Bir dönem Kıbrıs’ın temel tarımsal ihraç ürünlerinden olan harnup artık can çekişiyor. Dünya piyasasında değerini korusa da harnup KKTC’de para etmez oldu
3 BİNDEN 180’E: Ardı ardına gelen kuraklık ve farelerin verdiği zarar her geçen yıl harnup rekoltesini geriletti. Harnubun başkenti sayılan Tatlısu’da bu yıl 180-200 ton ürün çıkması bekleniyor. 1976 yılında ise Tatlısu bölgesinde 3 bin ton rekolte elde edildi
DESTEK YOK: Tatlısu Harnup Üreticileri Birliği Başkanı Ali Çil: Üreticilere destek verilmezse harnup üretimi tarihe karışacak. Farelerle mücadele yetersiz. Üreticiler harnupların aşılanması ve bakımı için devletten destek bekliyor
İHRACATA ENGEL: Çil: Yıllarca ihracat için gelen tüccarlara engel çıkarıldı. Üretici KKTC’deki iki tüccara mahkum edildi. Engeller konmasaydı fiyat artacak ve harnup üreticisi, üretim için daha çok motive olacaktı
FİYAT BELİRSİZ: Harnup hasadı başladı ancak fiyat henüz belirlenmedi. Üreticiler sanayide kullanılacak harnup için kilogram başına 2 TL, sofralık (seçilmiş) harnup için ise 3 TL fiyat istiyor. Fiyatın yarın belirlenmesi bekleniyor
Eniz ORAKCIOĞLU
KKTC’de üretim sektörlerindeki sorunlar yıllardır sürerken, azalacağı yerde artıyor. Yaşanan ekonomik krize bağlı ithal ürünlerin hemen hemen hepsi zamlanırken ülke üretiminin önemi birkez daha konuşulmaya başlandı. Fakat üretici birçok konudan bıkmış usanmış vaziyette ve üretimden neredeyse vazgeçme noktasına gelmiş durumda. Harnup üreticileri ise birçok konuda isyan ediyor. Kuraklık ve fareler nedeni ile üretimin bu yıl çok az olduğundan yakınan harnupçular, hasat ettikleri harnubun da kalitesinin düşük olduğunu söyledi. Öte yandan devletten teşvik ve destek alamayan üretici, harnubun değerinin düşük olmasından yakınarak, birçok üreticinin harnup üretiminden vazgeçtiğini vurguladı. Üreticiler; 1 bardak çayın bile 1,50 TL, kahven ise 2,50 TL olduğu günümüzde 1 kilo harnup satarak bir kahve bile içemez durumda olduklarını söylediler
Çil: Rekolte düştü
Tatlısu Harnup Üreticileri Birliği Başkanı ve Kooperatif sekreteri Ali Çil, Harnup rekoltesinin yağmur olmamasından dolayı ve kuraklık nedeni ile bu yıl düşük olduğunu, harnubun kalitesinin de iyi olmadığını vurguladı. Rekoltenin geçen seneye göre biraz düştüğünü belirten Çil, geçtiğimiz sene de aynı sebeplerden dolayı rekoltenin az olduğunu hatırlattı. Tatlısu’da harnubun bu yıl 180-200 ton ürün çıkması beklendiğini söyleyen Çil, 1976 yılında bölgede 3 bin ton rekolte elde edildiğini sözlerine ekledi.Öte yandan gelecek sene üretimin daha da düşeceğini, rekoltenin neredeyse hiç denecek kadar az olacağını ifade eden Çil, bu yılda harnubun kalitesinin kötü olduğunu ve ağaçlardaki harnupların büyümediğini sözlerine ekledi.
Harnubun fiyatının henüz açıklanmadığını belirten Çil, geçen sene 1,30 TL’den giden harnubun bu sene doların da artışıyla biraz daha yukarı olacağını aktardı.
“Harnupçuya destek verilmiyor”
Çil, üreticinin artık yorulduğunu ve harnup üretiminden vazgeçtiğini vurgulayarak, Harnup üretmenin ve hasadının emek istediğini, ama insanların kolay ve terlemeden yapabilecekleri işlere yöneldiğini söyledi. Bunların yanında dünya genelinde bu tür üretimlere destekler verildiğini belirten Çil, ülkemizdeki harnupçuların herhangi bir destek verilmediğinin altını çizdi. Devletin ise teşvik veriyorum diye savunma yaptığını söyleyen Çil, verilen desteğin 15 ağaçta bir verildiğini ama harnubun kuru ziraat olduğunu, bu teşvikin ancak sulu ziraatta işe yaradığını söyledi.
“İhracatın ve Türkiye’den gelen tüccarların önüne engel konuluyor”
İhracatın da yıllarca hükümetler tarafından engellendiğini, üreticinin esas para kazanacağı dönemde harnupçulara engeller konuğuna dikkat çeken Çil, bir önceki hükümetten rica ettiklerini ve o dönem ihracat fırsatı verildiğini söyledi. Ama o durumda da hükümetin önlerine birçok sorun çıkardığını, harnubun temizlenerek, kesilerek ve kutular şeklinde paketlenerek ihracat edilmesi şartının konduğunu söyleyen Çil, 500-600 kilo harnup üreten üreticilerin özel kuru alması veya yaptırmasının mümkün olmadığını kaydetti. Türkiye’den gelen tüccarın önünde de engeller çıkarıldığını ve harnubun buradaki iki tüccara mahkum edildiklerini söyleyen Çil, üreticinin de kendisinin de uğraşmaktan bıktıklarını, herkesin ağaçların kurumasını seyrettiğini söyledi.
AYRI KAREDE
Ali Uyanır: Ağaçlar kurumaya terk edildi
“Rekolde geçtiğimiz yıllara göre kötü kuraklık tarımın genelini etkilediği gibi harnubu da etkiledi. Harnup bu sene kuru kaldı bu nedenle de kilo basmadı. Öte yandan geçtiğimiz sene 1,30 TL ile 1,40 TL arası değişen harnup fiyatı bu sene henüz belirlenmedi. Harnup üreticilerinin birçok sıkıntısı var. devletten teşvik alamayan ve yıllarca ihracat yapamayan harnupçu para kazanamadığı için de üretimden vazgeçti, ağaçlar kurumaya terk edildi.”
Osman Uyanır: Harnup para etmediği içi üretici vazgeçti
“Bu yıl hasat heyecanı üreticide yok bazıları harnubunu toplarken, bazıları toplamıyor. Rekolte bu sene geçtiğimiz yılarla göre az, gerek kuraklık, gerekse fare sebebi ile ağaçlarda sağlam harnup pek kalmadı. Öte yandan birçok harnup arazisi de satıldı ve kimse o ağaçlara bakmıyor, harnup para etmediği için üretici üretimden koptu. 1 bardak çay 1,50 TL, kahve 2,50 TL’yken 1 kilo harnup satan üretici bir kahve bile içemez durumda. Bunların yanında harnupçu devletten de beklediği ilgiyi görmüyor, Türkiye’den tüccar geliyor onlara da birçok sorun ve engel çıkartılıyor. halbuki Türkiye’den gelen tüccarın önüne hükümetler engel koymamış olsa, fiyat artacak ve harnupçu üretim için daha çok motive olmuş olacaktı. ama hükümet bilerek bizleri 2 tüccarı eline mahkum etti.”
Alpay Orhan Güvenlier: Ağaçlar bakımsız kaldı, çürüdü ve yakıldı
“Harnup rekoltesi bu yıl kuraklıktan dolayı düşük oldu. Geçtiğimiz senelerle kıyasladığınızda neredeyse yarı yarıya düşen rekolte, üreticiyi de üzmüştür. Öte yandan harnubun kalitesi de bu sene iyi değil. Harnup sadece Türkiye’de değil dünya piyasasında da iyi yeri olan bir üründür ve Kuzey Kıbrıs’ın en iyi ihraç kaynaklarından biridir. Tatlısu Kooperatifi olarak bizler kendi girişimlerimizle, Türkiye’den gelen tüccarlarla malımızı değerlendiriyoruz. Bunların yanında harnubun seçilerek, temizlenip piyasaya sunulması ürünün maddi değerini de yükseltmektedir. Geçen yıl eski hükümet bu konuda duyarlı davranarak ihracata izin vermişti ve bu yıl da bakan ihracat iznini vereceğini söyledi, ama şu anda bizim belirlemeye çalıştığımız harnubun taban fiyatının 2 TL, seçilmiş olarak da 3 TL olmasıdır. Bilindiği üzere üretimde Pazar çok önemlidir fakat günden güne de üretim zayıflamaktadır. hem kuraklıktan dolayı, hem de ağaçların iyileştirmeye gidilmemesi sebebi ile yıllarca ağaçlar bakımsız kaldı, çürüdü ve yakıldı. Rekolteni bir düşüş sebebi de bu oldu. Bakanlığın bu harnupların aşılanması ve bakımı konusunda üreticiye destek olması şarttır, biz bu konuda girişim yaptık ama maalesef konu askıda kalmıştır.”
