BİZE HAS - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Cuma, Mart 29, 2024
Köşe Yazarları

BİZE HAS

Türkay Öyken

Bu hafta yazıma M. K. Atatürk’ün ‘Şuna inanmak lazımdır ki, dünya üzerinde gördüğümüz her şey KADININ ESERİDİR’ sözünü hatırlatarak Dünya üzerindeki tüm kadınların kadınlar gününü bir kez daha kutluyorum.

Bu haftanın konusu tıpkı kadınlar gibi eşsiz olan ‘Endemik Canlılar’. Dilerseniz kısaca bir giriş yapalım… Endemik kelimesi Yunanca endomos (indigenous) kelimesinden gelir ve kısa bir cümle ile özetleyecek olursam yerli, o yere ait demektir. Endemizm ise bir bitki türünün o yere ait olması durumudur. Yani kısaca şöyle; bir bitki, sınırları belli dar bir alanda yayılış gösterirse o bitkiye endemik bitki denir.

Endemik, alanları belirli bir ülke veya bölgeye ait, yerel, ender ve çok ender bulunan türler. Endemik alan; bir ada, bir yarımada veya bir dağ olabileceği gibi birkaç metrekarelik alanlar da olabilir.


Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs Adası’nın sahip olduğu endemik ve diğer bitki türlerini barındırmaktadır. Gerek çeşitli meyve ve sebzenin yanında, ağaç türleri, çiçekler ve diğer bitkiler Kuzey Kıbrıs’ta görülmesi gereken güzellikler arasındadır. Bitki örtüsünü Akdeniz iklimi belirler ve bu bitki örtüsü yaprağını dökmeyen çamgiller, turunçgiller, zeytingillerin yanı sıra makilik, yaprağını döken ağaç, bodur ağaççıklar, ağaç ve çalılıklarla değişik çiçek türlerini kapsar. En yaygın orman tipi ağaç türleri çam, servi, meşe ve sonradan İngilizler döneminde bataklıkları kurutarak Sıtma hastalığını önlemek amacıyla adada yetiştirilen okaliptüstür. Dünyada bilinen orkide türlerinden 30’u sadece Kuzey Kıbrıs’ta yetişmektedir. Bunun yanı sıra Dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan ve yalnız Kuzey Kıbrıs’ta yetişen 19 bitki türü bulunmaktadır. Kıbrıs Medos Lalesi (Tulipa Cypria-Black Tulip) Kıbrıs’ta yetişen endemik bitki türlerinden yalnızca biridir. Genellikle Girne ve Karpaz bölgelerinde yayılış gösterir. Kuzey Kıbrıs’ta yetişen endemik Orkide türlerine bakacak olursak; ilk aklıma gelenler Soytarı Orkidesi, Yelpaze Orkide, Mavi Orkide, Sarı Orkide.

Bilimsel kaynaklara göre 2016 yılında Kıbrıs’taki bitkilerin yüzde 7,3’ünün endemik olduğu haber verildi. Ülkemizde iki bine yakın bitki türü bulunmakta. Bunlardan 140’ının yani yüzde 7,3’ünün endemik, 360’ının da nadir ya da çok nadir görüldüğünü aktaran gazete, Trodos dağlarında 47’si lokal endemik olmak üzere 89, Beşparmak dağlarında 47’si lokal endemik olmak üzere 61, Akama’da da 1’i lokal endemik olmak üzere toplam 37 endemik bitkinin bulunduğunu bilinmektedir. Ayrıca harnup, mersin, zakkum gibi bitkilerin hava şartları nedeniyle Avrupa’da yok olduklarından ülkemiz için ayrı bir özelliğe sahip olduğunu da söyleyebilirim. İşin bir de hayvanlar boyutu var ki Kuzey Kıbrıs gerek adada yaşayan, gerekse kıtalar arasında Kuzeyden Güneye göç eden hayvanları barındırması nedeniyle zengin hayvan türüne sahip bir ülkedir. Kuzey Kıbrıs coğrafik konumu nedeniyle Afrika ve Doğu Avrupa arasında kuşların konaklama ve yumurtlama merkezidir. Göçmen kuşlar birkaç gün kaldıkları gibi 1 hafta da kalırlar. Mart ayından Mayıs ayına kadar geçen sürede Kuzeye göç eden kuşlar, Ağustos ve Ekim arasında da Güneye göç eden kuşlar gelir. Kıbrıs’a özgü iki endemik kuş vardır. Bunlar Kıbrıs Kuyrukkakanı (Oenanthe cypriaca) ve Kıbrıs Ötleğeni (Sylvidae) ya da diğer adıyla Pullu Ötleğen (Sylvia melanothrax)’dir. Bu iki kuş türü çok uzun yıllar önce Kıbrıs Adası’nı kullanmaya başladıklarında mensubu bulundukları türler gibi idiler.

Yedikleri yiyecek farklılığı, yaşam ortamı ve iklim nedeni ile evrim geçirdiler ve mensubu bulundukları türlerden ayrı özelliklere sahip oldular. Ayrıca kuşlardan dört de endemik alt türü Kuzey Kıbrıs’ta vardır. Bunlar da Bahçe Tırmaşıkkuşu(Certhia brachydactyla), Çam Baştankarası (Parus ater)Alakarga (kestane Kargası Nucifraga caryocatactes) ve Baykuş familyasından(Strigidae) Kıbrıs İshakkuşu (Otus scops)‘dur. Şunu da belirtmek isterim ki Endemik kuş tanımı, bu kuşlar üzerinde henüz yeterince yapılamadığı için, gelecekte kuş gözlemcilerinin daha sıkı çalışması ile ortaya konabilecektir…

 

 

 

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar