Prof. Dr. Hovard Gardner’in ‘Çok Boyutlu Zeka Kuramı’ndaki zekalarından bir tanesi de ‘Müzikal-Ritmik Zeka’dır. Gardner’e göre kilit müzikal yetenekler birçok normal insanda sağ beyinde toplanmıştır. Sol beyinde meydana gelebilecek bir hasar müzikal becerilere zarar vermezken, sağ ön ve şakak loblardaki bir hasar müzikteki tonların ayırt edilmesinde ve doğru biçimde yeniden üretilmesinde büyük sorunlar yaratır.
Müzikte ilerlemiş, daha çok eğitim almış olan kişiler bazı zihinsel problemleri çözmek için kısmen de olsa sol beynin mekanizmalarını da kullanırlar. Ancak yeni müziğe başlamış olan bireyler aynı problemleri çözerken sağ yarı küreyi kullanırlar (Gardner, 1983).
Toplumlar insanların beyinsel yapılarını daha çok kullanmaları için, onlara bazı beceriler kazandırmak amacıyla eğitimi kullanırlar. İnsanların potansiyellerini en üst seviyede kullanabilmeleri için çaba içinde olunmalıdır. Müzik eğitimi de bu amaçla kullanılmalı. Müzikte ilerlemiş becerileri olanların beynin her iki yanını da kullanması bir avantaj. Bunun üzerine gidilmeli.
Bizim kültürümüzde müziğe çok fazla önem verilmez. Gardner’in Dünya genelinden verdiği örnekler var. Nijerya’daki Ananglarda anneler bebekleri daha bir haftalıkken müzikle ve dansla tanıştırırlar. Babalar onlar için küçük davullar yapar. İki yaşına geldiklerinde şarkı söyleme, dans etme ve enstrüman çalma gibi becerileri öğrenecekleri gruplara katılırlar. Beş yaşında bir Anang yüzlerce şarkı söyeleyip, birkaç perküsyon aleti çalar ve onlarca karmaşık dans hareketi yapabilir.
Gana’de Ewelerde, daha az yetenkli insanlar yere yatırılıyor ve bir müzik üstadı yanına gelip bedenlerine ve ruhlarına ritimler çalıyor. Çadaş toplumlardan Çin, Japonya ve Macaristan’da çocukların mükemmel şarkı söylemesi ve mümkünse enstrüman da çalabilmesi istenir (Gardner, 1983). Gardner bunlar gibi çağdaş kültürlerde, müzikal yetkinliğin çok değerli olduğunu vurgular.
Buralarda değer verilmeyen bir olgu ‘müzikal yetkinlik’. Kültür ve içinde yaşanılan daha dar çevre kazanılan tüm becerilerin kaynağıdır. Vygotsky çocukların öğrendikleri kavramların, fikirlerin olguların, becerilerin ve tutumların kaynağının sosyal çevreleri olduğunu belirtir. Sosyal çevre ve daha geniş olarak toplumun kültüründe değer verilenler çocuklara aktarılır. O nedenle müziğin artık çocukların sosyal çevrelerine girmesi elzem.
Müzik eğitimi evde çocuk doğmadan başlamalı, doğduktan sonra devam edilmelidir. Okullu olana kadar çocuk müzikal zekanın bileşenleriyle buluşturulmalı. Gardner müziğin en önemli temel yapıları olarak ‘melodi’ ve ‘ritim’i kabul eder. Melodi belli bir işitsel frekansta toplanan seslerken; ritim belli bir sistme göre gruplaştırılan seslerdir. Diğer bir unsur da ‘ses rengi’dir; o da bir sesin niteliğidir. Çocuk doğduğu andan itibaren değişik melodiler ve ritimleri içeren bestelerle buluşturulmalı. Değişik sesleri dinlemesi sağlanmalıdır.
Tıpkı Japonya’da II. Dünya Savaşı öncesi, Japon viyolensel virtüözü Shinichi Suzuki’nin geliştirdiği Yetenek Eğitim Programı gibi. Suzuki müzik yöntemi doğuştan başlayan ve temel amacı küçük çocukların müzikal performansını geliştirmektir. Anne temel kilit önemdedir ve başlangıçta programın merkezidir. Çocuk hayatının ilk yılında büyük eserleri dinler. İlk yılın sonuna doğru enstrüman çalmaya başladığında repertuvarını oluşturacak 20 kısa parçayı dinler. İki yaş civarında derslere başlamdan önce grup derslerine katılır. 2 ya da 3 yaşta derslere annesi ile gider. Dersler grupla ve hepisinin birlikte yapacakları egzersizler ve parçaların icrasından oluşur.
Bu programa katılan öğrencilerin % 5’i profesyonel müzisyen olma yolunda devam ederler. Juilliard Müzik Okulu gibi konservatuvarlarda Suzuki kökenli öğrenci sayısının artmakta olduğu belirtilmekte (Gardner, 1983).
Müzik eğitimi evde başlamalı. Ebeveynler yaz tatilini bu maçla da kullanabilirler. Birlikte bir müzik enstrümanı seçip işe başlayabilirler. Çocuğun seveceği bir enstrümanla müziğe başlanmlı. Belki okulda da müzik eğitimine gereken değerin verilmesi için baskı oluşturulur. Çocuklar da beynin değişik bölgelerini de kullanmaları için bir olanak bulurlar.
