Kayıtdışı Ekonomi ve Çözüm Önerileri - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Perşembe, Mart 28, 2024
Köşe Yazarları

Kayıtdışı Ekonomi ve Çözüm Önerileri

KKTC’de kayıtdışı ekonomi konusu iş dünyası, işçiler, kamu görevlileri, akademisyenler ve siyasi iktidarlar tarafından da çok önemli bir sorun olarak kabul görmektedir. Yapılan akademik çalışmalar da kayıtdışılığın  boyutunu ortaya koymaktadır. Ancak bu sorunun çözülmesine yönelik toplumun değişik kesimleri tarafından ortaya konulan irade,  tedbir ve  teşebbüsler yeterli düzeyde olmamıştır.

Kayıtdışı ekonomi, ulusal gelir hesaplarına girmeyen, sosyal güvenlik, vergi ve diğer resmi istatistiklerde yer almayan yasal veya yasa dışı tüm ekonomik aktiviteler olarak tanımlanmaktadır.


Kayıtdışı ekonomi, vergi kaçırma, mal kaçakçılığı , kaçak çalışma, 2. işte çalışma, illegal gelirleri aklama gibi ekonomik faaliyetleri kapsamaktadır.

Kayıtdışılık resmi veri ve rakamlara olan güvenin sarsılmasına neden olmakta bu nedenle  iş çevreleri, siyasetçiler ve  vatandaşların doğru karar almalarında sorunlar yaratmaktadır. Doğru karar alınmaması, verimliliğin azalmasına ve kaynakların optimal kullanılmamasına yol açmaktadır.

Yasadışı faaliyetlerin yaygınlaşması(Kaçakçılık v.s) ve bunlardan elde edilen gelirlerin aklanması, vergi kaçırmanın normal karşılanması, toplumun değer yargılarının bozulmasına neden olmaktadır. Devletin maddi kayıplarından öte bu durum toplumsal olarak manevi bir yıkıma sebebiyet vermektedir.

Kayıtdışı ekonominin büyümesi,  bir taraftan kayıt altında olanlara karşı haksız bir rekabet, diğer taraftan da sosyal güvenlikten  yoksun istihdama yol açmaktadır.

Kayıtdışı ekonomi vergi gelirlerinin azalmasına, böylece bütçe açıklarının artmasına, sosyal güvenlik fonlarının güçsüzleşmesine ve ekonomik sistemin dengesinin bozulmasına neden olmaktadır.

Belge-Fatura sisteminin oturmaması, kaçakçılık faaliyetlerinin artması, kaçak istihdamın önlenememesi kayıtdışı ekonomi üzerindeki tartışmaları artırmaktadır.

Vergi kaçakçılığının (Gerçek gelirin doğru beyan edilmemesi) nedenleri olarak, vergi sisteminin yetersizliği, güncel olmaması, vergi yükünün  yüksekliği, Vergi Dairesi’nin fiziki ve teknoloji altyapısının istenilen düzeyde olmaması gibi başlıca  faktörler seslendirilmektedir.

KKTC’de son dönemlerde yapılan tespitlerde kayıtdışı ekonomiyi, büyük ölçüde vergiden kaçınma ve kayıtdışı istihdamın oluşturduğu görülmektedir. Sorun, küçük bir ekonomi için çok büyük boyutlarda olup, sistemin bozulmasına ve sosyal hayatın dejenere olmasına yol açmaktadır.

IMF ve OECD raporlarına göre, kayıtdışılığı artıran nedenler arasında yüksek vergi oranları, yüksek sosyal güvenlik primleri görülmektedir. ABD’de vergilerde %1’lik artışın kayıtdışılığı %1.4 oranında artırdığı saptaması yapılmaktadır.

Kayıtdışılıkla mücadelede uluslararası platformlarda birçok düzenlemeler yapılmakta ve önlemler alınmaktadır. Yüksek vergi yüklerinde indirim, istihdam üzerindeki  vergi yüklerinin azaltılması, kayıtlı işgücü piyasasındaki eksikliklerin giderilmesi, kayda girişin özendirilmesi, bürokrasi hantallığının azaltılması, denetim mekanizmalarının geliştirilmesi, çalışmaya hazır göçmenlerin kayıtlı sisteme entegre edilmesi bunların en önde gelen adımlarıdır.

Ayrıca ülkemizde de kayıtdışılıkla mücadele çalışmalarında medya ve okullarda bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmesi, işveren örgütleriyle işbirliği yaparak asgari ücret altında işçi çalıştıranlara yaptırımlar uygulanması, kayıtdışı çalışanlar ve sosyal  yardımları istismar edenler için gizli ihbar telefon hatları devreye konması gibi birçok tedbir de gündeme getirilebilmelidir.

          K.T Ticaret Odasının, Akademisyen ve Uzmanlara hazırlattığı Kayıtdışı Ekonomi ile ilgili rapor değerli ve başarılı bir çalışma olmuştur.Önemli bir ihtiyaca cevap vermektedir.Başta Ticaret Odası ve hazırlayan uzmanları tebrik ediyorum.Konu ile ilgili olarak daha   detaylı teknik bilgi ve veriler bu rapordan elde edilebilir.Ayrıca Hükümetin ,Ticaret Odası ile Kayıtdışı Ekonomi konusunda işbirliği yapılması amacıyle imzaladığı protokol önemli ve başarılı bir adım olmuştur.

Son tahlilde; KKTC’deki özel-devlet tüm kurum ve kuruluşlar, vatandaşlar  toplumsal konsensus içerisinde kayıtdışılığın önlenmesi ile ilgili çalışmalara destek vermeli ve bu sorunun çözümünde ciddi şekilde mücadele etmelidirler.

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar