Özellikle enflasyonla mücadelede finansal istikrar fiyat istikrarı kadar önemlidir. Bu yüzden finansal istikrar raporları bizim için önemli dokümanlardır. KKTC Merkez Bankası’nın 2013 yılının ilk çeyreği raporunu incelediğimizde hane halkının ve özel sektörün borçları dikkat çekiyor.
Bankacılık sektörü aktiflerinin yüzde 65’i bu kesimlere verilen kredilerden oluşuyor.
Bankalar 2013 yılında 2012 yılına oranla verdikleri kredileri % 7,25 artırmışlar. Verdikleri krediler yurt dışı krediler değil yurt içi krediler. Borçlananlar aldıkları borçları ne yaptılar? Özel sektör tarafından alınan borcun büyük çoğunluğu ithalata gitmiş. Özel sektörünün büyük çoğunluğu döviz kredisinde ve de döviz yükü çoğalmış.
Dolayısıyla özel sektörü borç geri ödemede en çok etkileyecek gelişme kur hareketleridir. Bu açıdan kur hareketleri finansal istikrar bakımından çok önemli.
Bankacılık sektörü kredileri 2013 yılının ilk yarısında göre brüt 8,1 milyar T.L. aktif kredilere baktığımızda bunun yaklaşık yüzde 60’ı bireysel kredilerden oluşuyor. Bireysel kredilerin içerisinde 300 milyonu kredi kartı borçluları aktif krediler 5,2 milyar Türk Lirası bunun 3,0 milyarı TL’si bireysel krediler. Bundan şu anlaşılıyor, bireysel krediler almış başını gidiyor ve bu krediler faizlerin değişiminden etkileniyor.
Borçlu olan hane halkının gelir düzeyi yapısı ücretli ve tahminen yüzde 40’ı kamu çalışanı geri kalan yüzde 60’ı özel sektör çalışanı. Bu durumda borçlu olan hane halkının ortalama gelir düzeyi 1.500,00 – 2.500,00 TL arası. Özetle büyük çoğunluk geliri yetmediği için kredi almış, kredi kartı borçlarına baktığımızda önemli bir borç ortaya çıkıyor. 300 milyon Türk Lirası. Çoğu hane halkı kredi kartı ile 6-12 arası vade kullanıyor. Türkiye’de ki son gelişmeler kredi kartlarında ki vade imkanının azaltılacağı hatta kaldırılacağı yönündedir. Bu durumda hane halkı yandı. Eskiden kredi kartlarında kullanılan vadenin büyük çoğunluğu üç aydı. Şimdi 6-9 ay arası değişmektedir. Yani hane halkı borçluluğunu daha uzun zamana yayıyor. Çünkü ödeme kabiliyeti yok.
Merkez Bankası raporuna tekrar değinirsek görüyoruz ki aslında hane halkı ve özel kesim 2012’ye oranla borcunu çok fazla yükseltmemiş. Bunun sebebi ise yatırımlarının dondurulması ve hane halkının ise ekonomiye güvenmemesinden dolayı borç almaktan mümkün olduğunca kaçınmaya çalışmasıdır.
Aslında piyasa hareketlerini ve verilerini iyi analiz edersek, şu sonuca ulaşabiliriz;
Hane halkı kredi kartı ile sadece harcama yapmıyor, önemli oranda da borç taksiti ödüyor. Çıkartabileceğimiz bir başka sonuç ise, hane halkı önemli oranda borçlanıyor. Borç geri ödemesi yapılırken de yine borçlanıyor. Çünkü geliri yetmiyor. Bu durumda hane halkı büyümüyor sürekli borçlanıp açık veriyor. Yani iki yakasını bir araya getiremiyor. Esas sorunumuz bunda. Büyüme olmuyor, borçlar ise artıyor.
