıllardan beri devam etmektedir. Bunun en belirgin örneği toplam tasarrufların yarıdan fazlasının yabancı para cinsinden olmasıdır. Özellikle 1990 yılından sonra kullandığımız para birimi Türk lirası convertabıl olduktan sonra yaşadığımız yüksek enflasyon ve Türk lirasının bir türlü istikrara kavuşamamasının verdiği güvensizlik insanları hem borçlanırken hem de mevduat birikiminde yabancı paraya yöneltti ve para ikamesi ortaya çıktı. Yaşadığımız mali krizlerde para ikamesi en üst boyutlardaydı. Mali krizlerden sonra zaman zaman Türkiye’de enflasyon ve faiz oranlarının değişmesiyle mali düzelmeler yaşanmış olmasına karşın Türkiye’de ters para ikamesi yaşanmış fakat KKTC’de hiç yaşanmamıştır. Dolarizasyon sürekli hakim olmuştur.
Aynı para birimini kullanan ve mali açıdan Türkiye’ye bağlı olmamızdan dolayı biz de de zaman zaman ters para ikamesi yaşanmış olmasına rağmen bu durum Türkiye kadar yüksek boyutlarda olmamış ve 2010 yılından sonra yaşanan ters para ikamesi KKTC’de uzun sürmemiştir. Sürekli güvensizlikten ötürü KKTC’de para ikamesi yani dolarizasyon sürekli yaşanmıştır. Bugün de yine en üst boyutlarda devam etmektedir.
Neden dolarizasyon? Eğer bir ülkede dolarizasyon varsa orada yüksek enflasyon var, negatif reel faiz var, milli paranın değerinin yabancı paralara karşı sürekli bir değer kaybı var ve birde en önemlisi milli paraya karşı güvensizlik var.
Ortaya koyduğum bu gerçeklikle KKTC‘nin sürekli para ikamesinde (Dolarizasyonda) olduğu görülmektedir ve kullanımda olan resmi para birimi Türk lirasının fiyatlama ve tasarruf aracı olma özelliği neredeyse kaybolmuştur.
Bu argümana göre KKTC’nin para ikamesinde olduğu gerçeğini dikkate alarak istikrarlı bir para birimine geçme iradesini göstermemizin zamanı çoktan geçmiştir.
